تاریح بۇیونجا آللاهئن ألچیلرینە گنلدە قارشئ طاوئرلار آلئنمئش، اؤلدۆرمەیە قادار وارئلان ظولۆملر یاپئلمئشتئر. بو ظولۆملر نبیلرین بدنینە یؤنەلیک اۇلموشتور. آنجاق آللاهئن ألچیلرینی ایلاهلاشتئرماق گیبی داحا سینسی بیر ظولۆم واردئر کی، بو دا ألچینین سارغئدئنئ قاتلەتمکتەدیر. بونون أن چارپئجئ اؤرنگینی حئریستیانلار سرگیلەمکتەدیر. آللاهئن قولو وە ألچیسی اۇلان حض. عیسایئ تانرئ أدینەرک اۇنو آللاهئن اۇرتاغئ یاپمئشلاردئر. “موحاممد أشیتتیر آللاە” دیەنلر دە اۇنلارئن تاعقیبچیسی اۇلموشتور.
حئریستیان ایلاهیاتئنا گؤرە عیسا (ع) سمبۇلیک آنلامدا آللاهئن اۇغلو، گرچک آنلامدا آللاهئن کندیسیدیر. تثلیث اینانجئنئ بنیمسەین بیر حئریستیان، “عیسا” دەنیلینجە شونلارئ آنلار:
“اۇغول عیسا، تانرئ یۆجەلیگین پارئلتئسئ، اۇنون وارلئغئنئن اؤز گؤرۆنۆمۆدۆر. گۆچلۆ سؤزۆیلە هر شەیی دوام أتتیریر. گۆناەلاردان آرئنمایئ ساغلادئقتان سۇنرا، یۆجەلردە اولو تانرئنئن ساغئندا اۇتوردو.” (عیبرانیلر مکتوبو – 1:3)
“گؤرۆنمز تانرئنئن گؤرۆنۆمۆ، بۆتۆن یاراتئلئشئن ایلک دۇغانئدئر.” (کۇلۇسلیلر – 1:15)
“… عادیل اۇلان عیسا مسیح، بیزی بابانئن (تانرئنئن) اؤنۆندە ساوونور. اۇ (عیسا) گۆناەلارئمئزئ، یالنئز بیزیم گۆناەلارئمئزئ دگیل، بۆتۆن دۆنیانئن گۆناەلارئنئ دا باغئشلاتان قورباندئر.” (یوحاننا مکتوبو – 2:1-2)
” بو نیدنلە اۇنون (عیسانئن) آراجئلئغئیلا تانرئیا یاقلاشانلارئ تۆمۆیلە قورتاراجاق گۆچتەدیر. چۆنکی اۇنلارا آراجئلئق أتمک ایچین حپ یاشاماقتادئر.” (عیبرانیلر مکتوبو – 7:25)
“چۆنکی تک تانرئ وە تانرئیلا اینسانلار آراسئندا تک آراجئ واردئر. اۇ دا اینسان اۇلان وە کندیسینی هرکس ایچین فیدیە اۇلاراق سونموش بولونان مسیح عیسادئر.” (تیمۇتئۇس مکتوبو – 2:5-6)
اۇنلارا گؤرە کائیناتتاکی هر شەی، عیسا مسیحین “یۆزۆ سویو حۆرمتینە” یاراتئلمئشتئر. اۇ، یۆزدە یۆز تانرئ، یۆزدە یۆز اینساندئر. قورتارئجئ، شفاعات أدیجی وە دوعالارئ قابول أدن تانرئنئن کلامئدئر /کندیسیدیر. حئریستیانلار عیسایا یالوارئر، اۇندان قورتولوش بکلەر وە قئیامت گۆنۆ کندیسینی ساووناجاغئنا ایمان أدرلر. “حئریستیانلئقتا عیسا” یا دا بنزەر بیر باشلئقلا اینترنتتە آراما یاپارسانئز، حئریستیان ایلاهیاتئندا عیسا مسیحین تانرئسال بیر کاراکترە صاحیب اۇلدوغونو همن فارق أدرسینیز.
یۆجە آللاە، حض. عیسا حاققئنداکی بو ایددیعالارئ رددەدر. حض. عیسا، آللاهئن اۇغلو اۇلمادئغئ گیبی، ایلاە دا دگیلدیر. اۇنو آللاها أشیت سایماق؛ “شیرکتیر”. عیسایئ (ع) ایلاە سایماق بیذذات اینجیلە آیقئرئدئر. حئریستیانلار؛ “بیزی آنلاماق ایچین” اینجیل اۇقویون دییۇرلار. بیز دە دییۇروز کی، اۇقودوق وە شونلارئ گؤردۆک:
- عیسا (ع) قئیامتین ساعاتئنئ بیلمز:
“اۇ گۆنۆ وە اۇ ساعاتئ، نە گؤکتەکی ملکلر، نە دە اۇغول بیلیر… بابادان باشقا کیمسە بیلمز.” (مارکۇس – 13:32)
گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە حض. عیسا، قئیامتین ساعاتئنئ بیلەمز، چۆنکی ایلاە دگیل. یینە دە بیلدیگی سؤیلنیۇرسا، اۇ زامان قئیامتین ساعاتئنئ بیلن وە بیلمەین ایکی تانرئ وار دەمکتیر.
- عیسا (ع) آللاهئن قولودور:
“ایبراهیمین، ایسحاقئن وە یاعقوبون تانرئسئ، آتالارئمئزئن تانرئسئ، قولو عیسایئ یۆجلتتی.” (ألچیلرین ایشلری – 3:13)
گؤرۆلدۆگۆ گیبی اینجیلدە حض. عیسانئن، آللاهئن قولو اۇلدوغو آچئقچا یازئلئدئر. اؤیلەیسە اۇنا آللاهئن اۇغلو دەمەنین بیر آنلامئ یۇقتور. بو اۇنو پوتلاشتئرماق اۇلور.
- عیسا (ع) آللاهئن ألچیسیدیر:
“حالق، عیسانئن یاپتئغئ موعجیزەیی گؤرۆنجە؛ ‘گرچکتن دۆنیایا گلەجک اۇلان پەیغامبر بودور’ دەدی.” (یوحاننا – 5:14)
اۇنون چەورەسیندە اۇلانلار، اۇنونلا بیرلیکتە یەییپ ایچنلر؛ اۇنو آللاهئن ألچیسی اۇلاراق گؤریۇر، آما نە غاریبتیر کی سۇنراکی نسیللرە بیر ایلاە گیبی آنلاتئلمئشتئر.
- عیسا (ع) آللاە دگیل، آللاەتان واحی آلاندئر:
“… سیزە سؤیلەدیگیم سؤزلری کندیلیگیمدن سؤیلەمییۇروم…” (یوحاننا – 14:10)
“…بنیم اؤگرتیشیم کندیمدن دگیل، بنی گؤندرندن واحیەدیۇر.” (یوحاننا – 7:16)
گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە کندی بیلگیسینی آللاها بۇرچلودور وە اینسانلارا اؤگرتتیکلرینی آللاەتان آلماقتادئر. دوروم بویکن اۇنو دا، آللاە گیبی بیلگیلی سایماق؛ دوروپ دورورکن تانرئ ایجاد أتمکتیر.
- عیسا (ع) آللاها عیبادت أدن، اۇندان قۇرقان وە بیزیم گیبی قایغئلارئ اۇلان بیر قولدو:
“مسیح، یر یۆزۆندە اۇلدوغو گۆنلردە کندیسینی اؤلۆمدن قورتاراجاق گۆچتە اۇلان آللاها بۆیۆک فریاد وە گؤز یاشلارئیلا دوعا أتتی، یاقاردئ وە آللاە قۇرقوسو نیدنییلە ایشیتیلدی.” (عیبرانیلرە مکتوب – 5:7)
عیسا (ع) ایلاە ایسە، کیمە عیبادت أدیۇردو؟ ایلاە اۇلان؛ بیر باشقاسئنا فریاد أدەرک یالوار یاقار دوعا أدر می؟ بیر ایلاە؛ بیر شەیلردن قۇرقتوغو ایچین بیریلرینە یالوارما گرگی دویار مئ؟
- عیسا (ع) آللاە طارافئندان دفعالارجا ایمتیحان أدیلمیش، شەیطان کندیسینە وسوسە ورمیشتیر:
“شەیطان عیسایئ یۆکسکلرە چئقاراراق بیر آندا اۇنا دۆنیانئن بۆتۆن اۆلکەلرینی گؤستردی. اۇنا؛ ‘بۆتۆن بونلارئن یؤنتیمینی وە زنگینلیگینی سانا ورەجگیم’ دەدی. ‘بونلار بانا تسلیم أدیلدی، بن دە دیلەدیگیم کیشییە وریریم. بانا تاپارسان، حپسی سنین اۇلاجاق.’ عیسا اۇنا شو قارشئلئغئ وردی: ‘آللاهئن، راببە تاپاجاق، یالنئز اۇنا قوللوق أدەجکسین، دییە یازئلمئشتئر.” (لوقا – 4:5-8)
عیسا (ع) گرچکتن ایلاە اۇلسایدئ شەیطانا؛ “بونلار ذاتن بنیم” دەردی آما اۇ؛ “بانا قول اۇل، گرچک تانرئ بنیم” دەمەدی. “آللاها قول اۇلاجاقسئن” دەدی. بو سۇروموزو ایی دۆشۆنۆن. اۇ، ایلاە اۇلسایدئ، شەیطان اۇنو دنەمەیە جسارت أدەبیلیر مییدی؟ شەیطان آللاها؛ ‘بانا تاپئن” دەر می؟
قورئان بو قۇنودا نتتیر:
لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ وَقَالَ الْمَسِيحُ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اعْبُدُوا اللَّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ إِنَّهُ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَارٍ ﴿۷۲﴾ لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ ثَالِثُ ثَلَاثَةٍ وَمَا مِنْ إِلَهٍ إِلَّا إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِنْ لَمْ يَنْتَهُوا عَمَّا يَقُولُونَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۷۳﴾ (سورة المائدة)
آند اۇلسون؛ “آللاە، مریەمین اۇغلو مسیحتیر” دیەنلر ألبتتە کافیر اۇلموشلاردئر. اۇیسا مسیح اۇنلارا: “أی ایسرائیل اۇغوللارئ! هم بنیم هم دە سیزین راببینیز اۇلان آللاها عیبادت أدین. کیم آللاها اۇرتاق قۇشارسا، شۆبهەسیز آللاە اۇنا جننتی حارام قئلمئشتئر وە اۇنون واراجاغئ یر جهننمدیر. ظالیملرین یاردئمجئلارئ دا یۇقتور” دەمیشتی. “آللاە، اۆچۆن اۆچۆنجۆسۆدۆر” دیەنلر ألبتتە کافیر اۇلموشلاردئر. اۇیسا تک ایلاەتان باشقا ایلاە یۇقتور. أگر سؤیلەدیکلریندن وازگچمزلرسە، ألبتتە اۇنلاردان اینکار أدنلرە آجئ بیر عاذاب دۇقوناجاقتئر. (مائیدە سورەسی؛ 72-73)
