آللاها چۇجوق-أش ایسناد أتمک

آللاهئن اۇغلو، قئزئ، قارئسئ وس. اۇلدوغو اینانجئ؛ أسکی کۆلتۆر وە میتۇلۇژی‌لردە چۇق یایغئن‌دئر. اینسان اۇغلونون کندیسینین یا دا باسقالارئ‌نئن آللاە ایلە فیزیکسل باغلانتئسئ اۇلدوغونو سانماق گیبی بیر ساپلانتئسئ واردئر. یۆجە آللاە کندیسینە اۇغول‌لار، قئزلار وە أش ایسناد أدن‌لری قئنامئش وە مۆشریک سایمئش‌تئر. قورئان شؤیلە دەر:

وَقَالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللَّهِ وَقَالَتِ النَّصَارَى الْمَسِيحُ ابْنُ اللَّهِ ذَلِكَ قَوْلُهُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ يُضَاهِئُونَ قَوْلَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَبْلُ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ ﴿۳۰﴾ (سورة التوبة)

یاهودی‌لر؛ “عۆذەیر، آللاهئن اۇغلودور!” دەدی‌لر. حئریستیان‌لار دا؛ “مسیح، آللاهئن اۇغلودور!” دەدی‌لر. بو، دیل‌لری‌نە دۇلادئغئ سؤزلری‌دیر. اؤنجەکی کافیرلرلە عاینئ آغزئ قوللانیۇرلار… (تەوبە سورەسی؛ 30)

آیت‌تە گچن “… اؤنجەکی کافیرلرلە عاینئ آغزئ قوللانیۇرلار…” ایفادەسی، بیزیم ایچین سۇن درەجە اؤنملی‌دیر. قورئان بیزدن اؤنجەکی اۆممت‌لرین “صالیح قول‌لارئ ایلاهلاشتئرما” سوچونا ناسئل دۆشتۆگۆ نۇقطاسئندا، گچمیشین تاقلیدچیلیگی‌نی قایناق اۇلاراق گؤسترمیش‌تیر. أهلی کیتاب؛ یونان، رۇما، هیند، مئصئر وە أسکی ایران میتۇلۇژی‌لریندن آز یا دا چۇق أتکیلنەرک نبی‌لری وە ولی‌لری ایلاهلاشتئرما یۇلونا گیتمیش‌تیر. حئریستیان‌لار عیسایئ، یاهودی‌لرین بیر قئسمئ دا عۆذەیری آللاهئن اۇغلو سایاراق شیرکە گیرمیش‌تیر.

وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَدًا ﴿۸۸﴾ لَقَدْ جِئْتُمْ شَيْئًا إِدًّا ﴿۸۹﴾ تَكَادُ السَّمَاوَاتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْهُ وَتَنْشَقُّ الْأَرْضُ وَتَخِرُّ الْجِبَالُ هَدًّا ﴿۹۰﴾ أَنْ دَعَوْا لِلرَّحْمَنِ وَلَدًا ﴿۹۱﴾ وَمَا يَنْبَغِي لِلرَّحْمَنِ أَنْ يَتَّخِذَ وَلَدًا ﴿۹۲﴾ إِنْ كُلُّ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا آتِي الرَّحْمَنِ عَبْدًا ﴿۹۳﴾ (سورة مریم)

“راحمان چۇجوق أدیندی” دەدی‌لر. حاقیقاتن سیز، پک چیرکین بیر شەی اۇرتایا آتتئنئز. بوندان دۇلایئ نەرەدەیسە گؤک‌لر چاتلایاجاق، یر یارئلاجاق، داغ‌لار یئقئلئپ دۆشەجک‌تیر! اۇنلارئن راحمانا چۇجوق ایسنادئندا بولونماسئ یۆزۆندن. حالبوکی چۇجوق أدینمک راحمانئن شانئ‌نا یاقئشماز. گؤک‌لردە وە یردە اۇلان هرکس ایستیثناسئز، قول اۇلاراق راحمانا گلەجک‌تیر. (مریەم سورەسی؛ 88-93)

مۆسلۆمان‌لار آراسئندا دا بؤیلە اینانچ‌لارا راستلایابیلیۇروز. قورئانئن شیددت‌لە یاساقلاماسئنا راغمن جلالددین رومی “مثنەوی” ایسیملی أثریندە، آللاهئن چۇجوق‌لارئ (!) اۇلدوغونو ایددیعا أدر: “یاوروم ولی‌لر دە تانرئ چۇجوق‌لارئ‌دئر. اۇنلار اۇرتادا اۇلسون، اۇلماسئن… تانرئ؛ مال‌لارئ‌نئ، جان‌لارئ‌نئ قۇرور؛ اۇنلارئن آحوالیندن حابرداردئر… تانرئ دەدی کی: بو ولی‌لر بنیم چۇجوق‌لارئم‌دئر.” بو شیرک اینانئشئن “ینی شافاق” گازەتەسی طارافئندان “کۆلتۆر آرماغانئ” (!) اۇلاراق داغئتئلماسئ ایسە آیرئ بیر رذالت‌تیر.

آنلاشئلان بیز دە، بیزدن اؤنجەکی‌لرین “شیرک” ایددیعالارئ‌نئ تکرارلار حالە گلمیشیز. بو آرادا “مۆسلۆمان‌لار آراسئندا آللاهئن چۇجوق‌لارئ اینانجئ‌نئ یایان‌لارئن، آللاهئن اۇغلو اینانجئ‌نئ یایان حئریستیان میسیۇنرلرە ایعتیراض أتمەیە حاققئ وار مئ؟” سۇروسونو ذیهنیمیزین بیر کنارئ‌نا یرلشتیرەلیم. مککەلی مۆشریک‌لر دە آللاهئن قئزلارئ اۇلدوغونو ایددیعا أدیۇرلاردئ:

أَفَرَأَيْتُمُ اللَّاتَ وَالْعُزَّى ﴿۱۹﴾ وَمَنَاةَ الثَّالِثَةَ الْأُخْرَى ﴿۲۰﴾ أَلَكُمُ الذَّكَرُ وَلَهُ الْأُنْثَى ﴿۲۱﴾ تِلْكَ إِذًا قِسْمَةٌ ضِيزَى ﴿۲۲﴾ إِنْ هِيَ إِلَّا أَسْمَاءٌ سَمَّيْتُمُوهَا أَنْتُمْ وَآبَاؤُكُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ بِهَا مِنْ سُلْطَانٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَمَا تَهْوَى الْأَنْفُسُ وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مِنْ رَبِّهِمُ الْهُدَى ﴿۲۳﴾ (سورة النجم)

سیز دە گؤردۆنۆز دگیل می، اۇ لات وە عوززایئ؟ وە اۆچۆنجۆ اۇلاراق دا اؤتەکی مناتئ؟ سیزە أرکک، اۇنا دیشی؛ اؤیلە می؟ اؤیلەیسە بو چۇق اینصافسئزجا بیر تاقسیم. اۇنلار هیچ‌بیر شەی دگیل، صئرف سیزین وە بابالارئنئزئن تاقتئغئ (بۇش) ایسیم‌لردیر. آللاە اۇنلار حاققئندا هیچ‌بیر دلیل ایندیرمەدی. اۇنلار یالنئز ظاننا وە نفیس‌لرین سەوداسئنا اوییۇرلار. حالبوکی اۇنلارا راببی طارافئندان یۇل گؤستریجی گلمیش‌تیر. (نجم سورەسی؛ 19-23)

وَيَجْعَلُونَ لِلَّهِ الْبَنَاتِ سُبْحَانَهُ وَلَهُمْ مَا يَشْتَهُونَ ﴿۵۷﴾ (سورة النحل)

آللاهئن قئزلارئ اۇلدوغو یاقئشتئرماسئنئ یاپیۇرلار. اۇ بوندان اوزاق‌تئر. اۇنلارئن چۇق ایستەدیگی (اۇغول‌لارئ) ایسە، کندیسینە یاقئشتئریۇرلار. (ناحل سورەسی؛ 57)

اۇنلارئن اینانجئ‌نا گؤرە ملک‌لر آللاهئن قئزلارئ‌یدئ. لات، منات وە عوززا ایسیملی پوت‌لار دا بو قئزلارئن یر یۆزۆندەکی حالی اۇلماق‌تایدئ. اۇنلارئن اؤنۆندە قوربان کسر وە اۇنلارئ آراجئ أدینیرلردی. اۇنلارئن مانطئغئ‌نا گؤرە آللاە، سەوگیلی قئزلارئ‌نئ قئرماز وە اۇنلارئن حۆرمتی‌نە یاپئلان دوعالارئ گری چەویرمز. اؤیلەیسە اۇنلارئ آراجئ أدینەرک اۇنا یاقلاشمالئ‌یدئ. ایشتە بو آنلایئش زامان‌لا دگیشتی وە بیزدە آللاهئن ولی‌لری‌نی آراجئ أدینمە شکلی‌نە دؤنۆشتۆ.

آللاهئن حاشا قارئسئ وەچۇجوق‌لارئ اۇلدوغو اینانجئ‌نئ قورئان ماحکوم أتمیش‌تیر:

وَجَعَلُوا لِلَّهِ شُرَكَاءَ الْجِنَّ وَخَلَقَهُمْ وَخَرَقُوا لَهُ بَنِينَ وَبَنَاتٍ بِغَيْرِ عِلْمٍ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يَصِفُونَ ﴿۱۰۰﴾ بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَنَّى يَكُونُ لَهُ وَلَدٌ وَلَمْ تَكُنْ لَهُ صَاحِبَةٌ وَخَلَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۱۰۱﴾ (سورة الأنعام)

اۇنلار آللاها جین‌لردن دە اۇرتاق قۇشتولار. حالبوکی اۇنلارئ یاراتان اۇدور. بیر بیلگی‌یە دایانمادان آللاها اۇغول‌لار وە قئزلار اویدوردولار. اۇنون شانئ اۇنلارئن اویدوردوغو صئفات‌لاردان اوزاق وە یۆجەدیر. گؤک‌لری وە یری یۇق‌تان وار أدن اۇدور. أشی دە اۇلمادئغئ حال‌دە، ناسئل اۇلور دا چۇجوغو اۇلور؟ هر شەیی یاراتان اۇدور. وە اۇ، هر شەیی بیلن‌دیر. (أنعام سورەسی؛ 100-101)

یۆجە آللاە، یاراتتئغئ وارلئق‌لار گیبی دۇغورماز وە اۇنون ایچین اۆرەمە قانونو دۆشۆنۆلەمز. (حاشا!)

فَاسْتَفْتِهِمْ أَلِرَبِّكَ الْبَنَاتُ وَلَهُمُ الْبَنُونَ ﴿۱۴۹﴾ أَمْ خَلَقْنَا الْمَلَائِكَةَ إِنَاثًا وَهُمْ شَاهِدُونَ ﴿۱۵۰﴾ أَلَا إِنَّهُمْ مِنْ إِفْكِهِمْ لَيَقُولُونَ ﴿۱۵۱﴾ وَلَدَ اللَّهُ وَإِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ ﴿۱۵۲﴾ أَصْطَفَى الْبَنَاتِ عَلَى الْبَنِينَ ﴿۱۵۳﴾ مَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ ﴿۱۵۴﴾ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ ﴿۱۵۵﴾ أَمْ لَكُمْ سُلْطَانٌ مُبِينٌ ﴿۱۵۶﴾ فَأْتُوا بِكِتَابِكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ ﴿۱۵۷﴾ وَجَعَلُوا بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْجِنَّةِ نَسَبًا وَلَقَدْ عَلِمَتِ الْجِنَّةُ إِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ ﴿۱۵۸﴾ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ ﴿۱۵۹﴾ (سورة الصافات)

شیمدی سۇر اۇنلارا: “قئزلار راببینین دە، اۇغلان‌لار اۇنلارئن مئ؟ یۇقسا بیز ملک‌لری دیشی یاراتمئشئز دا اۇنلار شاهید می بولونیۇرلارمئش؟ اۇنلار شۆبهەسیز اویدوردوغو ایفتیرالارئندان دۇلایئ: “آللاە دۇغوردو!” دەرلر. هیچ شۆبهەسیز اۇنلار یالانجئ‌دئرلار. (آللاە) قئزلارئ اۇغول‌لارا ترجیح می أتمیش؟ سیزە نە اۇلدو؟ ناسئل حۆکمەدیۇرسونوز؟ هیچ دۆشۆنمۆیۇر موسونوز؟ یۇقسا سیزین ایچین آچئق بیر دلیل می وار؟ اۇ حال‌دە، أگر دۇغرو سؤیلۆیۇرسانئز گتیرین کیتابئنئزئ! اۇنلار، آللاە ایلە جین‌لر آراسئندا بیر نسب (حئسئملئق باغئ) اویدوردولار. اۇیسا آند اۇلسون جین‌لر بیلیرلر کی، اۇ یالانجئ‌لار موطلاقا جهننمە گؤتۆرۆلەجک‌لردیر. آللاە، اۇنلارئن یاقئشتئردئغئ واصئف‌لاردان اوزاق وە یۆجەدیر. (صاففات سورەسی؛ 149-159)

قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ﴿۱﴾ اللَّهُ الصَّمَدُ ﴿۲﴾ لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ ﴿۳﴾ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ ﴿۴﴾ (سورة الإخلاص)

دە کی: “اۇ آللاە بیر تک‌دیر. آللاە أکسیکسیز، صامددیر (بۆتۆن وارلئق‌لار اۇنا موحتاج؛ فاقاط اۇ، هیچ‌بیر شەیە موحتاج دگیل‌دیر). دۇغورمادئ وە دۇغورولمادئ. اۇنا بیر دنک دە اۇلمادئ. (ایحلاص سورەسی؛ 1-4)

نتیجە اۇلاراق آللاهئن اۇغول‌لارئ، قئزلارئ وە قارئسئ اۇلدوغو ایددیعالارئ آللاها آتئلان ایفتیرالاردئر وە شیرک‌تیر. آللاە ایلە دیگر وارلئق‌لار آراسئندا فیزیکسل باغلانتئ قورماق، کیشی‌یی ایسلام دینیندن چئقارئر، شیرک دینی‌نە سۇقار. بو اینانچ‌لاردان اوزاق دورمالئ وە یایمایا چالئشان‌لارئن دا قارشئسئندا اۇلمالئ‌یئز.

     فهمی چچن ایلکای