- سۇروملولوغو قورئانلا سئنئرلایان آیتلر
آشاغئدا ذیکرەدیلن باعضئ آیتلر سۇروملولوغون سادەجە قورئان ایلە سئنئرلئ اۇلدوغونو، قئیامت گۆنۆ باشقا بیر قایناقتان حسابا چکیلمەیەجگیمیزی (سادەجە قورئاندان سۇروملو توتولاجاغئمئزئ) عیلاوە بیر دلیلە ایحتیاج بئراقمایاجاق شکیلدە بیزە بیلدیرمکتەدیر.
ایشتە بو (قورئان)، بیزیم ایندیردیگیمیز مۆبارک بیر کیتابتئر. اۇنا اویون وە آللاەتان قۇرقون. اومولور کی مرحامت اۇلونورسونوز. (اۇنو سیزە ایندیردیک کی:) “کیتاب، سادەجە بیزدن اۇنجەکی ایکی تۇپلولوغا (یاهودی وە حئریستیانلارا) ایندیریلدی. بیز ایسە اۇنلارئن اۇقوماسئندان حابرسیزدیک.” دەمەیەسینیز (دییە). یاحود؛ “بیزە دە بیر کیتاب ایندیریلسەیدی دە بیز دە اۇنلاردان داحا چۇق دۇغرو یۇلدا اۇلوردوق،” دەمەیەسینیز (دییە). (أنعام سورەسی؛ 157-155)
دەمک کی قورئان، آحیرتتە بیر ماعذرتیمیز بولونماسئن دییە بیزە گؤندریلمیش اۇلان بیر کیتابتئر. قورئانئن گؤندریلمەمیش اۇلماسئنئ ماعذرت اۇلاراق بەیان أدەبیلەجک ایدییسک (قورئان گلدیگینە گؤرە آرتئق بؤیلە بیر ماعذرتیمیز یۇق دەمکتیر)، قورئانئن ایچیندە بولونمایان بیر بیلگی نیدنییلە دە ماعذرتیمیز اۇلابیلیر دەمکتیر. قورئاندا بولونان بیلگیلردن سۇروملو اۇلدوغوموزو بیلدیرن بو آیت، آللاهئن قورئاندا بولونمایان بیر بیلگیدن دۇلایئ بیزی یۆکۆملۆ توتمایاجاغئنئ، یاعنی قورئان ایلە بیزە اولاشمایان بیر بیلگیدن دۇلایئ آحیرتتە حسابا چکیلمەیەجگیمیزی گؤسترن کسین بیر دلیل دگیل دە نەدیر؟ ایلاهی عادالتی گرگی آللاە، کیتابئندا بولونمایان بیر بیلگی نیدنییلە بیزی حسابا چکمەیەجکتیر. قۇنو ایلە ایلگیلی بیر باشقا آیت شؤیلەدیر:
أی ایمان أدنلر! آچئقلاندئغئ زامان حۇشونوزا گیتمەیەجک (اۆزۆلەجگینیز) شەیلری سۇرمایئن. أگر قورئان ایندیریلیرکن سۇرارسانئز اۇنلار سیزە آچئقلانئر (وە اۆزۆلۆرسۆنۆز). (قورئاندا آچئقلانمادئغئنا گؤرە آللاە اۇنلارئ عاففەتمیشتیر (قورئاندا آچئقلانمایان بو شەیلردن سۇروملو دگیلسینیز). آللاە چۇق باغئشلایئجئ وە چۇق یومشاق داوراناندئر. (مائیدە سورەسی؛ 101)
بو آیتە گؤرە دە قورئاندا آچئقلانمایان (بولونمایان) بیر بیلگیدن دۇلایئ حسابا چکیلمەیەجگیمیز غایت آچئق وە نت دگیل می؟ تاعبیری جائیزسە آللاە تعالا بو آیتی ایلە؛ “قورئان نازیل اۇلورکن ذاتن هر شەی آچئقلانمئشتئر، أگر بن باعضئ شەیلری قورئانا داحیل أتمەدییسم اۇنلارئ (حاشا) اونوتتوغوم ایچین دگیل، سیزی اۇ قۇنولاردان عاففەتتیگیم (سۇروملو توتمایاجاغئم) ایچین قورئانا قۇیمادئم. سیز دە آرتئق بو قۇنولارئ قورجالامایئن، یۇقسا اۆزۆلۆرسۆنۆز” بویورمویۇر مو؟ بنزەر بیر باشقا آیت شؤیلەدیر:
أگر بیز، بوندان (قورئاندان) اؤنجە اۇنلارئ بیر عاذابلا هلاک أتسەیدیک، موحاققاق کی شؤیلە دیەجکلردی. یا راببی! بیزە بیر رسول گؤندرسەیدین دە، شو آشاغئلئغا وە رۆسوالئغا دۆشمەدن اؤنجە سنین آیتلرینە اویسایدئق! (طاها سورەسی؛ 134)
طاها سورەسینین 134-نجۆ آیتتە وە اؤنجەکی بؤلۆمدە ذیکرەدیلن بنزەر آیتلر؛ (“قاصاص؛ 59″، “ایسرا؛ 15” وە “شوعارا؛ 208”) شو اؤنملی حوصوصلارئ (بیر کز داحا) نت اۇلاراق تەیید أتمکتەدیر.
رسولۆن یوموشو سادەجە آللاهئن آیتلرینی اۇقوماقتئر (تبلیغ أتمک).
آللاە تعالا هیچبیر قاومی (کیمسەیی) رسولۆ ایلە آیتلرینی گؤندرمەدن عاذاب أتمەیەجکتیر (آنجاق ایمان أتمزلر وە رسولە /کیتابا تابیع اۇلمازلارسا عاذاب أدەجکتیر).
چۆنکی بیر رسول واسئطاسئیلا کیتاب گؤندریلمەین قاویملر /شاحئصلار سۇروملو دگیلدیرلر. سۇروملولوق آنجاق رسولۆن کیتابئ تبلیغی ایلە باشلار.
اۇ حالدە اینسانلار سادەجە کندیلرینە گلن آیتلردن سۇروملودور. بو آیتلر حاریجیندە سۇروملو توتولاجاغئ (عاذابا اوغرایاجاغئ) بیر قۇنو یۇقتور.
سۇنوچ اۇلاراق بیزلر سادەجە آللاهئن آیتلری ایلە بیلدیریلن قۇنولاردان یاعنی سادەجە رسولۆن حادیثلریندن (قورئاندان) سۇروملو توتولاجاغئز. قورئاندا بولونمایان قۇنولاردان سۇروملو توتولمامئز (بو قۇنولاردان دۇلایئ عاذابا موحاطاب اۇلمامئز) ایلاهی عادالت گرگی سؤز قۇنوسو اۇلمایاجاقتئر.
- قورئاندان حسابا چکیلەجگیمیزی بیلدیرن آیتلر
“زوحروف؛ 44” آیتی آحیرتتە حپیمیزین قورئاندان حسابا چکیلەجگیمیزی آچئق وە نت بیچیمدە بیلدیرمکتەدیر:
سن، سانا واحیەدیلن (قورئانا) سئمسئقئ سارئل. چۆنکی سن دۇغرو یۇل اۆزەریندەسین وە موحاققاق کی اۇ (سانا واحیەدیلن قورئان) هم سنین ایچین هم دە قاومین ایچین بیر اؤگۆتتۆر. وە حپینیز ایلریدە اۇندان سۇروملو توتولاجاقسئنئز (سوئال اۇلوناجاقسئنئز). (زوحروف سورەسی؛ 44-43)
باعضئ کیمسەلر؛ “بو آیت، قورئاندان حسابا چکیلەجگیمیزی بیلدیریۇر، آما باشقا بیر شەیدن (مثەلا حادیثلردن) حسابا چکیلمەیەجگیمیزی بیلدیرمییۇر” دیەبیلیر. آما بؤیلە بیر ایددیعا مسندسیز اۇلور. چۆنکی قورئانئن بیلدیردیکلری قادار بیلدیرمەدیکلری دە اؤنملیدیر. زیرا قورئانئن آللاە کلامئ اۇلدوغو حاطئردان چئقارئلمامالئدئر. آللاە بیر بیلگییی قورئانا قۇیمادئ ایسە (حاشا) اونوتتوغو ایچین دگیل، بیزی اۇ قۇنودا عاففەتتیگی ایچین قۇیمامئشتئر. دۇلایئسئیلا قورئانئن ایندیرمەدیکلری دە بیزە بیر شەی سؤیلەمیش اۇلور (اۇ قۇنودا عاففەدیلمیشیز).
قورئان، “زوحروف؛ 44” آیتی ایلە بیزە اؤزل اۇلاراق بیلدیرمیش اۇلماسایدئ بیلە، بیز قورئاندان حسابا چکیلەجگیمیزی دیگر بیرچۆق آیتتن آنلایابیلیردیک. آما بونا راغمن قورئاندان حسابا چکیلەجگیمیز (بو آیتلە وە اؤزل اۇلاراق) بیلدیریلمیشتیر. بو آیت بیزیم قورئاندان حسابا چکیلەجگیمیزە دائیر نت بیر دلیل اۇلدوغو گیبی سادەجە قورئاندان حسابا چکیلەجگیمیزە (وە باشقا بیر شەیدن حسابا چکیلمەیەجگیمیزە) دائیر دە نت بیر دلیلدیر. چۆنکی بیزی سۇروملو قئلان شەی (قورئان) ایلاهی عادالت گرگی نت اۇلاراق بیزە بیلدیریلمکتەدیر. تاعبیری جائیزسە قورئاندان حسابا چکیلەجگیمیزلە ایلگیلی بەیانات بیزە اؤزل اۇلاراق تبلیغ أدیلمکتەدیر. کی ایعتیراض حاققئمئز اۇلماسئن. بونا قارشئ بیزیم (قورئان حاریجیندە) باشقا بیر شەیدن یۆکۆملۆ قئلئناجاغئمئزئ بیلدیرن بیر تبلیغات گلمەمیشتیر. عاکسینە بونون (اویارئلاجاغئمئز قایناغئن) سادەجە قورئان اۇلدوغو بیلدیریلمیشتیر:
بو قورئان بانا اۇنونلا سیزی وە اولاشتئغئ هرکسی اویارایئم دییە واحیۇلوندو. (أنعام سورەسی؛ 19)
راببینین حوضوروندا تۇپلاناجاغئندان قۇرقانلارئ اۇنونلا (قورئان ایلە) اویار. اۇنلار ایچین راببیندن باشقا نە بیر دۇست، نە دە بیر شفاعاتچی واردئر؛ بلکی ساقئنئرلار. (أنعام سورەسی؛ 51)
بیز اۇنلارئن نە دەدیکلرینی بیلیۇروز. سن اۇنلارئن اۆزەریندە زۇرلایئجئ دگیلسین. سن تهدیدیمدن قۇرقانلارئ قورئان ایلە اویار (اۇنلارا قورئانلا اؤگۆت ور)! (قاف سورەسی؛ 45)
گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە قورئان، رسولوللاها هم ایلک موحاطابلارئ هم دە اولاشتئغئ هرکسی کندیسی ایلە اویارماسئ ایچین واحیەدیلمیشتیر. رسولوللاە بو نیدنلەدیر کی ریسالت حایاتئ بۇیونجا سادەجە قورئانئ تبلیغ أتمیش وە سادەجە قورئان ایلە اویارمئشتئر. دەمک کی بیزیم یاپمامئز گرکن دە اۇنون سۆننتینە تابیع اۇلاراق (طئبقئ رسولوللاهئن یاپتئغئ گیبی) سادەجە قورئان ایلە اویارماقتئر.
