بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Eyiliği soñsuz, sîlağı bol Allâh’ıñ âdı bilen
______________________________________
(Nasr 110/1)
اِذَا جَٓاءَ نَصْرُ اللّٰهِ وَالْفَتْحُۙ
(Ey Muhammed!) Allâh’ıñ yârdımı gelip o yeñiş /Mekkë’niñ açılışı çınğaranda,
(Nasr 110/2)
وَرَاَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ ف۪ي د۪ينِ اللّٰهِ اَفْوَاجًاۙ
Insânlarıñ topar topar Allâh’ıñ dînine gîrdiklerini göreninde,
(Nasr 110/3)
فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُۜ اِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا
Her zâdı gözel yasân Rabb’ıña /Eyëñe yönel we O’ndan bağışlanma dile! Anığı O, tewbeleri kabûl eder.
Bu sûre, bâğlantılı âyetler bilen birlikde okulanda, hem kimsëniñ günëhlere garşı gorunmadığı hem de tewbëniñ nëhîl we haçan gılıncağı gürisinde Muhammed aleyhissalâmıñ görelde görkezildiği görüler. Yañlış îşlën kim bolsa bolsun, yañlışından dönüp de özini düzeltmez, sebep bolduğı yaman soñuçları, imkënleri ölçisinde eyileşdirmezse, tewbe etdiği bolmaz.
Köp sâyğın bir kişiliğe eye bolan Muhammed aleyhissalâm (galam 68/4) Mekkë’ğe Allâh tarafından îlçi bolup wezîfelendirildiğinde (Cum’â 62/2) çıkışındâkı gürrüñler her kimi geñ gâldırdı. (Necm 53/1-10) Mekkë’niñ asıl özelliği, ümm’ül-gurâ (En’âm 6/92, Şûrâ 42/7) yânî yerleşim bölğeleriniñ enesi, dünyëniñ enekenti bolmasıdır. Mekkeliler soñralar onuñ, Allâh’ıñ îlçisi bolduğını kesinley âñladılar (Yâsîn 36/7) emmâ söylemleriniñ, olarıñ özlerine îtıbâr gaçırtcağından gorkup oña garşı çıkdılar (Kasas 28/57) we ondan gutulmağa çalışdılar. Basğılarını eyice artdırdıkları sîrada şu âyetler îndi:
“(Ey Muhammed!) Seni bu topraklardan çıkarmak üçîn yeriñden gozğatmak istërler. Çıkarâysalar, senden soñra bu yerde âşa gâlabimezler. Senden öñce gönderdiğimiz îlçilere uyğılanan sünnet budur. Biziñ sünnetimizde bir üytgeşiklik bulabilmezsiñ.” (Isrâ 17/76-77)
Sünnet, Allâh Taalâ’nıñ îlçi gönderdiği toplumlarda uyğıladığı kânûndur. Şu âyetler bilen, bu sünnetiñ Mekke müşriklerine de uyğılancağı, o yeriñ hëkimiyetiniñ Musulmânlara geçëyceği we munuñ çınırğâycağı sene bildirildi:
“ELİF! LÂM! MÎM! Româ’lılar yeñildiler. Yeryüziniñ iñ çukur yerinde (Lût göli bölğesinde). Olar, bu yeñilişiñ ârdından üstün gelcekdirler. Dokuz yıl içinde! Öñce de soñra da, bütîn yetki Allâh’ıñdır. O gün mümînler sewincekdirler. Allâh’ıñ yârdımı bilen! Allâh yeğlediğine yârdım eder. O mıdâmâ üstündir, sîlağı boldur. Bu, Allâh’ıñ sözidir. Allâh sözünden dönmez. Emmâ ınsânlarıñ köpisi munı bilmez.” (Rûm 30/1-6)
Medîne’de înen şu âyet, oña köp yaman dabrandıklarını bildirmekdedir: “O këfirler bir zamânlar, seni duruzmak, öldürmek yë de sürğün etmek üçîn oyun (duzak) guryârdılar. Allâh da oyun guryârdı. İñ gawı oyun gurucı Allâh’dır.” (Enfâl 8/30)
Bu edim-gılım üzerine Nebîmiz Medîne’ye hicret edence her kim Persler bilen Româlılar ârasında çıkâycak sawaşa odaklandı. Kureyş Sûresinde bellenişi yâlı Mekkeliler yılda iki gezek ticëret kerweni çıkararlar, gışîn Yemen ve Hebeşistan’ı, yâzîn da Filistîn, Sûriye, Mısır ve Irâk bölğelerini yeğlërdiler. Mekke ûçîn ulı önem daşıyan kerwenleri Sûriye’dekën sawaş habarı eşidildi. Muslumânlar, Allâh’ıñ olarıñ özlerine kerweni berip yârdım edëyceği inancı bilen kerweniñ düşlëyceği Bedir’e bakâ yola çıkdılar. Emmâ garaşmadıkları bir salımda garşılarına Mekke ordası çıkdı. Munı şu âyetden öğrenyëris:
“Siz cülğëniñ (Bedir’iñ) ast tarafında, olar cülğëniñ üst tarafında, kerwen bolsa birâz aşâğıñızdaydı. Sözleşseydiñiz beyle dûş getirebilmezdiñiz. Emmâ Allâh, karâr berdiği bir îşi çınırğatsın; özini bitirenler gerçeği görüp bitsinler, yâşayânlar da gerçeği görüp yâşasınlar diye beyle etdi. Allâh elbette diñleyën we bilyëndir.” (Enfâl 8/42)
