گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە بو آیتلردە رسولە؛ “سانا ایندیریلن بو کیتابلا حۆکۆم ور، بو کیتابلا اویار وە بو کیتابلا آیدئنلئغا چئقار!” دەنیلمیشتیر. شیمدی عاینئ قالئبلا یاعنی “کتاب أنزلناە /أنزلنا إلیک” ایفادەسی ایلە گلن وە رسولە “بەیان” یوموشو یۆکلەین شو آیتلری (تکرار) اۇقویالئم:
بو کیتابئ سانا (یالنئزجا شو آماچلا) ایندیردیک کی، حاققئندا ایحتیلافا دۆشۆگۆ شەیلری اینسانلارا بەیان أت (ایحتیلافلارئ بو کیتابلا چؤز) وە (بؤیلەجە بو کیتاب) ایمان أدن تۇپلوم ایچین بیر هیدایت وە راحمت اۇلسون. (ناحل سورەسی؛ 64)
سانا بو کیتابئ ایندیردیک کی، مۆسلۆمانلار ایچین هر شەیی بەیان أتسین؛ هیدایت وە راحمت وە مۆژدە اۇلسون (بو کیتاب هر شەی ایچین بەیان اۇلسون). (ناحل سورەسی؛ 89)
سانا بو ذیکری /قورئانئ ایندیردیک کی، کندیلرینە ایندیریلنی اینسانلارا بەیان أدەسین. اومولور کی اۇنلار دا دۆشۆنۆرلر. (ناحل سورەسی؛ 44)
گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە رسول کندیسینە ایندیریلن بو کیتابلا بەیانات ورەجک وە ایحتیلافلارئ بو کیتابلا چؤزەجکتیر. یاعنی اؤزتلە رسولوللاە:
بو کیتابئن ایچیندەکی ایحتیلافلارئ چؤزمەیەجک، ایحتیلافلارئ بو کیتابلا چؤزەجک. (ناحل؛ 64)
بو کیتاب حاققئندا حۆکۆم ورمەیەجک، بو کیتابلا حۆکۆم ورەجک. (نیسا؛ 105)، (باقارا؛ 213) وە (حادید؛ 25)
بو کیتابئ قارانلئقلاردان آیدئنلئغا چئقارمایاجاق، اینسانلارئ قارانلئقلاردان آیدئنلئغا بو کیتابلا چئقاراجاق. (ایبراهیم؛ 2)
بو کیتاب حاققئندا اویارمایاجاق، اینسانلارئ بو کیتابلا اویاراجاق. (أنعام؛ 92)
بو کیتابئ بەیان أتمەیەجک اینسانلارا بەیاناتئ بو کیتابلا یاپاجاقتئر. بؤیلەجە ذاتن آپآچئق (موبین) اۇلان بو کیتابلا هر قۇنویو آشیکار (عایان بەیان) حالە گتیرەجکتیر. (مائیدە؛ 15) وە (ناحل؛ 44)
اینسانلار دا رسولۆن تبلیغ أتتیگی بو کیتابئ دۆشۆنەرک (ناحل؛ 44) وە (صاد؛ 25) وە یالنئزجا بو کیتابا تابیع اۇلاراق قورتولوشا أرەجکتیر. (مائیدە؛ 16)، (أنعام؛ 155) وە (آعراف؛ 3)
دەمک کی (گنللیکلە یانلئش مئال وریلن) “ناحل؛ 44” آیتی شؤیلە آنلاشئلمالئدئر:
کندیلرینە داحا اؤنجە ایندیریلن آما أهلی کیتابئن گیزلەدیگی گرچکلری، واحیین بیلدیردیگی حاقیقاتلری اینسانلارا بەیان أتمەن، اۇنلارئ آشیکار حالە گتیرمەن ایچین سانا دا بو ذیکری (قورئانئ) ایندیردیک. اومولور کی اۇنلار دا دۆشۆنسۆنلر.
أی رسول! سانا بو کیتابئ، اۇنونلا بەیانات ورمەن وە بؤیلەجە اینسانلاردان گیزلنن حاقیقاتلری عایان بەیان حالە گتیرمەن ایچین ایندیردیک. اینسانلارا بو کیتابلا بەیانات ور کی، بؤیلەجە اۇنلارا ایندیریلن آما گیزلنن حاقیقاتلر اۇرتایا چئقسئن. اۇ حاقیقاتلری آیتلریمیزلە عایان بەیان حالە گتیر.
بەیان یوموشو سادەجە رسولە می یۆکلنمیشتیر؟
آللاە قورئانئ تبلیغ /تبیین یوموشونو ایلک اۇلاراق (ألبتتە کی) رسولوللاها ورمیشتیر. آما بو یوموش آصلئندا تۆم مۆمینلرە وریلمیش اۇلان بیر یوموشتور. چۆنکی قورئان، سادەجە ایندیگی تۇپلوم ایچین دگیل، اولاشتئغئ هرکس ایچین (وە قئیامتە قادار) باغلایئجئ اۇلان بیر کیتابتئر.
بو قورئان بانا اۇنونلا سیزی وە اۇنون اولاشتئغئ هرکسی اویارایئم دییە واحیۇلوندو. (أنعام سورەسی؛ 19)
بو (قورئان، تۆم) اینسانلار ایچین بیر بەیاندئر. (آلی عیمران سورەسی؛ 138)
موحاققاق کی بو (قورئان) تۆم عالملر ایچین بیر اؤگۆتتۆر. (صاد سورەسی؛ 87)
قورئان، قئیامتە قادار گچرلی اۇلان بیر کیتاب اۇلدوغونا گؤرە بو کیتابئن اینسانلارا اولاشتئرئلماسئ (بەیان أدیلمەسی) بیز مۆمینلرە دۆشر. عاکسی حالدە قورئان تۆم اینسانلئق عالمی ایچین ناسئل بیر اؤگۆت وە راحمت اۇلابیلیر کی؟ اۇ حالدە کیتابئ بەیان أتمک سادەجە رسوللرە دگیل، تۆم مۆمینلرە یۆکلنمیش اۇلان بیر یوموشتور. مائیدە سورەسینین 15-نجی آیتیندە؛ “أی أهلی کیتاب! گیزلەدیگینیز کیتابئن چۇغونو بەیان أدن، چۇغونو دا عاففەدن رسولۆمۆز گلدی” بویرولیۇر. أنعام سورەسینین 91-نجی آیتیندە ایسە (أهلی کیتاب ایچین)؛ “سیز کیتابئن (بیر قئسمئنئ) بەیان أدیۇرسونوز آما چۇغونو گیزلییۇرسونوز” بویرولیۇر. یاعنی “مائیدە؛ “تە رسولە عاطفەدین فیعیل (بەیان)، “أنعام؛ 91″دە أهلی کیتابا عاطفەدیلیۇر. دەمک کی بەیان یوموشو سادەجە رسولۆن دگیل، تۆم مۆمینلرین یوموشودور. نیتەکیم بو حوصوص شو آیت ایلە دە ثابیتتیر:
آللاە، کیتاب وریلنلردن سؤز آلمئشتئ؛ “اۇنو (کیتابئ) موطلاقا اینسانلارا بەیان أدەجک وە گیزلەمەیەجکسینیز” دییە. اۇنلار ایسە بونو قولاق آردئ أتتیلر وە اۇنو آز بیر دۆنیالئقلا دگیشتیردیلر. یاپتئقلارئ آلئش وریش نە قادار دا کؤتۆ. (آلی عیمران سورەسی؛ 187)
اۇ حالدە، کیتابئ آللاەتان باشقا کیمسە آچئقلامایاجاغئنا (وە بیزیم کیتابئ آچئقلاماق گیبی بیر یتکیمیز اۇلامایاجاغئنا) گؤرە؛ “کیتابئ بەیان أتمە وە کیتابئ آچئقلاما” شکلیندە آنلاشئلاماز. عاکسی حالدە تۆم مۆمینلرە کیتابئ آچئقلاما یتکیسی تانئنمئش اۇلور. اۇیسا بو یتکی سادەجە آللاها عائیدتیر.
بیزە دۆشن یوموش “قورئانئ آچئقماق” دگیل، تبلیغدیر. یاعنی قورئان آیتلرینی اینسانلارا اۇقوماق، اۇنلارئ ایلتمک وە دین ایلە ایلگیلی هر قۇنودا قورئانلا بەیانات ورمکتیر. قورئانئ آچئقلاماق بیزیم یوموشوموز اۇلمادئغئ گیبی حاددیمیز دە دگیلدیر. چۆنکی قورئان آیتلری بیذذات آللاە طارافئندان تافصیل أدیلمیش، اینجەدن اینجەیە آچئقلانمئش اۇلان بیر کیتابتئر. آللاهئن اینجەدن اینجەیە تافصیل أتتیگی آیتلری، کیم وە حانگی یتکییە دایاناراق عیلاوە آچئقلامالارا تابیع توتولابیلیر؟ قورئانئ آنلامایا چالئشماق باشقا شەیدیر، آچئقلاماق باشقا شەی. بو ایکی قاورام قارئشتئرئلمامالئدئر. بیزە دۆشن قورئانئ آنلامایا چالئشماقتئر، آچئقلاماق دگیل.
عالملرە راحمت اۇلان رسول
رسولوللاە تۆم اینسانلارا /عالملرە گؤندریلمیش بیر ألچیدیر.
(أی رسول!) بیز سنی بۆتۆن اینسانلارا سادەجە مۆژدەلەیجی وە اویارئجئ اۇلاراق گؤندردیک. فاقاط اینسانلارئن چۇغو بونو بیلمزلر. (سبە سورەسی؛ 28)
قورئان؛ مۆمینلر، اینسانلار وە عالملر ایچین گؤندریلن بیر راحمتتیر. اۇنو بیزە گتیرن رسول دە ألبتتە کی عالملرە راحمت اۇلاجاقتئر.
بیز سنی عالملرە راحمت اۇلاسئن دییە (ریسالتلە) گؤندردیک. (أنبیا سورەسی؛ 107)
آللاە تعالا، راحمتی نەدنییلە دائیما رسوللر گؤندرندیر /گؤندرمیشتیر.
حا، میم. آپآچئق کیتابا یمین اۇلسون کی، بیز اۇنو مۆبارک بیر گجەدە ایندیردیک. چۆنکی بیز اویارئجئیئز. قاتئمئزدان بیر أمیر ایلە هر حیکمتلی ایش، اۇ مۆبارک گجەدە آیئرت أدیلیر. راببیندن بیر راحمت اۇلاراق (اؤتەدن بری) حپ رسوللر گؤندرمکتەییز. شۆبهەسیز اۇ، (هر شەیی) حاققئیلا ایشیتندیر، (هر شەیی) حاققئیلا بیلندیر. (دوحان سورەسی؛ 1-6)
موحاممد (ع) ریسالت یوموشو نەدنییلە یاعنی گتیردیگی قورئان ایلە تۆم اینسانلارا /عالملرە راحمت اۇلموشتور. بو آیتلر (دوحان؛ 1-6) سادەجە رسولوللاهئن دگیل، راببیمیزین قاتئندان گؤندریلن تۆم رسوللرین راحمت اۇلدوغونو بیلدیرمکتەدیر. أنبیا سورەسینین 107-نجی آیتی ایسە بو دورومو اؤزل اۇلاراق رسولوللاە ایچین بیلدیرمکتەدیر (تەیید أتمکتەدیر). یاعنی راحمت اۇلان؛ موحاممدین (ع) شاحصئ دگیل، یاپتئغئ ألچیلیک یوموشودور (قورئانئن ریسالتی). عاکسی حالدە اۇنون راحمت اۇلما اؤزللیگی، وفاتئ ایلە بیرلیکتە سۇنا أرمیش اۇلوردو. بو دورومدا دا تبلیغ أتتیگی ریسالتی (یاعنی قورئان) قئیامتە قادار عالملرە راحمت اۇلامازدئ.
