(39)
حاج وە قوربان
وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ كَذَلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۳۶﴾ لَنْ يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَكِنْ يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْكُمْ كَذَلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِينَ ﴿۳۷﴾ (سورة الحج)
سیزین ایچین دە بدنجە گلیشمیش قوربانلئق حایوانلارئ آللاها قوللوغون سیمگەلریندن یاپتئق. اۇنلاردا سیزین ایچین فایدا واردئر. سئرا سئرا دورورلارکن اۆزرلرینە آللاهئن آدئنئ آنئن. یانلارئ یرە یاپئشتئغئ زامان اۇنلاردان هم سیز یەیین، هم کندی حالیندن ممنون اۇلانا هم دە ایستەینە یەدیرین. اۇنلارئ بو شکیلدە سیزین حیذمتینیزە وردیک؛ بلکی گؤرەولرینیزی یرینە گتیریرسینیز. اۇنلارئن نە أتلری، نە دە قانلارئ آللاها اولاشئر؛ اۇنا اولاشاجاق اۇلان سیزین تاقوانئزدئر. اۇنلارئ بو شکیلدە سیزین حیذمتینیزە وردیک کی آللاهئن یۇل گؤسترمەسینە قارشئلئق تکبیر گتیرەسینیز. سن گۆزل داورانانلارا مۆژدە ور. (حاج سورەسی؛ 37-36)
آللاە رسولۆنۆن آصحابئ: “أی آللاهئن رسولۆ، بو کسیلن قوربانلار نەدیر؟” دەدیلر. رسولی أکرم: “بابانئز ایبراهیمین سۆننتیدیر” بویوردو. (ایبن ماجە)
دگرلی گنچلر،
قوربان بایرامئنا یاقلاشئیۇروز. بو بایرام، حاج عیبادتینین یاپئلدئغئ دؤنمدەدیر؛ آنجاق قوربان، آیرئ بیر عیبادتتیر. حاججا گیدیلسین گیدیلمەسین، گۆجۆ یتن مۆسلۆمانلار قوربان عیبادتینی یرینە گتیرمکتن سۇروملودور. حاج، آدمدن (ع) بری بیلینن بیر عیبادتتیر. یریۆزۆنۆن ایلک ماعبدینی، ایلک اینسان اۇلان آدم (ع) بینا أتمیش وە ایلک حاججئ اۇ یاپمئش اۇلمالئدئر. چۆنکۆ ایبراهیم (ع) اۇغلو ایسماعیل ایلە بیرلیکتە، کاعبەیی أسکی تمللرینین اۆستۆنە قورموشتور وە سۇنرا شؤیلە دوعا أتمیشتیر:
رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿۱۲۸﴾ (سورة البقرة)
راببیمیز! بیزی سانا تسلیم اۇلموش کیمسەلر أیلە. سۇیوموزدان دا سانا تسلیم اۇلموش اۆممتلر اۇلوشتور. بیزە حاج عیبادتینی یاپاجاغئمئز یرلری (مناسیکی) گؤستر وە تەوبەمیزی قابول أت. سن تەوبەلری قابول أدرسین، ایکرامئن بۇلدور. (باقارا سورەسی؛ 128)
بو دوعا قابول أدیلمیش وە اۇ گۆندن بری حاج عیبادتی اینسانلار طارافئندان بیلینن وە سۆرەگلن بیر عیبادت اۇلموشتور. آللاە، بیر یۇل بولابیلنین حاج ایچین کاعبەیە گیتمەسینی، کندیسینین اینسانلار اۆزریندەکی حاققئ اۇلاراق نیتەلەمکتەدیر. موحاممدین (ع) عائیلەسی دە ایسماعیل اۇغوللارئ سۇیونداندئ وە حاج عیبادتینین یاپئلدئغئ بؤلگەدە یاعنی مککەدە یاشاماقتایدئ.
دگرلی گنچلر،
ایسماعیل (ع) حاققئندا نە قادار بیلگینیز وار؟ ایبراهیمین (ع) اۇغلو اۇلدوغونو سؤیلەمیشتیک. قورئاندا ایبراهیم وە اۇغلو ایسماعیلین (ع) یاشادئقلارئ بیر اۇلای، شو شکیلدە آنلاتئلئر:
رَبِّ هَبْ لِي مِنَ الصَّالِحِينَ ﴿۱۰۰﴾ فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِيمٍ ﴿۱۰۱﴾ فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ ﴿۱۰۲﴾ فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِينِ ﴿۱۰۳﴾ وَنَادَيْنَاهُ أَنْ يَا إِبْرَاهِيمُ ﴿۱۰۴﴾ قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ ﴿۱۰۵﴾ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلَاءُ الْمُبِينُ ﴿۱۰۶﴾ وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ ﴿۱۰۷﴾ وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ ﴿۱۰۸﴾ سَلَامٌ عَلَى إِبْرَاهِيمَ ﴿۱۰۹﴾ كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ ﴿۱۱۰﴾ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِينَ ﴿۱۱۱﴾ (سورة الصافات)
(ایبراهیم:) “یا راب! بانا ایی بیرینی باغئشلا!” (دییە یالواردئ.) بیز دە اۇنا، ایی حویلو بیر أرکک چۇجوغو مۆژدەسی وردیک. (ایبراهیم) ایلە بیرلیکتە چالئشاجاق یاشا گلینجە اۇنا دەدی کی: “یاوروجوغوم، رۆیامدا گؤردۆم؛ بن گرچکتن سنی بۇغازلئیۇروم. دۆشۆن باقالئم، نە دەرسین؟”… “باباجئغئم، نە أمرەدیلییۇرسا سن اۇنو یاپ. اینشاللاە صابئرلئلاردان اۇلدوغومو گؤرەجکسین.” نە زامان کی ایکیسی دە آللاها تسلیم اۇلدو؛ ایبراهیم اۇنو، آلنئ یرە گلەجک شکیلدە یاتئردئ. اۇ زامان اۇنا: “أی ایبراهیم!” دییە سسلندیک. رۆیانئن گرگینی یاپتئن. بیز گۆزل داورانانلارئ ایشتە بؤیلە اؤدۆللندیریریز. گرچکتن بو، یئپراتئجئلئغئ آچئق بیر ایمتیحاندئ. اۇنا، اۇنون یرینە قوربان أدەجگی بۆیۆک بیر قۇچ وردیک. آرقادان گلنلر اۇنلارئ بو حاللرییلە آندئلار. ایبراهیمە سلام اۇلسون! بیز گۆزل داورانانلارئ ایشتە بؤیلە اؤدۆللندیریریز. اۇ، بیزە گۆونن قوللارئمئزداندئ. (صاففات سورەسی؛ 100-111)
دگرلی گنچلر،
قوربان عیبادتینین آدمدن (ع) بری وار اۇلدوغونو وە اۇنون اۇغوللارئنئن دا آللاها قوربانلار سوندوغونو قورئاندان بیلییۇروز. آنجاق یوقارئداکی آیتلردە باحثەدیلن وە “آرقادان گلنلر” دەنن کیشیلر، ایبراهیمین (ع) ایزیندن گیدن، اۇنو آتاسئ اۇلاراق قابول أدن بیزلر، یاعنی مۆسلۆمانلار اۇلویۇروز. باشتا اۇقودوغوموز حادیثی شریفتە دە گچتیگی گیبی، قوربان عیبادتی، ایبراهیمین (ع) سۆننتیدیر. بیز دە بو عیبادتی یاپارکن ایبراهیمی (ع) وە ایسماعیلی (ع) آنئیۇروز.
دگرلی گنچلر،
قوربان کسمەنین تملیندە، شیرکتن قۇرونماق واردئر. شیرک، آللاها اؤزگۆ باعضئ یتکیلری باشقا وارلئقلارئن دا قوللانابیلەجگینی وار سایماق؛ باشقا شەیلری اؤنجەلەییپ، آللاهئن بویروق وە یاساقلارئنئ ایکینجی سئرایا قۇیماقتئر. شیرکتن قۇرونماق، تاقوانئن یاعنی آللاەتان چکینەرک کندینی قۇرومانئن أن اؤنملی چشیدیدیر. بیز دە هر قوربان بایرامئندا، آللاها قوللوغوموزون گؤسترگەسی اۇلاراق قوربان کسییۇر، آیتلردە بلیرتیلدیگی شکیلدە بونو هم یاقئنلارئمئزا وە ایحتیاجئ اۇلانلارا یەدیرییۇر هم دە کندیمیز یییۇروز. بؤیلەجە هم تۇپلومسال یاردئملاشمانئن گۆزل بیر اؤرنگینی سرگیلییۇر هم دە آللاهئن یۆکلەدیگی بیر گؤرەوی یرینە گتیرمەنین ایچ حوضورونو یاشئیۇروز. قوربان بایرامئنئ بو بیلینچلە گچیرمەنیزی دیلەریز.
بؤیلەجە، اومولور کی قورتولوشا أرنلردن اۇلوروز.
