عائیلە؛ ایچ حوضورونو یاقالامئش بیرەیلرین بیربیرلریندن هر قۇنودا دستک آلماسئ، بیربیرلرینین اؤرتۆسۆ اۇلماسئ (باقارا سورەسی؛ 187)، حایئردا بیربیرلرییلە یارئشئپ بیربیرلرینە دایانماسئ، بیری گیدینجە دیگرینین یارئم قالماسئ، بیری اۇلمایئنجا اؤبۆرۆنۆن دە یارئم قالماسئدئر.
حوضورون یۇلونو سۇروملولوغو بیلمەدە قۇیان حاق تعالا شو شکیلدە بویورموشتور:
أی اینسانلار! سیزی بیر نفیستن یاراتان، اۇندان دا أشینی وار أدن وە هر ایکیسیندن دە بیرچۇق أرکک وە قادئن اۆرتن راببینیزە قارشئ سۇروملولوغونوزون بیلینجیندە اۇلون! (نیسا سورەسی؛ 1)
سۇروملولوق بیلینجی آنجاق، دۇغرولارئ بیلمک وە بو بیلگی دۇغرولتوسوندا یاشاماقلا اۇلور.
حاق تعالا شؤیلە بویورور:
ایمان أدیپ دۇغرولارئ یاپانلار ایچین حۇش بیر حایات وە گۆزل بیر ایستیقبال واعاد أدر. (راعد سورەسی؛ 29)
جنابئ حاق اینسانئن ایچینە واحی أدر. (شمس سورەسی؛ 9-8) ایی یاپتئغئ زامان سەوینمەسی، کؤتۆ یاپتئغئ زامان اۆزۆلمەسی بوندان دۇلایئدئر. کیم کؤتۆلۆکتە ائصرار أدرسە زیانا اوغرامئش، اییلیگی ترجیح أدن ایسە هم بو دۆنیادا هم دە آحیرتتە قورتولوشا أرنلردن اۇلموشتور.
اییلیک وە کؤتۆلۆگۆن تاعریفینی یاپمایا گرک یۇقتور. اییلیک وە کؤتۆلۆک هرکسین اۇرتاق قابول أتتیگی، أورنسل دگرلردیر. بۆتۆن گۆزللیکلر اینسانئن فئطراتئنا یرلشتیریلمیشتیر.
قادئنئ وە أرکگی ایلە سۇروملولوغونون فارقئندا، وریلن نیعمتلرە مۆتشککیر، یاراتئلانلارا قارشئ مرحامتلی اۇلان، گۆندە بش دفعا حاققئن حوضورونا چئقان اینسان ایچ حوضورونو یاقالامئش دەمکتیر.
عائیلە؛ ایچ حوضورونو یاقالامئش بیرەیلرین بیربیرلریندن هر قۇنودا دستک آلماسئ، بیربیرلرینین اؤرتۆسۆ اۇلماسئ، حایئردا بیربیرلرییلە یارئشئپ بیربیرلرینە دایانماسئ، بیری گیدینجە دیگرینین یارئم قالماسئ، بیری اۇلمایئنجا اؤبۆرۆنۆن دە یارئم قالماسئدئر.
حاق تعالا شؤیلە بویورور:
“… اۇنلار سیزین ألبیسەلرینیز، سیز دە اۇنلارئن ألبیسەلریسینیز…” (باقارا سورەسی؛ 187)
أولنەجک کیشیلر گنلدە أش آدایئنئن ناسئل اۇلدوغونو دۆشۆنۆر. آنجاق کندیلرینی ایی تانئمادئقلارئ ایچین اۇنونلا آنلاشئپ آنلاشامایاجاقلارئنئن جوابئنئ ساغلئقلئ ورەمزلر.
دۇلایئسئیلا أولیلیکتە کیشینین کندیسینی تانئماسئ، أولنەجگی کیشییی تانئماسئندان اؤنجە گلیر.
بونون ایچین دە کیشی کندیسینی عائیلە حایاتئندا، ایش حایاتئندا ناسئل بیریسی اۇلدوغونو آنالیز أدیپ تانئملایابیلمە غایرتی ایچینە گیرملیدیر.
پکی، بو نە قادار مۆمکۆندۆر؟
اؤنجەلیکلە بو سۇرویا جواب ورمک گرکیر.
تۇزپنبە بیر حایات یۇقتور. اینسانئن کندینی تانئماسئ پک دە قۇلای دگیلدیر. ایمتیحانلا یۆز یۆزە گلینجەیە قادار هرکس قازاناجاغئندان أمیندیر. گرچکلرلە یۆزلشمک هر زامان آجئدئر. ایمتیحان کیشینین گرچک کیملیگینی اۇرتایا چئقارئر.
أولیلیک دە بۆیۆک بیر ایمتیحاندئر. اۇنو قازانماق ایچین کیشینین اۇلدوقچا اویانئق اۇلماسئ وە گرکنی یاپابیلمەسی ایچین اؤنجەدن بیلگی صاحیبی اۇلماسئ گرکیر.
جنابئ حاق شؤیلە بویورموشتور:
(آللاە، آدم وە حاووایا:) “هر ایکینیز دە بیربیرینیزە دۆشمان اۇلاراق اۇ باحچەدن اینین!” دەدی. بنیم طارافئمدان سیزە دۇغرو یۇلو گؤسترن بیری گلدیگیندە کیم یۇلوما گیررسە آرتئق اۇ نە ساپار، نە دە موتسوز اۇلور. (طاها سورەسی؛ 123)
بو سببلە أولنەجک کیشیلر، عائیلەدە پرۇبلم چئقماسئنئن نۇرمال اۇلدوغونو بیلملیدیر. بونا چارە اۇلاراق دا بۆتۆن سۇرونلارئن کؤکتن چؤزۆمۆنۆ یاپاجاق تاوصیەیە قولاق ورملیدیرلر.
أی مۆمینلر! أشلرینیزدن، چۇجوقلارئنئزدان سیزە دۆشمان کسیلنلر واردئر. اۇنلارا قارشئ دیققاتلئ اۇلون. أگر اۇنلارلا ایلگیلنیر، ینی بیر صایفا آچار، باغئشلارسانئز، بیلین کی آللاە دا چۇق باغئشلار وە ایکرامدا بولونور. ماللارئنئز وە چۇجوقلارئنئز سادەجە بیر ایمتیحان سببیدیر. بۆیۆک قارشئلئق آللاهئن قاتئندادئر. گۆجۆنۆز یتتیگی قادار آللاەتان چکینین! دینلەیین؛ بۇیون أگین وە کندی اییلیگینیز ایچین مالئنئزئ حارجایئن. کندیندەکی جیمریلیکتن قۇرونانلار اومدوقلارئنا قاووشاجاق اۇلانلارداندئر. (تغابون سورەسی؛ 14-16)
آیتی جلیلەدە ایقتیدار ساواشئندا اۇلاجاق قادئن وە أرکگین دیققاتلی اۇلمالارئ تاوصیە أدیلمیشتیر. بونا چارە اؤنجەلیکلە ایلگیلنمکتیر. یاپئلان حاطالار عاف أدیلیر وە ینی بیر صایفا آچئلئرسا عالملرین راببی طارافئندان بیرچۇق ایکرام ایلە قارشئ قارشئیا قالئناجاغئ بیلینملیدیر.
نیهایتیندە ماللار وە أولادلار بیرەر ایمتیحاندئر. بیزدن ایستنن گۆجۆمۆز نیسبتیندە تاقوالئ اۇلاراق آللاەتان چکینمکتیر. دینلەمک، آنلادئقتان سۇنرا بۇیون أگمک وە ایحساندا بولونماق واردئر. جیمریلیک یاپمایانلار اومدوقلارئنا قاووشاجاقلاردئر.
بۆیۆک قارشئلئغئن آللاە قاتئندا اۇلدوغو اونوتولدوغو زامان، یاراتانا قارشئ دا سۇروملولوق اونوتولور. زامانلا اینسان کندینە یابانجئلاشئر. سۇنراسئندا دا هواسئنئن کؤلەسی اۇلموش پرۇبلملی بیر اینسانا دؤنۆشۆر.
… بنیم طارافئمدان سیزە دۇغرو یۇلو گؤسترن بیری گلدیگیندە کیم یۇلوما گیررسە آرتئق اۇ نە ساپار، نە دە موتسوز اۇلور. (طاها سورەسی؛ 123)
اونوتولمامالئدئر کی، آللاهئن أمیرلرینە اویما قۇنوسوندا اینسانئن سادەجە کندیسینە گۆجۆ یتەجکتیر. أشی دە، أولادلارئ دا اۇلسا باشقالارئنا اویارئدا بولونما وە اؤرنک اۇلما دئشئندا بیر شەی یاپامایاجاقتئر.
قاومینین سؤز دینلەمەمەسی قارشئسئندا موسا (ع) سؤیلەدیگی سؤز چۇق آنلاملئدئر:
راببیم! یالنئز بانا وە قاردشیمە سؤزۆم گچر. (مائیدە سورەسی؛ 25)
نیهایتیندە حض. هارون دا آللاە نبیسی وە رسولدۆر. حض. موسانئن قاردشینە گۆجۆنۆن یتمەسی بوندان دۇلایئدئر.
آسیە تۆرکان – عائیلە دانئشمانئ
