جنابئ حاق أن بۆیۆک ظولۆم اۇلاراق آنلاتتئغئ شیرک گۆناهئنئ آصلا عاففەتمز. (نیسا سورەسی؛ 48) حایاتئن هیچبیر آلانئ شیرکی قابول أتمز. عائیلەدە دە “شیرک” قۇشولماسئ یاعنی أشلرین بیربیرلرینی آرد سئرایا قۇیماسئ، أشلرینین حاقلارئنئن باشقالارئنا ورمەسی، لایئق اۇلمایانلارا ایکراملاردا بولونولماسئ آصلا قابول أدیلمز. آیتتە آلداتما، أشلرین بۇشانما گرکچەسی (نیسا سورەسی؛ 128-34) اۇلدوغو گیبی أولنمەمە گرکچەسی دە قئلئنمئشتئر.
دنگەنین قالمادئغئ گلەنکسل عائیلە آلغئسئندا تک اۇتۇریتە بەیلرە وریلیرکن حانئملارا ظولمەدیلمیش، گۆنۆمۆزدە دە أزیلن قادئن حاققئنئ آلماق آدئنا أرکگینە ظولمەدر دوروما گلمیشتیر. حاقلار وە سۇروملولوقلار قارئشمئش، اۇرمان قانونلارئ حاکیم اۇلموشتور. حالبوکی حایاتتا دنگە شارطتئر.
جنابئ حاق شؤیلە بویورور: “اؤلۆمۆ وە حایاتئ یاراتان اۇدور. بونلار؛ حانگینیز داحا گۆزل ایش یاپاجاق دییە سیزی یئپراتئجئ بیر ایمتیحاندان گچیرمک ایچیندیر.” (مۆلک سورەسی؛ 2)
اؤلۆمۆ وە حایاتئ دنگە ایچین یاراتان راببیم، مۆمین اۇلابیلمەنین یۇلونو دا ایندیریلن واحیی، قورئان وە سۆننتی وە یاراتئلان واحیی، کائینات کیتابئنئ اۇقومایا باغلامئشتئر. عائیلەدەکی دنگەیی دە قادئن وە أرکک اۆزەرینە قورموشتور. عائیلە حایاتئنداکی دنگە؛ حاقلارئن قارشئلئقلئ بیلینمەسی، بیربیرلرینین حاقلارئنا تجاوۆز أدیلمەمەسیدیر.
پەیغامبر أفندیمیز (ص) وداع حوطبەسیندە قارئ قۇجا حاقلارئیلا ایلگیلی شؤیلە بویورموشتور:
“(أی أرککلر!) سیزین قادئنلارئنئز اۆزەریندە حاققئنئز اۇلدوغو گیبی قادئنلارئنئز دا سیزین اۆزەرینیزدە حاقلارئ واردئر.” (تیرمیذی)
“قادئنلار حاققئندا آللاەتان قۇرقونوز. چۆنکی سیز اۇنلارئ آللاهئن أمانتی اۇلاراق آلدئنئز. اۇنلارئن عئرضلارئنئ آللاهئن کلیمەسی (نیکاح عاقدی) ایلە کندینیزە حلال قئلدئنئز.” (ایبنی ماجە)
ایلگیلی آیت دە شو شکلیدەدیر:
أرککلرین قادئنلار اۆزەریندەکی حاقلارئ گیبی قادئنلارئن دا اۇنلار اۆزەریندە حاقلارئ واردئر. أرککلرین -اۇنلاردا بولونمایان- بیر درەجەلری داحا واردئر. (باقارا سورەسی؛ 228)
آللاە تعالا؛ “قادئنلارئنئزلا عؤرفە اویغون گچینین” (نیسا سورەسی؛ 19) بویورموشتور. عؤرف: یاراتئجئنئن کیتابئنا وە اۇ کیتابا گؤرە یاراتتئغئ فئطراتئنا آیقئرئ اۇلمایان، بیر تۇپلومدا یاشایان اینسانلارئن گنللیکلە گۆزل، حۇش وە دۇغرو قابول أتتیگی داورانئشلار وە عادتلردیر.
آللاە تعالا شؤیلە بویورور:
أرککلر قادئنلارئن باشلارئندا بولونورلار. بو، آللاهئن بیرینە دیگریندن فاضلاسئنئ ورمەسی وە ماللارئندان حارجاما یاپمالارئ سببییلەدیر…” (نیسا سورەسی؛ 34)
آسیە تۆرکان – عائیلە دانئشمانئ
