عالملرە راحمت اۇلان رسول
رسولوللاە تۆم اینسانلارا /عالملرە گؤندریلمیش بیر ألچیدیر.
(أی رسول!) بیز سنی بۆتۆن اینسانلارا سادەجە مۆژدەلەیجی وە اویارئجئ اۇلاراق گؤندردیک. فاقاط اینسانلارئن چۇغو بونو بیلمزلر. (سبە سورەسی؛ 28)
قورئان؛ مۆمینلر، اینسانلار وە عالملر ایچین گؤندریلن بیر راحمتتیر. اۇنو بیزە گتیرن رسول دە ألبتتە کی عالملرە راحمت اۇلاجاقتئر.
بیز سنی عالملرە راحمت اۇلاسئن دییە (ریسالتلە) گؤندردیک. (أنبیا سورەسی؛ 107)
آللاە تعالا، راحمتی نەدنییلە دائیما رسوللر گؤندرندیر /گؤندرمیشتیر.
حا، میم. آپآچئق کیتابا یمین اۇلسون کی، بیز اۇنو مۆبارک بیر گجەدە ایندیردیک. چۆنکی بیز اویارئجئیئز. قاتئمئزدان بیر أمیر ایلە هر حیکمتلی ایش، اۇ مۆبارک گجەدە آیئرت أدیلیر. راببیندن بیر راحمت اۇلاراق (اؤتەدن بری) حپ رسوللر گؤندرمکتەییز. شۆبهەسیز اۇ، (هر شەیی) حاققئیلا ایشیتندیر، (هر شەیی) حاققئیلا بیلندیر. (دوحان سورەسی؛ 6-1)
موحاممد (ع) ریسالت یوموشو نەدنییلە یاعنی گتیردیگی قورئان ایلە تۆم اینسانلارا /عالملرە راحمت اۇلموشتور. بو آیتلر (دوحان؛ 1-6) سادەجە رسولوللاهئن دگیل، راببیمیزین قاتئندان گؤندریلن تۆم رسوللرین راحمت اۇلدوغونو بیلدیرمکتەدیر. أنبیا سورەسینین 107-نجی آیتی ایسە بو دورومو اؤزل اۇلاراق رسولوللاە ایچین بیلدیرمکتەدیر (تەیید أتمکتەدیر). یاعنی راحمت اۇلان؛ موحاممدین (ع) شاحصئ دگیل، یاپتئغئ ألچیلیک یوموشودور (قورئانئن ریسالتی). عاکسی حالدە اۇنون راحمت اۇلما اؤزللیگی، وفاتئ ایلە بیرلیکتە سۇنا أرمیش اۇلوردو. بو دورومدا دا تبلیغ أتتیگی ریسالتی (یاعنی قورئان) قئیامتە قادار عالملرە راحمت اۇلامازدئ.
موحاممد آنجاق بیر رسولدۆر. اۇندان اؤنجە دە رسوللرە گلیپ گچتی. (نە یاعنی) شیمدی اۇ اوەیا اؤلدۆرۆلۆرسە، گریسین گرییە (أسکی دینینیزە) می دؤنەجکسینیز؟ کیم گری دؤنرسە آللاها هیچبیر شکیلدە ضارار ورەمز. آللاە شۆکرەدنلری اؤدۆللندیرەجکتیر. (آلی عیمران سورەسی؛ 144)
آما ألبتتە کی موحاممد (ع) کیشیسل اۇلاراق دا یۆجە بیر آحلاق اۆزەرەدیر.
وە سن ألبتتە یۆجە بیر آحلاق اۆزەرەسین. (قالم سورەسی؛ 4)
اؤنجەکی بؤلۆملردە “نبی وە رسول” قۇنوسوندا باعضئ ایضاحلار یاپئلمئشتئ. بو بؤلۆمدە ایسە موحاممدین (ع) نبیلیک اؤنجەسی وە سۇنراسئ دؤنمی ایلە ایلگیلی باعضئ آیتلر وریلەجکتیر.
نۆبۆووت اؤنجەسی دؤنم
بو دؤنم ایلە ایلگیلی باعضئ آیتلر شؤیلەدیر:
سن، بو کیتابئن سانا واحیەدیلەجگینی اوممویۇردون (بکلەمییۇردون). (قاصاص سورەسی؛ 86)
اۇ (راببین) سنی یتیم بولوپ بارئندئرمادئ مئ؟ سنی دالالت ایچیندە شاشئرمئش بولوپ، دۇغرو یۇلا (هیدایتە) یؤنلتمەدی می؟ (دوحا سورەسی؛ 6-7)
ایشتە بؤیلەجە سانا دا أمریمیزدن روحو /قورئانئ واحیەتتیک. سن، (داحا اؤنجە) کیتاب نەدیر، ایمان نەدیر بیلمزدین. (شورا سورەسی؛ 52)
بو آیتلردن، رسولوللاهئن کندیسینە کیتابئن واحیەدیلەجگینی (نبی-رسول اۇلاجاغئنئ) اوممادئغئ، کندیسینین بؤیلە بیر بیلگیسینین وە بکلنتیسینین اۇلمادئغئ آنلاشئلیۇر. حاتتا قورئان واحیەدیلمەدن اؤنجە کیتابئن وە ایمانئن نە اۇلدوغونو بیلمەدیگی، تۆم بونلارئ کیتابئن واحیەدیلمەسی ایلە اؤگرندیگی داحا اؤنجە دالالت ایچیندە (شاشئرمئش بیر حالدە وەیا شاشئرمئش بیر تۇپلومدا) بولوندوغو بیلدیریلیۇر.
بو آیتلرە دایاناراق، نۆبۆووت اؤنجەسی دؤنم ایلە ایلگیلی اویدورولان بیرچۆق ریوایت وە منقئبەلرین (اۇنون کائینات یاراتئلمادان اؤنجە یاراتئلدئغئ، دۇغومو وە چۇجوقلوغو أثناسئندا یاشانان اۇلاغان اۆستۆ حادیثەلر، کندیسینین نبی-رسول اۇلاجاغئنئ بیلدیگی وس. گیبی حوصوصلاردا آنلاتئلان منقئبەلرین) دۇغرو اۇلمادئغئ آنلاشئلماقتادئر.
نۆبۆووت سۇنراسئ دؤنم
قورئان، نبی-رسول موحاممدی (ع) شؤیلە تانئتیۇر: “اۇ دا بیۇلۇژیک اۇلاراق طئبقئ بیزیم گیبی بیر بشردیر (اینساندئر). آما اۇ آللاهئن ألچیسیدیر. بو نەدنلە آللاەتان واحی آلئر. آلدئغئ بو واحیی اینسانلارا تبلیغ أدر. یوموشو سادەجە آلدئغئ واحیی تبلیغ أتمکتیر. تبلیغ أتتیگی آیتلر، مۆمینلر ایچین آللاەتان گتیردیگی مۆژدەلر، کافیرلر ایچین ایسە اویارئدئر. اۇ، اۇلاغان اۆستۆ اؤزللیکلرە صاحیب دگیلدیر. اۇ بیر ایلاە دگیلدیر. اۇ دا طئبقئ بیزیم گیبی یەمک یەر، ایچر وە جارشئلاردا دۇلاشئر. اؤلۆمسۆز دە دگیلدی. اؤنجەکی تۆم رسوللر گیبی، اۇ دا بیر گۆن اؤلەجکتی (وە اؤلدۆ). اۇ دا سادەجە آللاەتان آلدئغئ واحیە تابیع اۇلدو. اۇنون واحیدن باشقا گیزلی بیر رهبری اۇلمادئ. غایبئ دا بیلەمزدی. اینسانلارئن ایچینی اۇقویامازدئ. یالان سؤیلەین مۆنافئقلارئ تانئیامازدئ. موعجیزە گؤسترمک ألیندە اۇلان بیر شەی دگیلدی. اۇنا وریلن بیر تک موعجیزە واردئ وە اۇ دا “قورئاندئ”. اۇنا قورئاندان باشقا بیر موعجیزە وریلمەدی.” بو حوصوصلارئن بیلدیریلدیگی ایلگیلی آیتلر شؤیلەدیر:
دە کی: “بن دە طئبقئ سیزین گیبی بیر بشریم (ایلاە دگیلیم). بانا، ایلاهئنئزئن تک بیر ایلاە اۇلدوغو واحیەدیلیۇر. آرتئق کیم راببینە قاووشمایئ اومویۇرسا، صالیح عامل ایشلەسین وە راببینە یاپتئغئ عیبادتلریندە هیچ کیمسەیی اۇرتاق أتمەسین /شیرک قۇشماسئن (بنی دە). (کهف سورەسی؛ 110)
دە کی: “راببیم بۆتۆن أکسیکلیکلردن اوزاقتئر! بن ألچی اۇلاراق گؤندریلمیش بشردن باشقا بیر شەی دگیلیم.” (ایسرا سورەسی؛ 93)
اۇنلار (بیر دە) شؤیلە دەدیلر: “بو نە بیچیم بیر رسول؟ (عاینئ بیزیم گیبی) یەمک ییۇر وە چارشئلاردا دۇلاشیۇر! اۇنا بیر ملک ایندیریلملی وە کندیسییلە بیرلیکتە اۇ دا اویارئجئ اۇلمالئ دگیل مییدی؟” (فورقان سورەسی؛ 7)
