صاداقات قاورامئنئ تۆرک دیل قورومو ایچتن باغلئلئق، ساغلام وە گۆچلۆ دۇستلوق شکلیندە تاعریف أتمیشتیر. حایاتئن حانگی آلانئندا اۇلورسا اۇلسون کیشینین، گؤنۆلدن باغلانمادئغئ بیر اۇلایئن ایچیندە ساغلام وە گۆچلۆ دورماسئ بکلنەمز. بؤیلەسی بیر اۇرتامدان دا گۆزل دۇستلوقلار اۇلوشاماز.
ایمان؛ أتیمۇلۇژیک اۇلاراق گۆونمک وە صامیمیەتلە اینانماق آنلاملارئنا گلیر. گۆون وە صامیمیەت، اؤنجەلیکلە بیزلری تسلیمیەتە گؤتۆرملی وە راببیمیزین تربیەسینی دیققاتە آلاراق شو شکیلدە دوعا أتتیرملیدیر.
راببیم! بنیم گیردیگیم هر یرە دۇغرولوق وە دۆرۆستلۆکلە گیرمەمی، چئقتئغئم هر یردن دۇغرولوق وە دۆرۆستلۆکلە چئقمامئ ساغلا وە یۆجە قاتئندا بنی (بو حوصوصتا باشارئلئ) قئلاجاق أتکین بیر گۆچلە دستکلە! (ایسرا سورەسی؛ 80)
حایاتئن بۆتۆن آلانلارئندا ایچتن باغلئلئق، ساغلام وە گۆچلۆ دۇستلوقلار ألزمدیر. کیمسەنین کیمسەیە گۆونمەدیگی بیر اۇرتامدا، صاداقاتتن باحثەتمک ایمانئن وارلئغئ نۇقطاسئندا وازگچیلمز بیر حاقیقاتتیر. بیر یرە دۇغرولوق وە دۆرۆستلۆکلە گیرمک هرکسین ایشیدیر. لاکین اۇ یردن دۇغرولوق وە دۆرۆستلۆکلە چئقماق بیر أمگین وە صابرئن سۇنوجودور. بیر یرە گیرمک أمک وریلەرک دە اۇلسا قۇلایدئر، لاکین بۆتۆن مسئەلە اۇ یردە أگیلمەدن، بۆکۆلمەدن دیمدیک دورابیلمکتیر.
أگیلمەدن قالابیلمک ایچین دە سەون، اینانان، گۆونن، ایچتن باغلانان، ساغلام وە گۆچلۆ دۇستلارا ایحتیاج واردئر. أمکسیز یەمگین اۇلمایاجاغئ هر بیریمیزین ماعلومودور… بیزە قالبتن باغلاناراق سەویپ سایغئ دویان، یاپتئقلارئنئ گؤرەرک تاقدیر أدیپ گۆونن، ایی وە کؤتۆ گۆندە یانئندا اۇلان بیر دۇستا، بیر قاردشە، بیر أشە صاحیب اۇلماق بیر أمگین اۆرۆنۆدۆر.
اینسانئن یاپماماق، ورمەمک، دینلەمەمک، گیتمەمک، قۇنوشماماق ایچین هر زامان ماعذرتلری واردئر. یاشانان سۇرونلاردا هر زامان بیر سوچلو واردئر آما هیچبیر زامان کندیسی دگیلدیر. ظاننئنجا یاپماماسئ، گؤرمەمەسی، ورمەمەسی، دینلەمەمەسی، گیتمەمەسی وە قۇنوشماماسئ حپ موحاطاب اۇلدوغو کیشیلرین کندیلرینە قارشئ صادئق اۇلمامالارئ، کندی دگرلرینی بیلمەمەلری، اۇنون ایچین نەلر یاپتئغئنئ گؤرمەمەلریندن دۇلایئدئر.
بۆیۆکلریمیز؛ “سن اییلیگی یاپ آت دنیزە، بالئق بیلمزسە حالئق بیلیر،” دەمیشلردیر. بیر تجرۆبە اۆرۆنۆ اۇلان بو اؤزلۆ سؤزلرە ایعتیماد أدیلمەمەسی، اینسانئ یاپئلان هر اییلیگین قارشئلئغئ همن بکلەمەیە ایتمیشتیر. بو یۆزدن قارشئلئغئ همن آلئنمایان بۆتۆن ایی گیریشیملر داحا باشلامادان سۇنلانمئشتئر. حالبوکی بۆیۆکلر؛ “صابرئن سۇنو سلامتتیر،” دە دەمیشلردیر.
حاق تعالا باقارا سورەسینین 153-نجۆ آیتیندە؛ “مۆمینلر! صابئرلا وە ناماز قئلاراق یاردئم ایستەیین. آللاە صابرەدنلرلە برابردیر.” بویورموشتور.
ناماز گۆندە بش دفعا دۆنیا مشاققاتلریندن قورتولاراق نفس آلماقتئر. آللاهئن حوضورونا چئقئپ؛ “لببەیک!” دەمکتیر. راببە اۇلان بیعاتی تازەلەمکتیر. ایکی ناماز آراسئندا یاپئلان حاطالارئ دۆشۆنمکتیر. یالنئز آللاها عیبادت أدیلەجگی وە سادەجە اۇندان ایستنەجگی بیلگیسینین تکرارئدئر. حاصئلئ ایچتن آللاها باغلئلئغئن، تسلیمیەتین، گۆونین، ساغلام وە گۆچلۆ دۇستلوغون گؤسترگەسیدیر.
ایچتن باغلئلئغئ اۇلمایان، راببە گۆونمەین، گۆندە بش دفعا حاققئن قارشئسئندا بۇیون بۆکۆپ سجدەیە قاپانمایان هرکس بونون فارقئندادئر. بیلن بیری داحا واردئر. اۇ دا بیزە شاە دامارئندان یاقئن اۇلان، هر شەیی بیلن آللاە تعالادئر.
ایمان گۆونمەیی وە تسلیم اۇلمایئ گرکلی قئلار. آللاهئن دۇغرولارئ آنجاق موتتاقیلر یاعنی تاقوا؛ اؤزۆ سؤزۆ بیر اۇلماق، ایچی دئشئ فارقلئ اۇلماماق، حلال وە حاراملارا دیققات أتمک، گؤزۆ باقئلماماسئ گرکن یردن چکیپ، “زینایا یاقلاشمایئن!” أمرینە اویماق، ایفتیرا آتماماق، یالان سؤیلەمەمکتیر. “آلئم ساتئم طئبقئ فائیزلی ایشلم گیبیدیر” دیەنلرە قولاق ورمەییپ، آپآچئق حۆکمە راغمن ایحتیاجئ اۇلسا دا فائیض آلماماقتئر. اوزون اوزون آنلاتئلان بۇشانما وە میراث حۆکۆملرینە ریعایت أدەرک، ماظلومون حاققئنا غاصب أتمەمکتیر. أمانتلرە ایحانت أتمەمک، سؤزلریندە دورماق، اینفاق أتمکتیر.
حاصئلئ کلام؛ عالملرین صاحیبیندن چکینمک، اۇنون سەوگیسینی قایبەتمە قۇرقوسو ایچیندە یاشاماقتئر.
حض. موحاممدین (ص) شاحصئنا؛ “دە کی!” سؤزۆ ایلە گلن واحی، موحاطابئنا زۆمر سورەسیندە شؤیلە حیطاب أدر:
اۇنلارا شو سؤزۆمۆ سؤیلە: “أی اینانئپ گۆونن قوللارئم! سیزی یاراتان راببینیزدن چکینەرک کندینیزی قۇرویون. بو دۆنیادا اییلیک أدن، اییلیک بولور. آللاهئن تۇپراقلارئ گنیشتیر. حسابسئز اؤدۆل سادەجە صابرەدنلرە وریلەجکتیر. دە کی: “بن بو دینە بیر شەی قاتمادان آللاها قوللوق أتمە أمری آلدئم. (آللاها) تام تسلیم اۇلانلارئن (مۆسلۆمانلارئن) أن اؤنۆندە اۇلمام دا أمرەدیلدی.” دە کی: “راببیمە قارشئ گلیرسم، اۇ بۆیۆک گۆنۆن عاذابئندان قۇرقارئم.” (زۆمر سورەسی؛ 13-10)
تسلیم اۇلموش اۇلاراق أمانتی ورمک دوعاسئ ایلە…
