9. قورئان آیتلری اۇقونونجا قالبلری اۆرپرمەمک
أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ ﴿۱۶﴾ (سورة الحدید)
ایمان أدنلرین آللاهئ آنما وە اۇندان اینن قورئان سببییلە قالبلرینین اۆرپرمەسی زامانئ حالا گلمەدی می؟ اۇنلار داحا اؤنجە کندیلرینە کیتاب وریلنلر گیبی اۇلماسئنلار. اۇنلارئن اۆزریندن اوزون زامان گچتی دە قالبلری قاتئلاشتئ. اۇنلاردان بیر چۇغو یۇلدان چئقمئش کیمسەلردیر. (حادید سورەسی؛ 16)
10. قورئانئ حاطئرلاماماق (اونوتماق)
وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآيَاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ مُنْتَقِمُونَ ﴿۲۲﴾ (سورة السجدة)
کندیسینە راببینین آیتلری حاطئرلاتئلدئقتان سۇنرا اۇنلاردان یۆز چەویرندن داحا ظالیم کیم اۇلابیلیر؟ موحاققاق کی بیز، گۆناهکارلارا، لایئق اۇلدوقلارئ جزایئ وریریریز (اۇنلاردان اینتیقام آلئرئز). (سجدە سورەسی؛ 22)
11. قورئانئ اونوتماق (یۆز چەویرمک)
وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى ﴿۱۲۴﴾ قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَى وَقَدْ كُنْتُ بَصِيرًا ﴿۱۲۵﴾ قَالَ كَذَلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَكَذَلِكَ الْيَوْمَ تُنْسَى ﴿۱۲۶﴾ (سورة طە)
کیم ذیکریمدن (قورئاندان) یۆز چەویریرسە، موحاققاق کی (بو دۆنیادا) سئقئنتئلئ بیر حایاتئ (گچیم سئقئنتئسئ) اۇلور. قئیامت گۆنۆ (مزاردان قالقئش گۆنۆ) ماحشر یرینە اۇنو کؤر اۇلاراق گتیریریز. اۇ: “راببیم! بنی ماحشر یرینە نەدن کؤر اۇلاراق گتیردین؟ حالبوکی بن داحا اؤنجە گؤرۆیۇردوم.” دەر. آللاە دەر کی: “ایشتە بو بؤیلە آما، آیتلریمیز سانا گلدی؛ سن دە اۇنلارئ اونوتتون (عاقلئندان چئقاردئن). بوگۆن دە سن، عاینئ شکیلدە اونوتولاجاقسئن.” (طاها سورەسی؛ 126-124)
12. قورئان آیتلری اۆزریندە دۆشۆنمەمک (قالبلرین کیلیدلنمەسی)
أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا ﴿۲۴﴾ (سورة محمد)
اۇنلار قورئانئ دۆشۆنمۆیۇرلار مئ؟ یۇقسا قالبلری می کیلیدلی؟ (موحاممد سورەسی؛ 24)
13. ایمانئن قالبتە دگیل، دیلدە اۇلماسئ
قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۴﴾ (سورة الحجرات)
(بدەوی) عارابلار دەدیلر کی: “بیز ایمان أتتیک.” دە کی: “حایئر سیز ایمان أتمەدینیز، لاکین (تسلیم اۇلدونوز) ‘تسلیم اۇلدوق’ دەیین. (چۆنکۆ) هنۆز ایمان قالبلرینیزە یرلشمەدی.” (حوجورات سورەسی؛ 14)
14. آحیرتە ایناندئغئ حالدە دۆنیا حایاتئنئ آحیرتە ترجیح أتمک
اللَّهِ الَّذِي لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَوَيْلٌ لِلْكَافِرِينَ مِنْ عَذَابٍ شَدِيدٍ ﴿۲﴾ الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الْآخِرَةِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا أُولَئِكَ فِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ ﴿۳﴾ (سورة إبراهیم)
اۇ آللاە کی، گؤکلردە وە یردە نە وارسا حپسی اۇنوندور. شیددتلی بیر عاذابدان دۇلایئ وای کافیرلرین حالینە! اۇنلار کی، دۆنیا حایاتئنئ آحیرتە ترجیح أدرلر، (اینسانلارئ) آللاهئن یۇلوندان چەویریرلر وە اۇنون أگریلمەسینی ایستەرلر. ایشتە بونلار، چۇق بۆیۆک بیر ساپئقلئق ایچیندەدیرلر. (ایبراهیم سورەسی؛ 3-2)
گؤرۆلدۆگۆ اۆزرە اینکارئن چۇق فارقلئ چشیتلری واردئر. بونلار باعضئ اؤرنکلردی. آما داحا فارقلئ آیتلر دە بولونابیلیر. دیققات أدیلمەسی گرکن حوصوص شودور کی؛ “بن ایمان أتتیم، بن قورئانا ایناندئم” دیەن بیرچۇق اینسان (مۆمین؟!) یوقارئداکی اینکار چشیتلریندن بیرینە وەیا بیرقاچئنا دۆشەبیلیر. حاتتا دۆشمکتەدیر.
چۆنکۆ آصئل ایمتیحان؛ “ایمان أتتیم” دیەنلر ایچیندیر:
أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ ﴿۲﴾ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ ﴿۳﴾ (سورة العنکبوت)
“بیز ایمان أتتیک” دیەن اینسانلار ایمتیحان أدیلمەدن بئراقئلاجاقلارئنئ مئ سانئیۇر /ساندئ؟ آند اۇلسون کی بیز اۇنلاردان اؤنجەکیلری دە ایمتیحاندان گچیردیک. موحاققاق کی آللاە دۇغرو سؤیلەینلری دە بیلەجک یالانجئلارئ دا بیلەجک /تثبیت أدەجک. (عانکبوت سورەسی؛ 3-2)
أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنْكُمْ وَيَعْلَمَ الصَّابِرِينَ ﴿۱۴۲﴾ (سورة آل عمران)
یۇقسا سیز آللاە آرانئزدا کیملرین جیهاد أدەجگینی وە کیملرین صابرەدەجگی بیلمەدن (تثبیت أتمەدن) جننتە گیرەجگینیزی می ساندئنئز؟ (آلی عیمران سورەسی؛ 142)
گؤرۆلدۆگۆ اۆزرە بو آیتلر “ایمان أتتیم” دیەنلرین سئناندئغئنئ /سئناناجاغئنئ بیلدیرییۇر. دەمک کی آصئل ایمتیحان “ایمان أتتیم” دەدیکتن سۇنرا باشلئیۇر. نیتەکیم شو آیتلر دە اؤزللیکلە مۆمینلرین آغئر ایمتیحانلاردان گچیریلدیگینی /گچیریلەجگینی بیلدیرییۇر…
فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَكِنَّ اللَّهَ رَمَى وَلِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْهُ بَلَاءً حَسَنًا إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿۱۷﴾ (سورة الأنفال)
(ساواشتا) اۇنلرئ سیز اؤلدۆرمەدینیز، چۆنکۆ اۇنلارئ آللاە اؤلدۆردۆ. آتتئغئنئز زامان دا سن آتمادئن، لاکین ( اۇنو) آللاە آتتئ؛ وە (آللاە) مۆمینلری گۆزل بیر ایمتیحانلا ایمتیحان أتمک ایچین (بونو بؤیلە یاپتئ). شۆبهەسیز آللاە ایشیتندیر، بیلندیر. (أنفال سورەسی؛ 17)
إِذْ جَاءُوكُمْ مِنْ فَوْقِكُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنْكُمْ وَإِذْ زَاغَتِ الْأَبْصَارُ وَبَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا ﴿۱۰﴾ هُنَالِكَ ابْتُلِيَ الْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالًا شَدِيدًا ﴿۱۱﴾ (سورة الأحزاب)
اۇنلار هم یوقارئنئزدان هم آشاغئ طارافئنئزدان (وادینین اۆستۆندن وە آلت یانئندان) اۆزرینیزە یۆرۆدۆکلری زامان؛ گؤزلر یئلمئش، یۆرکلرینیز بۇغازئنئزا گلمیش وە سیز آللاە حاققئندا ظانلاردا بولونموشتونوز. ایشتە اۇرادا مۆمینلر شیددتلی بیر سارسئنتئ ایلە ایمتیحان أدیلمیشلردی. (آحزاب سورەسی؛ 11-10)
أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ ﴿۲۱۴﴾ (سورة البقرة)
(أی مۆمینلر!) یۇقسا سیز، سیزدن اؤنجەکیلرین باشئنا گلنلر سیزین دە باشئنئزا گلمەدن جننتە گیرەجگینیزی می ساندئنئز؟ یۇقسوللوق وە سئقئنتئ اۇنلارا اؤیلەسینە دۇقونموش وە اؤیلە سارسئلمئشلاردئ کی، نیهایت رسول وە برابریندەکی مۆمینلر: “آللاهئن یاردئمئ نە زامان؟!” دەدیلر. بیلەسینیز کی آللاهئن یاردئمئ یاقئندئر. (باقارا سورەسی؛ 214)
وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ ﴿۱۵۵﴾ الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ ﴿۱۵۶﴾ (سورة البقرة)
آند اۇلسون کی، سیزی بیرآز قۇرقو وە آچلئقلا وە ماللارئنئزدان وە جانلارئنئزدان وە اۆرۆنلردن بیرآز آزالتما (فاقیرلیک) ایلە ایمتیحان أدەجگیز. صابرەدنلری مۆژدەلە! اۇ صابرەدنلر کی، کندیلرینە بیر موصیبت ایصابت أتتیگی زامان: “حپیمیز آللاها عائیدیز وە حپیمیز اۇنا دؤنەجگیز” دەرلر. (باقارا سورەسی؛ 156-155)
لَتُبْلَوُنَّ فِي أَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَمِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا أَذًى كَثِيرًا وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ ﴿۱۸۶﴾ (سورة آل عمران)
آند اۇلسون کی، ماللارئنئز وە جانلارئنئز قۇنوسوندا ایمتیحانا چکیلەجکسینیز وە سیزدن اؤنجە کندیلرینە کیتاب وریلنلردن وە مۆشریکلردن بیرچۇق اۆزۆجۆ سؤزلر ایشیتەجکسینیز. أگر صابرەدر وە ساقئنئرسانئز موحاققاق کی بو (یاپئلاجاق) ایشلرین أن دگرلیسیدیر. (آلی عیمران سورەسی؛ 186)
وَمَا أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِنَ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا إِنَّهُمْ لَيَأْكُلُونَ الطَّعَامَ وَيَمْشُونَ فِي الْأَسْوَاقِ وَجَعَلْنَا بَعْضَكُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَتَصْبِرُونَ وَكَانَ رَبُّكَ بَصِيرًا ﴿۲۰﴾ (سورة الفرقان)
(رسولۆم!) سندن اؤنجە گؤندردیگیمیز بۆتۆن رسوللری دە هیچ شۆبهەسیز یەمک یەرلر، چارشئلاردا دۇلاشئرلاردئ. (أی اینسانلار!) سیزین بیر قئسمئنئزئ دیگر بیر قئسمئنئزا ایمتیحان (وسیلەسی) قئلدئق؛ (باقالئم) صابرەدەجک میسینیز؟ راببین هر شەیی حاققئیلا گؤرمکتەدیر. (فورقان سورەسی؛ 20)
هر جانلئ اؤلۆمۆ تاداجاقتئر؛ وە ایمتیحان ایچین سیزی حایئرلا دا شرلە دە دنەیەجگیز. حپینیز بیزە دؤندۆرۆلەجکسینیز. (أنبیا سورەسی؛ 35)
أَوَلَا يَرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عَامٍ مَرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لَا يَتُوبُونَ وَلَا هُمْ يَذَّكَّرُونَ ﴿۱۲۶﴾ (سورة التوبة)
اۇنلار، هر یئل بیر وەیا ایکی کز ایمتیحان أدیلدیکلرینی گؤرمۆیۇرلار مئ؟ سۇنرا دا نە تەوبە أدییۇرلار نە دە عیبرت آلئیۇرلار. (تەوبە سورەسی؛ 126)
وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاءِ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَلَئِنْ قُلْتَ إِنَّكُمْ مَبْعُوثُونَ مِنْ بَعْدِ الْمَوْتِ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ ﴿۷﴾ (سورة هود)
اۇ (آللاە) عارشئ سو اۆزریندە ایکن گؤکلری وە یری آلتئ گۆندە یاراتتئ. حانگینیزین عاملینین داحا گۆزل اۇلاجاغئنئ بلیرلەمک ایچین. (هود سورەسی؛ 7)
وَاعْلَمُوا أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ وَأَنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ ﴿۲۸﴾ (سورة الأنفال)
بیلینیز کی ماللارئنئز وە چۇجوقلارئنئز سیزین ایچین ایمتیحاندئر وە بۆیۆک مۆکافات آللاهئن قاتئندادئر. (أنفال سورەسی؛ 28)
تۆم بو آیتلر (هرکس ایچین گچرلی اۇلماقلا بیرلیکتە) آصئل اۇلاراق مۆمینلرین ایمتیحانا تابیع توتولدوقلارئنئ گؤسترییۇر. چۆنکۆ آصئل سئنانماسئ گرکنلر؛ “بن ایمان أتتیم” دیەنلر دگیل میدیر؟ ایمان أتمەینین نەسی سئناناجاق؟ آما، “ایمان أتتیم” دیەنلرین “ایمانئ”؛ سؤزدە می، قالبتە می؟ ایمانلارئنا “صاداقات” گؤسترییۇرلار مئ؟ تۆم بونلار سئنانئیۇر. دۇلایئسئیلا “ایمان أتتیم” دیەن هیچ کیمسە کندیسینین آرتئق قورتولموش اۇلدوغونو، سئناوئ باشاردئغئنئ دۆشۆنمەملیدیر.
“سئناو”؛ سۇن نفسە قادار دوام أدر. اۇ حالدە آصئل اۇلان “ایمان أتتیم” دەمک دگیل، اؤلنە قادار “ایماندا ثبات” أدەبیلمکتیر.
