قورئان:
لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَمَا تَحْتَ الثَّرَى ﴿۶﴾ وَإِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ يَعْلَمُ السِّرَّ وَأَخْفَى ﴿۷﴾ (سورة طە)
گؤکلردە، یردە وە ایکیسی آراسئندا بولونان شەیلر ایلە تۇپراغئن آلتئندا اۇلانلار حپ اۇنوندور. أگر سن، سؤزۆ آچئقتان سؤیلەرسن، بیلەسین کی گیزلییی دە گیزلینین گیزلیسینی دە بیلیر. (طاها سورەسی؛ 6-7)
یوقارئداکی ساطئرلارئن صاحیبی سیزجە کندیسینی کیمین یرینە قۇییۇر؟ شو آللاها مەیدان اۇقویان مۆستکبیری گؤریۇر موسونوز؟ کندیسینی آللاە ایلە أشیت سایان بو ظالیملر، ألبتتە یاپتئقلارئنئن قارشئلئغئنئ گؤرەجکلردیر. جلالددین رومی دە آللاهئن کندیسینە غایبئ بیلدیردیگینی ایددیعا أدر:
“یینە سولطان ولد بویوردو: بیر گۆن بابام مست اۇلموشتو وە بانا: ‘باهائددین! تانرئ، بو عالمین ایجادئنئن أساسئنئ، بو عالمین نە زامان وە ناسئل یاراتئلمئش اۇلدوغونو، نە زامانا قادار دوام أدەجگینی بانا گؤسترمیشتیر’ بویوردو…”
گچمیشین وە گلەجگین غایب بیلگیلرینی آللاە، هیچبیر ألچیسینە ورمەمیشتیر. آنجاق مەولانا کندیسینی نبیلرین چۇق اۆستۆندە گؤرەرک آللاهئن غایب بیلگیسینە اۇرتاق اۇلدوغونو سؤیلەمکتن چکینمز. فاقاط جلالددین رومی بو قۇنودا یالنئز دگیلدیر.
عابدولعازیز دبباغ، قوطوبلارئن وە موحاممدین (ع) دە قئیامت ساعاتئنئ بیلدیگینی سؤیلەر. دبباغئن مۆریدی ایلە آراسئندا گچن بیر قۇنوشما شؤیلەدیر:
“شەیحیمە سۇردوم، دەدیم کی؛ أفندیم، برزاح عالمینی بو آچئدان کشفەدن کامیل ذاتلارئن قئیامتین نە زامان قۇپاجاغئنئ بیلمەسی گرکیر. حالبوکی جنابئ حاق کندی کلامئندا: ‘قئیامتین قۇپوش ساعاتئنئن بیلگیسی آللاە قاتئندادئر.’ بویورموشتور. رسولوللاە أفندیمیز دە؛ ‘بش شەی واردئر کی، آللاەتان باشقا کیمسە اۇنلارئ بیلمز…’ بو حوصوصتا نە بویورورسونوز؟
جواب وردی: “رسولوللاە أفندیمیز بو سؤزۆ، اۇرتایا چئقان بیر دورومدان دۇلایئ سؤیلەمیشتی وە اۇ واقتە عائیدتیر. یۇقسا بلیرتیلن اۇ بش شەیدن هیچبیری رسولوللاە أفندیمیزە گیزلی قاپالئ دگیلدیر. ناسئل گیزلی اۇلابیلیر کی، بو شرفلی اۆممتتن اۇلان یدی تانە قوطوب دا قئیامتین نە زامان قۇپاجاغئنئ بیلمکتەدیرلر. حالبوکی قوطوبلار درەجە باقئمئندان غاوثتان آشاغئدا بولونیۇرلاردئ. آرتئق هر شەیین سببی اۇلان اؤنجە گلمیشلرە سۇنرا گلەجکلرین أفندیسی اۇلان رسولوللاە أفندیمیزین بو حوصوصلارئ بیلمەسی؛ سؤز گؤتۆرمز بیر اؤلچۆ وە آنلامدئر.”
دبباغ، “أل-ایبریز” کیتابئنئن باشئندا قوطوب وە غاوث اۇلاراق تانئتئلماقتادئر؛ “قوطوبلار وە غاوثلار قئیامت ساعاتئنئ بیلیر،” دەرکن، کیمی قاصدەتتیگینی سیز آنلایئنئز.
حورافەجیلرین، کندیسینی تانرئلاشتئرما یۇلوندا أن بۆیۆک أنگل موحاممد (ع) اۇلدوغو ایچین اؤنجەلیکلە اۇنو تانرئلاشتئرئرلار. چۆنکی قئیامت ساعاتئنئ بیلمەین بیر نبینین یانئندا اۇندان داحا بیلگیلی أولیا اۇلاماز وە کندی شەیحلرینی قوتساللاشتئرامازلار. ایلک اؤنجە اۇنو قوتساللاشتئرماسئنئن نیدنی؛ اؤنجە شەیحلرینی سۇنرا دا سئراسئ گلدیگیندە کندیسینی ایلاهلاشتئرماقتئر. آللاهئن آیتلری بو قۇنودا نت اۇلدوغو حالدە بیریلرینین قئیامتین ساعاتئنئ بیلدیگینی ایددیعا أتمک، آللاها قارشئ بۆیۆک بیر جۆرئەتتیر.
ایلگیلی آیتلر شؤیلەدیر:
إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ ﴿۳۴﴾ (سورة لقمان)
قئیامت واقتی حاققئنداکی بیلگی، آنجاق آللاهئن قاتئندادئر. یاغمورو اۇ یاغدئرئر، راحیملردە اۇلانئ اۇ بیلیر. هیچ کیمسە یارئن نە قازاناجاغئنئ بیلمز. یینە هیچ کیمسە نەرەدە اؤلەجگینی بیلەمز. شۆبهەسیز آللاە؛ هر شەیی بیلندیر، هر شەیدن حابرداردئر. (لۇقمان سورەسی؛ 34)
يَسْأَلُكَ النَّاسُ عَنِ السَّاعَةِ قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَكُونُ قَرِيبًا ﴿۶۳﴾ (سورة الأحزاب)
اینسانلار، سانا قئیامت ساعاتئنئ سۇرارلار. دە کی: “اۇنون بیلگیسی یالنئزجا آللاهئن قاتئندادئر.” نە بیلیرسین؛ بلکی قئیامت ساعاتئ پک یاقئن دا اۇلابیلیر. (آحزاب سورەسی؛ 63)
قورئان بؤیلە دەرکن، ساعید نورسی دە؛ قئیامتین ساعاتئنئ حسابلاماقلا مشغولدۆر. اۇنا گؤرە آیتلر قئیامتین واقتی اۇلاراق هیجری تاقویملە 1545 وە میلادی تاقویملە 2129 یئلئنئ گؤستریر. قورئان آیتلری بو قۇنودا آچئق اۇلماسئنا راغمن بو سؤیلملر ألبتتە شیرکتیر.
دیگر آیتلر شؤیلەدیر:
يَسْأَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ رَبِّي لَا يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلَّا هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا تَأْتِيكُمْ إِلَّا بَغْتَةً يَسْأَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۱۸۷﴾ (سورة الأعراف)
سانا، نە زامان قۇپاجاق دییە قئیامت واقتینی سۇریۇرلار. دە کی: “اۇنون بیلگیسی یالنئزجا راببیمین قاتئندادئر. اۇنو تام واقتیندە قۇپاراجاق اۇلان، اۇندان باشقاسئ دگیلدیر. اۇنون آغئرلئغئنا گؤکلردە وە یردە دایاناجاق بیر کیمسە یۇقتور. اۇ سیزە آنسئزئن گلەجکتیر. سانکی سن اۇنو چۇق ایی بیلیۇرموشسون گیبی سانا سۇریۇرلار. دە کی: “اۇنون بیلگیسی آللاە قاتئندادئر. فاقاط اینسانلارئن چۇغو بونو بیلمزلر.” (آعراف سورەسی؛ 187)
يَسْأَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْسَاهَا ﴿۴۲﴾ فِيمَ أَنْتَ مِنْ ذِكْرَاهَا ﴿۴۳﴾ إِلَى رَبِّكَ مُنْتَهَاهَا ﴿۴۴﴾ إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرُ مَنْ يَخْشَاهَا ﴿۴۵﴾ (سورة النازعات)
سانا اۇ قئیامتی سۇریۇرلار، نە زامان قۇپاجاق دییە. سن نەرەدە، اۇنو بیلمک نەرەدە؟ اۇنون سۇن عیلمی راببینە عائیدتیر. سن آنجاق اۇندان قۇرقاجاق اۇلانلارئ اویارئجئسئن. (نازیعات سورەسی؛ 42-45)
