آیتتە گچن “زینت” کلیمەسی لۆغاتتە “اینسانئ نە دۆنیادا نە دە آحیرتتە آحوالیندن، واضعییتیندن هیچبیریندە لکە سۆرمەین، اۇنو چیرکینلشتیرمەین یا دا رذیل أتمەین شەی” آنلامئنا گلیر. اۇ حالدە “آعراف؛ 31” آیتی ایلە: “أی اینسانلار! ناماز قئلارکن سیزین رذیل اۇلمانئزئ اؤنلەین وە سیزی گۆزل گؤسترن دئش ألبیسەلرینیزی گیینین!” دەنیلمیش اۇلور. چۆنکی آللاە تعالا؛ “عاورت یرلرینی اؤرتەجک (ایچ) وە سۆسلنەرک (دئش) ألبیسە ایندیردیک” بویورور.
يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا … ﴿۲۶﴾ (سورة الأعراف)
أی آدم اۇغوللارئ! سیزە عاورت یرلرینیزی اؤرتەجک (ایچ) گییسی وە سۆسلنەجک (دئش) ألبیسە ایندیردیک. (آعراف سورەسی؛ 26)
دەمک کی، ناماز قئلارکن (سجدە أدرکن) سادەجە ایچ گییسیلر دگیل، (وۆجودو اؤرتەجک) دئش گییسیلر دە گیینیلمیش اۇلمالئدئر. آیرئجا، تستتۆرۆ أمرەدن تۆم آیتلر سادەجە نۇرمال حاللردە دگیل، ألبتتە کی ناماز أثناسئندا دا تستتۆرۆ أمرەتمیش اۇلور.
2. نامازئن رۆکۆنلری ایلە ایلگیلی آیتلر
تکبیر گتیریلمەسینی أمرەدن آیت شؤیلەدیر:
قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَنَ أَيًّا مَا تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَلَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِكَ وَلَا تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا ﴿۱۱۰﴾ وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا ﴿۱۱۱﴾ (سورة الإسراء)
دە کی: “ایستەر ‘آللاە’ دەیین، ایستەر ‘راحمان’ دەیین، اۇنو ناسئل چاغئرئرسانئن چاغئرئن؛ أن گۆزل ایسیملر اۇنوندور. ناماز قئلارکن سسینی پک یۆکسک وەیا پک قئسئق توتما، بو ایکیسینین آراسئندا بیر سسلە اۇقو! وە شؤیلە دە: “حامد اۇ آللاها عائیدتیر کی، هیچبیر چۇجوق أدینمەدی وە مۆلکتە اۇرتاغئ یۇقتور، عاجیز اۇلمایئپ بیر یاردئمجئیا دا ایحتیاجئ یۇقتور. وە اۇنو تکبیر أدەبیلدیکچە تکبیر أت! (ایسرا سورەسی؛ 110-111)
قئیام، قئرائات، رۆکوع، سجدە، قاعدەیی آحیرە ایلە ایلگیلی آیتلر شونلاردئر:
اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ … ﴿۴۵﴾ (سورة العنکبوت)
سانا کیتابتان واحیەدیلنی اۇقویاراق (تیلاوت أدەرک) ناماز قئل!.. (عانکبوت سورەسی؛ 45)
… فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ … ﴿۲۰﴾ (سورة المزمل)
… قورئاندان قۇلایئنئزا گلنی قئرائات أدین (اۇقویون)!.. (مۆززممیل سورەسی؛ 20)
وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ ﴿۴۳﴾ (سورة البقرة)
نامازئ قئلئن، زکاتئ ورین وە رۆکوع أدنلرلە بیرلیکتە رۆکوع أدین! (باقارا سورەسی؛ 43)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿۷۷﴾ (سورة الحج)
أی اینانانلار! رۆکوع وە سجدە أدەرک راببینیزە عیبادت (قوللوق) أدین. (حاج سورەسی؛ 77)
… لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ ﴿۳۷﴾ (سورة فصلت)
… أگر یالنئزجا آللاها عیبادت أتمک ایستییۇرسانئز؛ نە گۆنشە سجدە أدین نە دە آیا، بۆتۆن بونلارئ یاراتانا سجدە أدین. (فوصصیلت سورەسی؛ 37)
أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاءَ اللَّيْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَيَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ … ﴿۹﴾ (سورة الزمر)
بؤیلە بیریسی؛ گجە ساعاتلریندە سجدە أدن، قئیامدا دوران، آحیرتتن قۇرقان وە راببینین راحمتینی اومان بیری گیبی میدیر؟.. (زۆمر سورەسی؛ 9)
مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا … ﴿۲۹﴾ (سورة الفتح)
موحاممد، آللاهئن رسولۆدۆر. اۇنونلا برابر اۇلانلار، اینکارجئلارا قارشئ چۇق چتین، کندی آرالارئندا چۇق مرحامتلیدیرلر. سن اۇنلارئ رۆکوع أدر، سجدەیە قاپانئر حالدە گؤرۆرسۆن. (فتیح سورەسی؛ 29)
الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ … ﴿۱۹۱﴾ (سورة آل عمران)
اۇنلار، قئیامدا وە قوعودتا (اۇتورورکن) وە یانلارئ اۆزەریندە دورورکن (أللری وە آیاقلارئ اۆزەریندە رۆکوع وە سجدە أدرکن) آللاهئ آنارلار… (آلی عیمران سورەسی؛ 191)
بو آیتلرە گؤرە، ناماز بللی واقیتلردە (صاباح، اؤگلە، ایکیندی، آقشام وە یاتسئ) قئلماق، ناماز اؤنجەسیندە آبدست آلماق (سو یۇقسا تیەممۆم یاپماق)، گرکیۇرسا بۇی آبدستی آلماق (غوسۆل)، نامازا نییتلە قئبلەیە (مسجیدی حاراما دۇغرو) یؤنلمک، تکبیر گتیرمک، قئیامدا دورماق، قورئاندان قئرائات یاپماق، رۆکوع أتمک، سجدەیە قاپانماق، قاعدەیی آحیرە یاپماق گرکیۇر. گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە اؤرنک سچتیگیمیز بو آیتلردە داحی ناماز رۆکۆنلرینین تامامئنئ قورئاندا بولابیلیۇروز.
نامازئن رۆکۆنلرینی أمرەدن قورئان، بو رۆکۆنلرین ایچینین ناسئل دۇلدوراجاغئنئ دا بیلدیریۇر. مثەلا نامازدا قئرائاتی أمرەدن باعضئ آیتلر، نە تۆر آیتلرین قئرائات أدیلمەسی گرکتیگینی وە حاتتا بو قئرائاتین ناسئل بیر سس تۇنویلا یاپئلماسئ گرکتیگینی داحی بیلدیریۇر. یوقارئدا وریلن “ایسرا؛ 111” آیتی بونا اؤرنک گؤستریلەبیلیر:
… وَلَا تَجْهَرْ بِصَلَاتِكَ وَلَا تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا ﴿۱۱۰﴾ وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا ﴿۱۱۱﴾ (سورة الإسراء)
… ناماز قئلارکن سسینی پک یۆکسک وەیا پک قئسئق توتما، بو ایکیسینین آراسئندا بیر سسلە اۇقو! وە شؤیلە دە: “حامد اۇ آللاها عائیدتیر کی، هیچبیر چۇجوق أدینمەدی وە مۆلکتە اۇرتاغئ یۇقتور، عاجیز اۇلمایئپ بیر یاردئمجئیا دا ایحتیاجئ یۇقتور. وە اۇنو تکبیر أدەبیلدیکچە تکبیر أت! (ایسرا سورەسی؛ 110-111)
دَعْوَاهُمْ فِيهَا سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلَامٌ وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿۱۰﴾ (سورة یونس)
اۇنلارئن (مۆمینلرین) اۇراداکی دوعاسئ (سسلنیشی) شؤیلە اۇلور: “بیز سانا ایچتن بۇیون أگریز، آللاهئم!” وە اۇنلارئن اۇرادا (بیربیرلرینە) اییلیک دیلگی دە؛ “سلام!” سؤزۆ ایلەدیر. اۇنلارئن سسلنیشی شؤیلە بیتر: “هر شەیی مۆکممل یاپماق آللاها اؤزگۆدۆر. اۇ بۆتۆن وارلئقلارئ صاحیبیدیر.” (یونوس سورەسی؛ 10)
