حۇجا دۇغرو سؤیلۆیۇر غالیبا! آللاهئن ایستەدیگی گیبی مۆسلۆمان اۇلابیلمک ایچین نە یاپماق گرکیر؟.. بؤیلە سۇرو هیچ دویمامئشتئم، دۆشۆنمەمیشتیم. زیرا مۆسلۆمانسئن دەدیلر، مۆسلۆمان اۇلدوق بۆیۆکلریمیز گیبی!.. یترلی می؟ دگیل می؟ بیلمییۇروم!..
حۇجا:
– بونون تک جوابئ ایسلامئن اۇقولو اۇلان قورئانا وە سۆننتە مۆراجاعات أتمک، اۇنا قایئد یاپتئرماق، اۇنو آنلاماقتئر. قورئانسئز مۆسلۆمان اۇلونماز، گلەنکچی، آتالاردان قالما دین آنلایئشئیلا مۆسلۆمان اۇلونماز.
قۇنونون آنلاشئلماسئ ایچین اؤرنک ورەجک اۇلورساق، بیر جاددەیە دورالئم وە مسلک آنکتی یاپالئم. بیر بەیە سۇرویۇروز:
– مسلگینیز نە؟
– دۇکتۇر.
چۇق گۆزل، دییۇر وە دوام أدییۇروز.
– حانگی اۆنیورسیتەدە اۇقودونوز؟
– نە اۆنیورسیتەسی! هیچبیر اۇقولدا اۇقومادئم.
– آما دۇکتۇر اۇلدوغونوزو سؤیلەدینیز!
– أوت، بن دۇکتۇروم.
تشککۆر أدیپ دۆشۆنمەیە باشلئیۇروز. طئب فاکۆلتەسینە گیدیلمەدن دۇکتۇر اۇلونماز. غالیبا بو آدام قاچئق!
ایکینجی بەیە سۇرویۇروز:
– عاففەدرسینیز، مسلگینیز نە؟
– تۇرناجئ.
– حانگی ایشیریندە چالئشتئنئز؟
– هیچبیر ایشیریندە چالئشمادئم.
– صانعات اۇقولونا مئ گیتتینیز؟
– اۇقولا دا گیتمەدیم.
– آما سیز تۇرناجئیئم دەمیشتینیز!
– أوت تۇرناجئیئم.
تشککۆر أدیپ دۆشۆنۆیۇروز؛ غالیبا بو دا!
– شیمدی گلەلیم گؤگسۆنۆ قابارتاراق ‘بن مۆسلۆمانئم’ دیەنلرە… سیز ایسلامئ نەرەدن اؤگرندینیز؟ قورئانئ بیلییۇر موسونوز؟ اۇنو آنلاماق ایچین چالئشتئنئز مئ؟ تفسیرلری، حادیثلری قارئشتئرئپ تۇزلارئنئ آلدئنئز مئ؟ حایئر! دیەلیم کی بابانئزدان اؤگرندیگینیزی سؤیلەدینیز. بابانئز قورئانئ بیلن بیری مییدی؟ حایئر! شاید بابانئز دا کندی باباسئندان (ددەنیزدن) اؤگرنمیشسە، ددەنیز قورئانئ بیلییۇر مویدو، آنلامئش مئیدئ؟ حایئر! اؤیلەیسە سیز ناسئل مۆسلۆمان اۇلدونوز، ایسلامئن بویروق وە یاساقلارئنئ نەرەدن، ناسئل اؤگرندینیز؟
أی جماعات! ایی دۆشۆنۆن؛ باسیط بیر مسلک صاحیبی اۇلابیلمەنیز ایچین وەیا بیر دۇکتۇر اۇلابیلمەنیز ایچین آلتئ یئلئنئزئ ورمەنیز گرکییۇرسا کی ورییۇرسونوز وە اۇقولونا گیتمەدن دۇکتۇر، مسلک صاحیبی اۇلامئیۇرسانئز، پکی مۆسلۆمان اۇلمانئن یۇللارئنئ، شارطلارئنئ، أگیتیمینی، اؤگرتیمینی آنلاتان، بەیان أدن قورئانئ اۇقومادان، پەیغامبرە تابیع اۇلمادان ناسئل مۆسلۆمان اۇلویۇرسونوز؟!.. یۇقسا سیز کندینیزی می آلداتئیۇرسونوز؟
ایی بیلینیز کی، عاقاییدتە وە عاملدەکی بۇشلوغو، بۇش لافلار دۇلدوراماز وە باشقالارئنئن یەمەسی ایلە قارنئمئز دۇیماز. هر شەی قایناغئندان اؤگرنیلیر. ایسلامئ اؤگرنمەنین، آللاهئن ایستەدیگی گیبی مۆسلۆمان اۇلمانئن قایناغئ؛ “قورئان وە سۆننتتیر“. بیرینین سؤیلەدیگی؛ “آبدستسیز ناماز قئلدئم، اۇلدو.” جۆملەسینین ایچریگی گیبی، بیز دە؛ “قورئان وە سۆننتە تابیع اۇلمادان مۆسلۆمان اۇلدوق” دیەمەییز. آللاەتان عاف دیلەمەینی، آللاهئن عاففەتمەسی “سۆننتی ایلاهیەدن” دگیلدیر!
زیرا قورئان أگلنجە دگیلدیر. ایشتە باقارا سورەسینین ایلک آیتی کریمەلری:
“کندیسیندە شۆبهە اۇلمایان بو کیتاب مۆتتاقیلار ایچین یۇل گؤستریجی، هیدایت قایناغئدئر. اۇ مۆمینلر غایبە ایمان أدرلر، نامازئ گرگی گیبی قئلارلار وە اینفاق (جان، مال، عیلیم، زامان) أدرلر. سانا وە سندن اؤنجە ایندیریلن کیتابلارا (حۆکمەدیجی اۇلاراق) وە آحیرتە دە یاقینن (گؤزلرییلە گؤرمۆش گیبی) ایمان أدرلر. ایشتە راببینین هیدایتی اۇنلارادئر وە اۇنلار قورتولوشا أرنلردیر.”
حۇجا أفندی سؤزلرینی بیتیردی. حپیمیز باشئمئزئ اؤنۆمۆزە أگمیشتیک. بنیم ددەم وە بابام قورئانئ بیلمزلردی، بن دە بیلمییۇردوم. چۆنکی أویمیزدە قورئان، سۆننت، ایسلام قۇنوشولمازدئ. بیزیم ایچین دین وە مۆسلۆمانلئق؛ “دەدی کی /دەمیشلردی” شکلیندە باشلایان سؤزلردن عیبارتتی. آتادان، ددەدن گلمە بیر گلەنکتی. قورئان وە پەیغامبر بیزیم ایچین بیر قئصصا وە حیکایەدن عیبارتتی. آنجاق أو دووارلارئمئزئن وە بەینیمیزین سۆسۆیدۆ!
طابیعی کی هرحانگی بیر تکنیک آلتی چالئشتئرماق ایچین کاتالۇگونا، کیتابچاسئنا ایحتیاج وارسا ایی بیر مۆسلۆمان اۇلماق ایچین دە قورئانا ایحتیاج اۇلمالئ! ناسئل کی کیتابچایا باقمادان بیر آلتی چالئشتئرمئیۇر وە “بۇزولور، حاسارا اوغرار، ضارار أدریز” دۆشۆنجەسییلە اۇنو چالئشتئرماق ایستەینە؛ “دور!” دییۇروز… بونا راغمن، قورئانا گؤرە اۇنون بویروق وە یاساقلارئنا باقمادان ناسئل کندیمیزە وەیا باشقالارئنا “مۆسلۆمان اۇلما ایذنی وریپ” بوندا بیر ماحذور گؤرمۆیۇروز!..
حۇجا أفندی دۇغرو سؤیلۆیۇردو؛ “ناسئل مۆسلۆمان اۇلونور؟” بونو اؤگرنمەمیز گرکلییدی. بو آرادا حۇجایئ تانئماق ایچین سۇرولار سۇرولویۇردو:
– حانگی جامیعدە گؤرەولیسینیز؟
– هیچبیر جامیعدە گؤرەولی دگیلیم.
– شەی… یۇقسا ایلاهیاتچئ مئسئنئز؟
– حایئر، شونو ایی بیلملیییز کی، “دین”؛ مسلک دگیلدیر. ایسلامئ بیلمک ایچین حۇجا وەیا ایلاهیاتچئ اۇلمایا گرک یۇق. زیرا ایسلامدا روهبانلئق (دین آدامئ صئنئفئ) رددەدیلمیشتیر. بو دینی اؤگرنمک وە یاشاماق هرکسە فارضدئر. بنیم مسلگیمە گلینجە؛ بن عاملەییم. حۇجانئن یاعنی بو بیلگە اینسانئن مسلگینی اؤگرنمک ایکینجی بیر شاشقئنلئغئ داحا یاشاتتئ؛
عاملە وە بیلگە.
نەدن اۇلماسئن!
بیتتی
فورقان یئلماز
