اؤن سؤز
باشارئیا وە موتلولوغا اۇداقلاناراق یاشانئلان حایاتتا گرچک باشارئنئن تاعریفینی جنابئ آللاە حادید سورەسی؛ 12-نجی وە مۆمین سورەسی؛ 9-نجو آیتلریندە ایچیندن ائرماقلار آقان، أبدی اۇلاراق قالاجاقلارئ جننتلر اۇلدوغونو، مۆمینون سورەسی؛ 10 وە 11-نجی آیتلریندە ایسە مۆمینین واصئفلارئ بولونان هرکسین جننتین واریثلری اۇلدوقلارئنئ بویورموشتور.
أشرفی ماحلوقات اۇلان اینسانئن یریۆزۆندە تصادۆفی اۇلمادئغئ بیر گرچکتیر. یاراتئلان هر بیر شەی بیر سببە بینائن یاراتئلمئشتئر. هیچىیر شەی بۇشونا دگیلدیر. موتسوزلوقتا بو أشرفی ماحلوقاتئن قادری دگیلدیر.
راببیم ناحل سورەسی؛ 80-نجی آیتیندە؛ “آللاە سیزە أولرینیزی حوضور وە دینلنمە یری یاپتئ…” بویورموشتور. أولریمیز حوضور وە دینلنمە یری دگیلسە، وۆجودتاکی بیر عارئضا گیبی یۇغون دیققاتین قۇنوسو دورومونا دۆشمکتەدیر. زیرا “قالب دۆزگۆن چالئشتئغئ، کندیسیندن بکلنیلنی یرینە گتیردیگی سۆرەجە یۇغون دیققاتین قۇنوسو اۇلماز.” باشئ آغرئیان، قالبی سئزلایان، بلی بۆکۆلن دۇکتۇردان بیر چارە آرئیۇرسا، عائیلەسیندە حوضور بولامایان، أویندە دینلنەمەین حوضورون صاحیبینە أل آچمالئدئر.
بیر مکتوب یازمالئدئر. ایچینی دؤکملی، سئقئنتئلارئنئ آنلاتمالئدئر. ظارفئن اۆزەرینە ایسمینی یازدئقتان سۇنرا گؤندرەجگی آدرسی یازمایئ دا اونوتمامالئدئر.
“یالنئز سانا عیبادت أدر، یالنئز سندن یاردئم بکلەریز.” (فاتیحا سورەسی؛ 5) دییە دوعا أدرکن حامدینی لایئق اۇلانا یاپمالئ، باشقاسئنا عیبادت أتمەملی، باشقاسئندان یاردئم بکلەمەملی…
صامیمیەتلە أل آچئپ طئبقئ حض. ایبراهیم (ع) گیبی؛ “راببیم! بنی نامازا دوام أدن بیر کیمسە أیلە. سۇیومدان دا بؤیلە کیمسەلر یارات. راببیمیز! دوعامئ قابول أیلە…” (ایبراهیم سورەسی؛ 40) دییە نیاز أتملیدیر.
(أی موحاممد!) کیتابتان سانا واحیۇلونانئ اۇقو، نامازئندا دۇسدۇغرو اۇل. چۆنکی ناماز حایاسئزلئقتان وە کؤتۆلۆکتن آلئقۇیار. آللاهئ آنماق (اۇلان ناماز) ألبتتە أن بۆیۆک عیبادتتیر. آللاە یاپتئقلارئنئزئ بیلییۇر. (عانکبوت سورەسی؛ 45)
حایاسئزلئقتان وە کؤتۆلۆکتن آلئقۇیماق، آللاهئ آنماق؛ شۆبهەسیز اینسانئ یاپتئقلارئیلا یۆزلشەجگی گۆنۆ دۆشۆندۆرۆر. بو دیققات اۆزەرە حایاتئنئ یاشاتئر.
موتسوزلوق طئبقئ قۇرقاقلئق گیبی بولاشئجئدئر. آدئنئ حاطئرلایامادئغئم بیر فیلمدن شو سؤزلر عاقلئمدا قالدئ: “اۇغلوم! قۇرقاقلارئن گؤزلرینە باقما، قۇرقاقلئق بولاشئجئدئر، سانا دا بولاشئر.” قۇرقاقلئق گیبی جسورلوق دا، موتلولوق دا بولاشئجئدئر.
گۆل ساتانلارئن یانئندا بولونانلار ناسئل گۆل قۇقارلارسا، موتلو اینسانلارئن یانئندا بولونان اینسانلاردا موتلو اۇلاجاقلاردئر.
مرحامتلی اۇلماق، مرحامت أتمەیە؛ عاففەتمک، عاف أدیلمەیە؛ سایغئ گؤسترمک، سایغئ گؤسترمەیە؛ گۆونمک، گۆونیلمەیە؛ فداکارلئق یاپماق، فداکارلئق گؤرمەیە ولحاصئل؛ سەومک، سەویلمەیە دلالت أدەجکتیر.
سەوگیلرین دژنرە اۇلدوغو بیر دۆنیادا گرچک ماعنادا سەونلر هدفی وە رۆیاسئ یۆجە اۇلانلاردئر. صادئق رۆیاسئنئن آرقاسئندا طئبقئ حض. ایبراهیم (ع) گیبی دورانلاردئر.
سۇرن کیەرکەگارد’ئن دەییمییلە؛ “اینسانئن رۆیاسئ نە قادار یۆجەیسە، قوربانئ اۇ قادار یۆجەدیر. قوربانئ نە قادار یۆجەیسە اینسان اۇ قادار یۆجەدیر.”
پکی، بیزیم هدفلریمیز نەدیر؟
حایاتتان نە بکلییۇروز؟
زامانئمئزئ، ایمکانلارئمئزئ، بیلگیمیزی، مادەمیزی نەرەلردە حارجئیۇروز؟
نفسیمیزین ایستکلرینین پشیندە می قۇشویۇروز؟
بو قۇشتورماجادا عائیلەمیزە نە قادار زامان بئراقئیۇروز؟
حاصئلئ کلام؛ عائیلەیە موتلولوق یاقئشئر. اؤنملی اۇلان بونون ایچین نەلر یاپتئغئمئزدئر.
بنیم عائیلەم، بنیم قالعەم
راببیم! گیرەجگیم یرە دۆرۆستلۆکلە گیرمەمی ساغلا، چئقاجاغئم یردن دە دۆرۆستلۆکلە چئقمامئ ساغلا. بانا طارافئندان، حاققئیلا یاردئم أدیجی بیر قووت ور! (ایسرا سورەسی؛ 80)
بیر یرە دۆرۆستلۆکلە وە گۆزللیکلە گیرمک هر کیشینین ایشیدیر. لاکین اۇرادا گۆزللیکلە قالماق أر کیشینین ایشیدیر. بۆتۆن مسئلە اۇ یردن چئقئشئن گۆزللیکلرلە دۇلو اۇلماسئدئر. آرقادا حۇش بیر صدا بئراقماقتئر. حۇش صدا بئراقماق ایچین یاردئم أدنلرین اۇلماسئ دۆرۆستلۆگۆ آیاقتا توتماق، دۆرۆستلۆکتە دیرنمک، دۆرۆست قالماق ایچین بیر وسیلەدیر.
اینسان رۆشد چاغئنا، یاعنی أولنمە چاغئنا گلدیگیندە، حایات یۇلجولوغوندا یانئندا بیر آرقاداش گؤرمک ایستەر. ایی بیر یۇل آرقاداشئ یۇل آرقاداشئنا ایحتیاج دویورور. بو دا یئپراتئجئ دۆنیا ایمتیحانئنئ قۇلایلاشتئرئر.
کیمین ایی عامل ایشلەیەجگینی (مۆلک سورەسی؛ 2) گؤرمک ایچین اؤلۆمۆ وە حایاتئ یاراتانا قارشئ سۇروملولوغون فارقئندا اۇلونمالئدئر. هر آن گؤزتیم آلتئندا اۇلوندوغو بیلینجی ایلە حارەکت أدیلملیدیر.
عاکسی تاقدیردە یانئندا ایی بیر یۇل آرقاداشئ دا اۇلسا، یاپتئغئ ایشلر حایئرلارلا دا دۇلو اۇلسا موطمائین اۇلونمایاجاقتئر. موتلولوغون دۆنیالئق قازانچلارلا اؤلچۆلمەسی کیشییی بونالئملارا آتاجاقتئر.
حالبوکی موطلاق قازانچ؛ آللاها اینانئپ، بو اینانجئنا حایاتئنئ شاهید قئلاراق اؤلن کیشی ایچین حاضئرلانمئش جننتتەدیر. سۇروملولوغون فارقئندا اۇلوپ اۆستۆن اۇلما غایرتی ایچینە گیرنلر، یاقئنئنداکی دۇستلارئنا ایحتیاجئ واردئر. زیرا عالملرین یگانە صاحیبی؛ اۆستۆن اۇلانلارئن، آللاها قارشئ سۇروملولوق بیلینجیندە اۇلاجاغئنئ بلیرتمیشتیر. (حوجورات سورەسی؛ 13)
سۇروملولوق بیلینجینین اۇلوشماسئ؛ آنجاق آللاها گۆونەرک تسلیم اۇلمایا، گؤملگین ایلک دۆگمەسی حۆکمۆندە اۇلان بشر ألچیلرە اویولماسئنا وە ذررە اییلیک وە کؤتۆلۆکلرین جزاسئنئن گؤرۆلەجگی گرچگینین دواملئ دیری توتولماسئنا باغلئدئر.
بو دوروم اینسانا گۆونلی بیر آلان اۇلوشتورور. گۆونلی آلاندا اۇلان کیشیلر یۇلا چئقمایا حاضئردئرلار. رۆشدۆنۆ ایثبات أتمک دوروموندادئرلار.
رۆشد چاغئنا گیرمک؛ شاحصیەت اۇلوشومونو، گۆونیلیر وە أهلیەتلی بیر مۆمین اۇلمایئ، پاراسئنئن حسابئنئ ایی یاپمایئ گرکلی قئلار.
