مەودودی بو قۇنودا شو دیققات چکیجی آچئقلامایئ یاپار: “بیر شاحئص مثەلا سوسامئش اۇلسا، حیذمتچیسینی چاغئرئر وە کندیسینە سو گتیرمەسینی أمرەدر. بیر حاستالئغا یاقالانسا تداوی ایچین دۇکتۇر چاغئرئر. شاحصئن حیذمتچیسیندن وەیا دۇکتۇردان بیر شەی ایستەمەسینە دوعا دیەمەییز. آدامئن حیذمتچییی وەیا دۇکتۇرو ایلاە اۇلاراق قابول أتتیگینی دە سؤیلەیەمەییز. بو، اینسانئن یاپتئغئ سبب وە نتیجە قانونونا گؤرە جرەیان أدن بیر اۇلای اۇلدوغو ایچین، بو قانونون حۆکمۆ دائیرەسیندن دە چئقماز. لاکین عاینئ شاحئص، سوسوزلوق وەیا حاستالئقتان اییجە بونالدئغئ آندا، حیذمتچیسینی وەیا دۇکتۇرو چاغئراجاق یردە، بیر باشقا ولی وەیا پوتتان یاردئم دیلەسە، شۆبهەسیز کی اۇنا بیر سئقئنتئنئن گیدریلمەسی ایچین دوعا أتمیش وە اۇنو ایلاە أدینمیش اۇلور. چۆنکی بو کیمسە کیلۇمترەلرجە اوزاقتا، مزاردا یاتان بیر ولییە دوعا أتمکتەدیر. بانا اؤیلە گلیۇر کی سؤز قۇنوسو شاحئص؛ اۇنو هر شەیی ایشیتن، گؤرن، سببلر عالمی اۆزەریندە بیر چشیت أگەمنلیگی بولونان قودرت وە حۆکۆم صاحیبی اۇلاراق آلغئلئیۇر، دۇلایئسئیلا اۇنون حاققئندا سویو اولاشتئرابیلیر یا دا شیفا ورەبیلیر اینانجئنا صاحیب بولونیۇر. عاینئ شکیلدە سئقئنتئلئ بیر دورومدا سو وە شیفا اوماراق بیر پوتا دوعا أدر، بونو دا پوتون حاستالئق، صئححات وە سویا حۆکمۆنۆ گچیردیگینە، طابیعات قانونلارئ دئشئنداکی بیر ماعنەوی گۆچلە گیدرمک ایچین گرکن سببلر اۆزەرینە حۆکمۆنۆ گچیرمە قودرتینە صاحیب اۇلدوغونا ایناناراق یاپسا، اۇ شاحصئ وەیا پوتو ایلاە أدینمیش اۇلور.”
اؤلمۆش اینسانلار بیزی دویامازلار، اۇنلارا یالوارمانئن وە اۇنلاردان مدد اوممانئن هیچبیر آنلامئ یۇقتور.
وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَا يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ ﴿۲۰﴾ أَمْوَاتٌ غَيْرُ أَحْيَاءٍ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ ﴿۲۱﴾ (سورة النحل)
آللاە ایلە بیرلیکتە یالواردئقلارئ؛ هیچبیر شەیی یاراتامازلار، اۆستەلیک اۇنلارئن کندیسی یاراتئلمئشتئر. اؤلۆدۆرلر، دیری دگیلدیرلر وە نە زامان دیریلتیلەجگینی بیلە بیلمزلر. (ناحل سورەسی؛ 20-21)
فَإِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ ﴿۵۲﴾ (سورة الروم)
ذاتن سن اؤلۆلرە بیر شەی ایشیتتیرەمزسین. سئرتلارئنئ دؤنۆپ گیتتیگی زامان، ساغئرلارا دا اۇ چاغرئنئ ایشیتتیرەمزسین. (روم سورەسی؛ 52)
إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ ﴿۸۰﴾ (سورة النمل)
سن اؤلۆلرە بیر شەی ایشیتتیرەمزسین، سئرتلارئنئ دؤنۆپ قاچتئغئ زامان، ساغئرلارا دا اۇ چاغرئنئ ایشیتتیرەمزسین. (نمل سورەسی؛ 80)
وَمَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ ﴿۲۲﴾ (سورة فاطر)
اؤلۆلرلە دیریلر دە أشیت اۇلماز. آللاە هر دیلەدیگینە ایشیتتیریرسە دە، سن قابیرلردەکینە ایشیتتیرەمزسین. (فاطئر سورەسی؛ 22)
واحیین داعوتینە اۇلوملو یانئت ورمەین کافیرلر، قورئاندا اؤلۆلرە بنزتیلمکتەدیر. قابیردەکی اؤلۆلرە دویورامایاجاغئمئز گیبی کندیسینی قورئانا قاپاتمئش کافیرلرین دە واحیی ایشیتمەیەجگی آنلاتئلماق ایستنمیشتیر.
قابیرپرستلیک اۆزەرینە حادیثلر
گۆنۆمۆزدە تۆربەلردن مدد اومماق، آداق آداماق، اۇنلارئ آللاە ایلە قوللارئ آراسئنا سۇقماق “شیرکی”؛ ماعالأسف بیر حایلی یایغئندئر. مزارلاردان وە یاتئرلاردان مدد اومماق، بیزە عاراب مۆشریکلریندن میراث قالمئش بیر حاستالئقتئر.
حض. عیسانئن حئریستیانلار طارافئندان ناسئل ایلاهلاشتئرئلدئغئنئ چۇق ایی بیلن موحاممد (ع) پوتلاشتئرئلماقتان آللاها سئغئنمئشتئر:
“آللاهئم! قابریمی تاپئنئلان بیر پوت حالینە گتیرمە! پەیغامبرلرینین قابیرلرینی مسجیدلر حالینە گتیرن تۇپلولوغا آللاە لاعنت أتسین!”
آللاهئن ألچیسی موحاممد (ع) قابیرلردن مدد اومانلارئ، تۆربەلرە یالوارانلارئ یا دا اۇنلارئ آللاە ایلە آرالارئنا قۇیانلارئ چۇق نت ایفادەلرلە اویارمئشتئر:
“دیققات أدین، سیزدن اؤنجەکیلر نبیلرینین وە ایچلریندەکی صالیح کیشیلرینین قابیرلرینی مسجید حالینە گتیرمیشلردی. دیققات أدین، قابیرلری مسجید أدینمەیین، بن سیزی بوندان منع أدیۇروم.”
“یاهودی وە حئریستیانلارا آللاە لاعنت أتسین. اۇنلار نبیلرینین قابیرلرینی مسجید حالینە گتیردیلر.”
“نبیلرینین قابیرلرینی مسجید أدینن قاومە آللاە لاعنت أتسین.”
“قابیرلرە دۇغرو ناماز قئلمایئن، اۇنلارئن اۆزەریندە اۇتورمایئن.”
یوقارئداکی حادیثلر گؤسترمکتەدیر کی مزارلاردان، اؤلۆلردن مدد اومانلار، آللاهئن لاعنتینە اوغرامئشلاردئر. نبیلری وە آللاهئن صالیح قوللارئنئ ایلاهلاشتئرانلار، اۇنلاردان مدد اومانلار وە اۇنلارئ آراجئ أدیننلر آللاهئن عاففەتمەیەجگی سوچو ایشلەمکتەدیرلر. قابیرلرە اؤلۆمۆ حاطئرلاماق ایچین گیدیلیر وە اۇرادا یاتانلارئن عاففەدیلمەسی ایچین دوعا أدیلیر. فاقاط گۆنۆمۆزدە تۆربەلرین تاپئناغا دؤنۆشتۆرۆلدۆگۆنۆ عیبرتلە ایزلییۇروز. قورئانئ وە بو قۇنوداکی حادیثلری بیلمەینلرین حالقئ یؤنلندیرمەسی، اؤلۆلرە تاپئنما فلاکتینی دۇغورموشتور.
بۆتۆن بو آیت وە حادیثلرە راغمن مۆشریکلر اؤلۆلرە تاپابیلمک ایچین؛ “ایشلرینیزدە شاشئردئغئنئزدا قابیردەکیلردن یاردئم ایستەیین!” شکلیندە ییگرنچ بیر ایفتیرایئ موحاممدە (ع) مال أدیپ سانکی اۇ سؤیلەمیش گیبی ناقلەدەرک، اۇنو دا کندیسی گیبی گؤسترمەیە چالئشماقتادئرلار. بو نۇقطادا چۇق اویانئق اۇلمالئ وە اویدورما ریوایتلردن ساقئنمالئیئز.
تەوحیدە یابانجئلاشما
“یۆزۆ سویو حۆرمتی” ایلە باشلار
حالق آراسئندا صالیح قوللار حاطئرئنا دوعا أتمک، اۇنلارئ “وسیلە-واسئطا” أدینمک چۇق یایغئن بیر عادتتیر، بونا “توەسسۆل” دەنیلیر. همن همن ایشیتمەینیمیز یۇقتور. پکی، بو تۆر دوعالار نە قادار دۇغرودور وە بیر فاضیلتی وار مئدئر؟ بؤیلەسی دوعالارئن وە حالقئ، آراجئ أدینمەیە یؤنلندیرمەنین دۇغورابیلەجگی سۇنوچلارئ نە قادار دۆشۆنیۇروز؟
حانەفی عالیملردن ایبنی أبیل-عیززین یۇرومونو اۇقویالئم:
“کیشینین، آللاەتان باشقاسئنئ دوعاسئنئن قابولۆنە سبب قئلماسئ وە اۇنونلا توەسسۆلدە بولونماسئ جائیز دگیلدیر. اۇ، شؤیلە دەمک ایستەر” ‘فالانجا سنین صالیح قوللارئندان اۇلدوغو ایچین دوعامئ قابول أیلە.’ اۇنون آللاهئن صالیح قولو اۇلماسئیلا بریکینین دوعاسئ آراسئندا نە ایلگی، نە باغلانتئ اۇلابیلیر؟ بو، دوعادا تاشقئنلئق یاپماقتئر. آللاە تعالا شؤیلە بویورور: ‘راببینیزە ایچین ایچین وە یالواراراق دوعا أدین. اۇ، تاشقئنلئق یاپانلارئ گرچکتن سەومز.’ (آعراف؛ 55) بو وە بنزەری دوعالار، سۇنرادان اویدورولموشتور. بؤیلە بیر دوعا نە حض. موحاممددن نە صاحابەدن نە تابیعیندن نە دە ایماملارئن بیریندن آقتارئلمئشتئر. (آللاە حپسیندن راضئ اۇلسون!) بو، آنجاق جاهیللرین وە باعضئ طاریقاتچئلارئن یازدئغئ طئلسئملاردا بولونابیلیر.”
