(37)
زکات، صاداقا وە یاردئملاشما
وَفِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ ﴿۱۹﴾ (سورة الذاریات)
(ایی داورانان کیمسەلر) ماللارئندان، ایستەینلرە وە (ایستەمەییپ دە) ماحروم اۇلانلارا پای آیئرئرلار. (ذاریات سورەسی؛ 19)
کیم مۆسلۆمانئ بیر سئقئنتئدان قورتارئرسا، بو سببلە آللاە دا اۇنو قئیامت گۆنۆ سئقئنتئلارئنئن بیریندن قورتارئر. کیم بیر مۆسلۆمانئن قوصورونو اؤرترسە، آللاە دا قئیامت گۆنۆ اۇنون قوصورونو اؤرتر. (بوحاری وە مۆسلیم)
دگرلی گنچلر،
چۇجوقلار کۆچۆککن گنللیکلە پایلاشمایئ بیلمزلر. اۇقول اؤنجەسی أگیتیمین بۆیۆک بیر قئسمئندا چۇجوقلارا “پایلاشما” اؤگرتیلمەیە چالئشئلئر. بو، یارادئلئشتان گلن بیر اؤزللیکتیر. بۆیۆدۆکچە پایلاشمایئ وە یاردئملاشمایئ وە بونلارئن اینسانا گتیردیگی گۆزللیکلری دە اؤگرنیریز. آللاە تعالا پک چۇق آیتتە اینسانلارا، صاحیب اۇلدوقلارئندان آللاهئن رئضاسئنئ قازانماق دئشئندا بیر قارشئلئق بکلەمکسیزین حارجاما یاپمایئ اؤگۆتلەمیشتیر. بؤیلە حارجاما یاپمایا “اینفاق” دەنیر.
آللاها اینانئپ گۆوننلرین آنا-بابا، یاقئنلار، یتیملر، یۇقسول وە چارەسیزلرلە یۇلدا قالانلارا اینفاق أتمەلری یاعنی اۇنلار ایچین قارشئلئق بکلەمەدن حارجاما یاپمالارئ باقارا سورەسی؛ 195-نجی آیتتە دە أمرەدیلمیشتیر.
دگرلی گنچلر،
دیلیمیزدە صاداقا سؤزجۆگۆ، اینفاقتان داحا فاضلا بیلینیر وە چۇغونلوقلا اوفاق تفک یاردئملارئ آنلاتماق ایچین قوللانئلئر. آنجاق قورئانا گؤرە صاداقا، بۆتۆن اینفاق چشیتلرینی وە حاتتا ورگیلری دە قاپسایان، آلت وە اۆست سئنئرئ اۇلمایان، تۆم یاردئملارئ آنلاتان گنیش بیر قاورامدئر. حاتتا اؤیلە کی ماددی یؤنۆ اۇلمایان پک چۇق اییلیک دە “صاداقا” قاپسامئنا گیرر. مثەلا رسولوللاهئن(ص) صاداقا اۇلدوغونو سؤیلەدیگی باعضئ داورانئشلار واردئر: “مۆمین قاردشینین قۇواسئنا کندی قۇواسئندان سو قۇیماق؛ یۇلدان تاشلارئ، دیکنلری، سئقئنتئ وریجی شەیلری قالدئرماق؛ رهبری اۇلمایان کیشییە یۇل گؤسترمک؛ گؤزۆ ایی گؤرمەین کیشییە یاردئم أتمک؛ حاتتا قاردشینین یۆزۆنە تبسسۆم أتمک داحی صاداقادئر.”
دگرلی گنچلر،
گؤردۆگۆنۆز گیبی، یاردئملاشما اؤرنگی اۇلان پک چۇق داورانئش، صاداقا سایئلمئشتئر. بۆتۆن بونلار، تۇپلومدا دایانئشمایئ آرتتئرمانئن یانئ سئرا، سەوگی وە سایغئیئ دا آرتتئرئر؛ داحا حوضورلو بیر تۇپلوم اۇلوشماسئنا قاتقئدا بولونور. بو دا صاداقانئن بیزیم تۆرکچەدە آنلادئغئمئزدان داحا گنیش بیر قاورام اۇلدوغونو گؤزلر اؤنۆنە سرر.
یینە رسولوللاهئن دیلیندن ایشیتتیگیمیزە گؤرە: “هر مشروع وە گۆزل ایش صاداقادئر.” بیز دە داورانئشلارئمئزئ بو بیلینچلە یؤنلندیریرسک، هر گۆن پک چۇق یاپتئغئمئز ایشتن “صاداقا ثوابئ” قازانمئش اۇلوروز. بونو بۇل بۇل یاپمالئیئز؛ چۆنکۆ: “صاداقا، سویون آتشی سؤندۆردۆگۆ گیبی، حاطالارئ سؤندۆرۆر.”
دگرلی گنچلر،
صاداقانئن بیر چشیدی دە زکاتتئر. بللی بیر میقدارئن اۆزریندە مالئ اۇلان تۆم مۆمینلرین “زکات ورمەسی” مجبوریدیر. چۆنکۆ زکات، بیزیم اینسانلارا یاپتئغئمئز بیر اییلیک دگیل، ایحتیاج صاحیبلرینین بیزیم ماللارئمئزدا بولونان حاققئدئر. بیز زکات ورەرک، سادەجە اۇنلارئن حاققئنئ تسلیم أتمیش اۇلوروز. اۇنلارئ بللی اۇلان وە ماللا یاپئلان بو عیبادتە زکات دەنیر. قورئاندا زکات کلیمەسی حپ بلیرلیلیک تاقئسئیلا بیرلیکتە گلیر وە “الزکاة” یاعنی “اۇ زکات” دییە گچر. بو دا، زکات عیبادتینین أسکیدن بری بیلینن بیر عیبادت اۇلدوغونو گؤستریر.
بورادا، عیسانئن (ع) مشهور داغ واعاظئندان بیر بؤلۆمە دیققاتینیزی چکمک ایستەدیک:
دۇغرولوغونوزو اینسانلارئن گؤزۆ اؤنۆندە گؤستریش آماجئیلا سرگیلەمکتن قاچئنئن. یۇقسا تانرئدان اؤدۆل آلامازسئنئز. بو نەدنلە، بیریسینە صاداقا وریرکن بونو بۇرازان چالدئراراق ایعلان أتمەیین. ایکییۆزلۆلر، اینسانلارئن اؤوگۆسۆنۆ حاورالاردا وە سۇقاقلاردا بؤیلە یاپارلار. سیزە دۇغروسونو سؤیلەیەییم، اۇنلار قارشئلئقلارئنئ آلمئشلاردئر. سیز صاداقا وریرکن، سۇل ألینیز ساغ ألینیزین نە یاپتئغئنئ بیلمەسین. اؤیلە کی، وردیگینیز صاداقا گیزلی قالسئن. گیزلیجە یاپئلانئ گؤرن تانرئ سیزی اؤدۆللندیرەجکتیر. (ماتتا)
یاپئلان اییلیگی ساقلامانئن بیزیم ایچین داحا حایئرلئ اۇلدوغو باقارا سورەسی؛ 271-نجی آیتتە دە گچمکتەدیر. بورادا سیزە آنلاتماق ایستەدیگیمیز، صاداقانئن وە تاوصیە أدیلن وریلیش بیچیمینین أسکیدن بری عاینئ اۇلدوغودور.
دگرلی گنچلر،
زکاتئن نەرەلرە وە کیملر ایچین حارجاناجاغئ قورئاندا سکیز صئنئفا بؤلۆنەرک آنلاتئلمئشتئر:
إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿۶۰﴾ (سورة التوبة)
زکاتلار (صاداقالار) سادەجە یۇقسوللار، دۆشکۆنلر، بو ایشتە (زکات تۇپلاما ایشیندە) چالئشانلار وە قالبلری (ایسلاما) ائسئندئرئلانلار ایچیندیر. بیر دە أسیرلر، بۇرچلولار، آللاە یۇلوندا چالئشانلار وە یۇلدا قالانلار اوغروندا حارجانئر. بونلار آللاە طارافئندان فارض قئلئنمئشتئر. آللاە بیلیر، دۇغرو قارارلار وریر. (تەوبە سورەسی؛ 60)
دگرلی گنچلر،
زکات عیبادتی قورئاندا پک چۇق آیتتە اینانانلارا: “نامازئ قئل! زکاتئ ور!” شکلیندە أمرەدیلمکتەدیر. نامازلا آیرئلامایان بیر ایکیلی اۇلاراق آنئلماسئ، بو عیبادتین اؤنمینی داحا دا نت اۇرتایا چئقارماقتادئر. سیزلرین دە پارا قازانمایا باشلادئغئنئز زامان، بو عیبادتی حاققئیلا یرینە گتیرەجگینیزی، آیرئجا هر زامان یاردئملاشمایا اؤنم ورەجگینیزی دۆشۆنۆیۇروز.
بؤیلەجە اومولور کی قورتولوشا أرنلردن اۇلوروز.
