(22)
فراست (سزگی)
“فراست”، آیرئنتئلارا باقاراق بیر گؤرۆش، تاحمین وە قاورایئشلا دۇغرویو یاقالاماقتئر.
مۆرید: یوقارئدا بیر حادیثی قودسی گچمیشتی، اۇنو نییە آتلادئن؟ آللاە تعالا بویورور کی:
“… عابید وە زاهید قولومو سەودیگیم زامان اۇنون گؤرن گؤزۆ، ایشیتن قولاغئ، سؤیلەین دیلی، توتان ألی، یۆرۆین آیاغئ اۇلوروم؛ بنیملە گؤرۆر، بنیملە ایشیتیر، بنیملە سؤیلەر، بنیملە توتار، بنیملە یۆرۆر.”
اؤیلەلری وار کی، کیمسەنین فارق أدەمەدیگینی فارق أدەبیلیر؛ کیشینین ایچیندن نەلر گچتیگینی دۇغرویا یاقئن بیچیمدە بیلەبیلیر. پکی، اۇ نەدیر؟
بایئندئر: باحثەتتیگینیز حادیث شؤیلەدیر:
آللاە تعالا دەدی کی: “قولومون، فارض قئلدئغئم شەیلرلە بانا یاقلاشماسئندان اییسی یۇقتور. قولوم بانا نافیلەلرلە دە یاقلاشمایا دوام أدر. اؤیلە اۇلور کی، آرتئق اۇنو سەوریم. اۇنو سەودیم می، ایشیتتیگی قولاغئ، گؤردۆگۆ گؤزۆ، توتتوغو ألی وە یۆرۆدۆگۆ آیاغئ اۇلوروم. بندن ایستەرسە وریریم. بانا سئغئنئرسا اۇنو قۇروروم.”
حادیث، شو آیتلرین بیر گرگی اۇلابیلیر:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا وَيُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ﴿۲۹﴾ (سورة الأنفال)
مۆمینلر! آللاەتان چکینیرسنیز اۇ، سیزە دۇغرویو یانلئشتان آیئرما گۆجۆ وریر؛ سوچلارئنئزئ اؤرتر وە سیزی باغئشلار. آللاهئن ایکرامئ بۆیۆکتۆر. (أنفال سورەسی؛ 29)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَيَجْعَلْ لَكُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ وَيَغْفِرْ لَكُمْ … ﴿۲۸﴾ (سورة الحدید)
مۆمینلر! آللاەتان چکینین وە ألچیسینە اینانئن کی، سیزە ایکرامئندان ایکی قات ورسین؛ ائشئغئندا یۆرۆیەجگینیز بیر نور اۇلوشتورسون وە سیزی باغئشلاسئن… (حادید سورەسی؛ 28)
موحاممد (ص): “مۆمینین فراستیندن چکینین؛ چۆنکۆ اۇ، آللاهئن نورویلا گؤرۆر،” بویورموشتور.
فراستی فاضلا بۆیۆتمەمک گرکیر. کیشینین داحا فاضیلتلی اۇلماسئ، گؤرۆشۆنۆن دۇغرو اۇلدوغو آنلامئنا گلمز. بدیر ساواشئ ایلە ایلگیلی شو اۇلایلار زینجیری، بو قۇنودا بیزە یترلی دلیلدیر.
نبیمیز، بدیردە یانلئش بیر قارار ایلە أسیرلر آلمئشتئ. اۇنجە اۇ؛ آرقاسئندان دا اۇنون بو قارارئنا سس چئقارمایان مۆسلۆمانلار، شو آغئر سؤزلر ایلە سوچلانمئشلاردئ:
مَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَكُونَ لَهُ أَسْرَى حَتَّى يُثْخِنَ فِي الْأَرْضِ تُرِيدُونَ عَرَضَ الدُّنْيَا وَاللَّهُ يُرِيدُ الْآخِرَةَ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿۶۷﴾ لَوْلَا كِتَابٌ مِنَ اللَّهِ سَبَقَ لَمَسَّكُمْ فِيمَا أَخَذْتُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿۶۸﴾ (سورة الأنفال)
67- بیر نبینین، ساواش مەیدانئندا دۆشمانئ أتکیسیز حالە گتیرینجەیە قادار، أسیر آلمایا حاققئ یۇقتور. سیز همن ألە گچەجک مال ایستییۇرسونوز. آللاە ایسە، سیزین ایچین سۇنراسئنئ ایستییۇر. آللاە گۆچلۆدۆر، دۇغرو قارار وریر.
68- (ظافر سیزین اۇلاجاق دییە) آللاە طارافئندان یازئیا گچیریلمیش بیر قارار اۇلماسایدئ، آلدئغئنئز أسیرلردن دۇلایئ سیزی آغئر بیر عاذاب یاقالاردئ. (أنفال سورەسی)
بو آغئر سؤزلر، داحا اؤنجە اینن شو آیتە اویمامئش اۇلمالارئندان دۇلایئ ایدی:
فَإِذَا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّى إِذَا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَإِمَّا فِدَاءً … ﴿۴﴾ (سورة محمد)
کافیرلرلە ساواشتا قارشئلاشئنجا بۇیونلارئنئ وورون؛ اۇنلارئ أتکیسیز حالە گتیرینجە دە، سئقئ گۆونلیک چنبرینە آلئن. سۇنرا قارشئلئقسئز وەیا فیدیە آلاراق سربست بئراقئن… (موحاممد سورەسی؛ 4)
“آللاە طارافئندان یازئیا گچیریلمیش بیر قارار اۇلماسایدئ،”
سؤزۆنۆن حیکایەسی شؤیلەدیر:
مۆسلۆمانلار مککەدە ایکن، رۇمالئلار پرسلرە ینیلمیشتی. اینن شو آیتلر، رۇمالئلارئن بیرقاچ (اۆچ ایلا دۇقوز) یئل ایچریسیندە غالیب گلەجگینی، اۇ گۆن مۆسلۆمانلارئن بیر ظافرلە سەوینەجگینی مۆژدەلییۇردو:
الم ﴿۱﴾ غُلِبَتِ الرُّومُ ﴿۲﴾ فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ ﴿۳﴾ فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ ﴿۴﴾ بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ ﴿۵﴾ وَعْدَ اللَّهِ لَا يُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۶﴾ (سورة الروم)
ألیف، لام، میم. رۇمالئلار ینیلدیلر؛ چۇق یاقئن بیر یردە. اۇنلار، بو ینیلگینین آردئندان غالیب گلەجکلردیر. بیرقاچ (اۆچ ایلا دۇقوز) یئل ایچیندە. بونون اؤنجەسیندە دە، سۇنراسئندا دا یتکی آللاهئندئر. اۇ گۆن مۆمینلر آللاهئن یاردئمئ ایلە سەوینەجکلردیر. اۇ، ترجیحینی دۇغرو یاپانا یاردئم أدر؛ گۆچلۆدۆر، ایکرامئ بۇلدور. بو، آللاهئن وردیگی سؤزدۆر؛ آللاە سؤزۆندن جایماز، آما اینسانلارئن چۇغو بونو بیلمزلر. (روم سورەسی؛ 6-1)
هرکس رۇمالئلاردان گلەجک حابرە کیلیدلنمیشتی. أبو سۆفیان، بیر تیجارت کروانئ ایلە شامدان دؤنرکن، رۇمالئلارلا پرسلرین ساواشاجاقلارئ دویولدو. مۆسلۆمانلار، آللاهئن کروانئ کندیلرینە ورەجگی اومودویلا، مککەلیلر دە کروانئ قۇروما آماجئیلا یۇلا چئقتئلار. أبو سۆفیان ایسە، کروانئ قورتارما تلاشئنا دۆشتۆ. کروان ایچین یۇلا چئقان مۆسلۆمانلار، قارشئلارئندا مککە اۇردوسونو بولدولار. بلکی دە سؤز وریلن اۇ اۇردویدو. بونو، شو آیتلر آنلاتماقتادئر:
وَإِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ أَنَّهَا لَكُمْ وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَيْرَ ذَاتِ الشَّوْكَةِ تَكُونُ لَكُمْ وَيُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُحِقَّ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَيَقْطَعَ دَابِرَ الْكَافِرِينَ ﴿۷﴾ (سورة الأنفال)
آللاە، بیر زامانلار سیزە سؤز ورمیشتی؛ اۇ ایکی تۇپلولوقتان بیری سیزین اۇلاجاقتئ. سیز سیلاحسئز اۇلانئ (کروانئ) ایستییۇردونوز. آللاە دا کندی سؤزلری گرگی حاققئ اۇرتایا چئقارماق وە اۇ کافیرلرین کؤکۆنۆ قازئماق (ایچین سیزە مککە اۇردوسونو ورمک) ایستییۇردو. (أنفال سورەسی؛ 7)
بو آیتتە اۇرتایا چئقاجاغئ ایفادە أدیلن حاق، آللاهئن بیر قانونویدو. اۇنو، مککە مۆشریکلرینین آغئر باسقئلارئ سۆررکن نبیمیزە شو آیتلرلە بیلدیرمیشتی:
وَإِنْ كَادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْهَا وَإِذًا لَا يَلْبَثُونَ خِلَافَكَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿۷۶﴾ سُنَّةَ مَنْ قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنْ رُسُلِنَا وَلَا تَجِدُ لِسُنَّتِنَا تَحْوِيلًا ﴿۷۷﴾ (سورة الإسراء)
سنی بو تۇپراقلاردان چئقارماق ایچین یریندن اۇیناتماق اۆزرەلر! چئقارئرلارسا سندن سۇنرا بورادا فاضلا قالامازلار. سندن اؤنجە گؤندردیگیمیز ألچیلرە اویغولانان سۆننت (قانون) بودور. بیزیم سۆننتیمیزدە (قانونوموزدا) بیر دگیشیکلیک بولامازسئن. (ایسرا سورەسی؛ 77-76)
آللاهئن سۆننتی گرچکلشسین، دییە مۆسلۆمانلارا مککە اۇردوسو وریلدی. اۇنلارا آغئر بیر داربە ایندیردیلر، آما چکیلن دۆشمانئ تاعقیب أدیپ أتکیسیز حالە گتیرمەدن أسیرلر آلدئلار. آصحاب، أسیرلرلە ایلگیلی آیتی حاطئرلاتئپ نبیمیزی اویارمادئغئ ایچین حپسی، دۆنیایئ آحیرتە ترجیحلە سوچلاندئ. اؤنجەدن وریلمیش ظافر سؤزۆ اۇلماسایدئ، أسیرلر یۆزۆندن بدیردە بۆیۆک بیر ینیلگییە اوغرایاجاقلاردئ.
دؤرت یئل سۇنرا یاپئلان حودەیبیە آندلاشماسئیلا مککەیی فتحین یۇلو آچئلئنجا، شو آیتلر ایندی:
إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا ﴿۱﴾ لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا ﴿۲﴾ (سورة الفتح)
فتحین اؤنۆندەکی أنگللر، سنین ایچین تامامن قالقتئ. آللاە بونو، اؤنجەکی وە سۇنراکی گۆناهئنئ باغئشلاماق، اییلیکلرینی تاماملاماق وە سنی دۇغرو بیر یۇلا یؤنلتمک ایچین یاپتئ. (فتیح سورەسی؛ 2-1)
نبیمیز، بدیردە گۆناها گیرمیشتی. گۆناهئنئن باغئشلانماسئ ایچین، مککەیی فتحەتمەسی گرکییۇردو؛ فتحین اؤنجەسیندە شو سورە ایندی:
إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ ﴿۱﴾ وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا ﴿۲﴾ فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا ﴿۳﴾ (سورة النصر)
آللاهئن یاردئمئ گلیپ فتیح گرچکلشیر دە، اینسانلارئن دالغا دالغا آللاهئن دینینە گیردیگینی گؤرۆرسن، هر شەیی گۆزل یاپتئغئ ایچین راببینە یؤنل وە باغئشلانمانئ ایستە. چۆنکۆ اۇ، تەوبەلری قابول أدر. (ناصر سورەسی؛ 3-1)
نبیمیز، اؤنجە یاپتئغئ حاطایئ دۆزلتمیش، سۇنرا باغئشلانما طالبیندە بولونموشتور. بو، سۇن درەجە اؤنملیدیر. بو آیتلر، مۆسلۆمانلارئن حایاتئندا دەوریم یاپاجاق نیتەلیکتەدیر.
دەمک کی، بیلگیسی وە فاضیلتی نە اۇلورسا اۇلسون، هرکس یانئلابیلیر وە یانلئش یاپابیلیر.
دوروم آچئقچا مەیداندا ایکن سیز چۇق آشئرئ گیدییۇر، هیچبیر بیلگی وە بلگەیە دایانمادان ایددیعا أدیپ دورویۇرسونوز! بو باطئل دۆشۆنجەلری ترک أتمزسنیز، یۇلا گلەمزسینیز!..
