دوروم سۇندان باشا گچمیش، ینیلنمە وە ینیلیک آدئنا ینی دینلر اۇلوشتورولموش، بیر یاندان هر نامازدا؛ “یا راب! بیزلری دۆشنلردن أتمە” دییە دوعا أدرکن، ساپئقلئغئن آعلاسئ اۇلان حورافەلرلە مۆسلۆمانئن گۆندمی دۇلدورولموشتور.
اینسان اۇغلونون دۆنیا تلاسئ ایلە دۇلدوردوغو حایاتئنا دوامئنئ مراقلا بکلەدیگی دیزیلر، فیلملر، مراقئنئ ینەمەییپ باقتئغئ ماگازین پرۇگراملارئندا: “کیم، نەرەدە، نە سؤیلەدی” دییە دۆشۆنۆپ زامانئنئ دۇلدورموشتور. راحمانئن نە سؤیلەدیگینە قولاق وریپ دۆشۆنەجک بیر آن بیلە زامانئ قالمامئشتئر.
راحمانئن أمیرلری ایلە منفاعاتلر چاتئشئنجا، گؤرۆنۆردە منفاعاتینە اویانا تابیع اۇلموشتور.
یۇلوندا گیتمەین ایشلری ایچین دە هر زامان سوچلو آرامئشتئر. بو یا شەیطان یا یاهودی یا دا قارشئسئنداکی کیشی اۇلموشتور.
أوی سۇیولان ناصرددین حۇجایا یاپئلان ایعتیراضلاردا حپ سوچلو حۇجادئر.
حۇجا نەدن أوینین قاپئسئنئ کیلیدلەمەدین؟ سانا قاچ کرە قاپئنئ کیلیدلەمەنی سؤیلەدیک. بیر گۆن بؤیلە اۇلاجاغئ بللییدی. بۆتۆن سوچ سنیندیر.
ناصرددین حۇجانئن وردیگی جواب شو شکیلدەدیر:
“پکی، حئرسئزئن هیچ می سوچو یۇق؟”
گؤرۆنندە قۇمشولارئ حاقلئ گیبیدیر. کیلیدلەسە حئرسئز بو قادار راحات حارەکت أدەمەیەجک، هیچ کیمسە آنلامادان أوینی بو قادار بۇشالتامایاجاقتئر.
لاکین اونوتولان بیر نۇقطا واردئر. حئرسئزا کیلید نە یاپار؟ آتالارئن ایفادەسییلە: “مینارەیی چالماق ایستەین، چۇقتان قئلئفئنئ حاضئرلامئشتئر.”
سوچ هیچبیر زامان تک طارافلئ دگیلدیر. گؤنۆل أولری بۇشالتئلئیۇر وە بونا قارشئ هیچبیر تدبیر آلئنمئیۇرسا، گؤنلۆنە کیلید وورمایانئن دا چۇق سوچو واردئر.
مالئنئ قۇروماق ایچین کیلید لازئم. پکی، ایمانئنئ قۇروماق ایچین نە لازئم؟
جنابئ حاق، حاققئ باطئلدان آیئردئغئ وە قۇروماسئ آلتئنا آلدئغئ کیتابئندا، بیزە شو شکیلدە سسلنییۇر:
“أی ایمان أدنلر! آللاەتان ساقئنئلماسئ گرکتیگی شکیلدە بویروق وە یاساقلارئنا اویاراق ساقئنئن وە آنجاق مۆسلۆمان اۇلاراق اؤلۆن!” (آلی عیمران؛ 102)
آللاەتان ساقئنمایئ أگر بیز کندی قافامئزا گؤرە بیر تاعریف یاپارساق، گۆنۆمۆزدەکی گیبی “حاقیقات اوعجوبەلری” اۇلوشور.
دۆنیایئ زیندان حالینە گتیریپ، آچئق هاوا حاپیسحانەسینە چەویرن اینسان اۇغلو؛ “ساقئنماق وە آرئنمایئ ایستەمک” اۇلان تاقوایئ دا آللاهئن کیتابئندان دگیل، کندی قافاسئنا گؤرە آنلارسا آللاهئن أمرەتمەدیگی شەیلری کندی اۆزەرینە یۆک اۇلاراق آلئر وە بونون آلتئندا دا أزیلیر. نیتەکیم اؤیلە اۇلموش؛ دۆنیایئ زیندان اۇلاراق گؤرمۆشتۆر. حالبوکی بو دۆنیا زیندان دگیل، جنابئ حاققئن ایچینی بین بیر نیعمتلرلە سۆسلەدیگی بیر میسافیرحانەدیر.
آللاە تعالا آحزاب سورەسیندە؛ ایمانئنئ حایاتئنا شاهید قئلما غایرتی ایچیندە اۇلوپ، سۇروملولوغونون فارقئندا اۇلانلارا شؤیلە بویورموشتور:
“أی ایمان أدنلر! آللاەتان قۇرقون وە اۇنون بویروق وە یاساقلارئنئ اویغولایئن وە دۇغرو سؤز سؤیلەیین کی، آللاە ایشلرینیزی دۆزلتسین وە گۆناەلارئنئزئ باغئشلاسئن. کیم آللاە وە رسولۆنە ایطاعات أدرسە بۆیۆک بیر قورتولوشا أرمیش اۇلور.” (آحزاب؛ 70-71)
یالنئزجا کندیسیندن قۇرقمامئز گرکتیگینی سؤیلەین حاق تعالایا قولاقلارئمئزئ تئقامئش وە بیر اۇق قۇرقویلا قارشئ قارشئیا قالمئشئز.
“گۆون” آنلامئنا گلن “ایمانئ” بیرقاچ ریتۆئلە دؤنۆشتۆرەرک جننتین یۇلونو کندی سؤیلملریمیزلە سۆسلەمیشیز. بونون یانئندا دا بیلینچلی ترجیحلریمیزین سۇنوجوندا باشئمئزا گلن اۇلومسوزلوقلاردا قادری سوچلایاراق، شەیطان مانطئغئنا بۆرۆنمۆشۆز.
آدمە سجدە أتمەمەسینین عاقابیندە شەیطانا؛ “سنی ایطاعاتتن آلئقۇیان نەدیر؟” سۇروسونا؛ آزدئرانئن آللاە اۇلدوغونو دیلە گتیرەرک کندی عاقلئنا اویان جوابئ گؤرمەییپ عاینئ مانطئغئ بیز دە سۆردۆرمۆشۆز.
“… بن اۇندان داحا اۆستۆنۆم. چۆنکی بنی آتشتن یاراتتئن، اۇنو چاموردان یاراتتئن.” (آعراف؛ 12)
راببیم راحمتینی اۆزەریندن أکسیک أتمەسین؛ جانئم آننەم شؤیلە دەر:
“سوچ کیرلی بیر گؤملکتیر، اۇنو دا کیمسە گییمک ایستەمز.”
بو گرچگی چۇق کیمسە گؤرمەییپ اۆزەرینی اؤرتتۆ.
سوچونو گؤرۆپ اۆزەرینە آلان ایسە ایکی جیهاندا قورتولدو.
پکی، بو قورتولوش هر شەیی أسکی حالیندە بئراقتئ مئ؟ عاجابا ایشلنن سوچون قارشئلئغئ اۇلاراق جزا وریلمەدی می؟
حاق تعالا هیچبیر سوچون قارشئلئقسئز اۇلمایاجاغئنئ، بیر عاففئن اۇلدوغونو لاکین هر سوچون ماحرومیەت دۇغوردوغونو باقارا سورەسیندە شو شکیلدە بیزە دویوردو:
دەدیک کی: “حپینیز جننتتن اینین!” (باقارا؛ 38)
هر سۇروملولوغون فارقئندا اۇلوپ اۇ دۇغرولتودا یاشاماق بیر مۆکافات گتیریرکن، هر بۇش ورەرک یاپئلان سوچلار دا جزایئ حاق أتتیرمیشتیر. قئصاصا قئصاص حاق اۇلموشکن، قئصاصتا دا حایات اۇلدوغو دیلە گتیریلمیشتیر.
