بورادا آللاه، قورئانئ ایندیرمەسیندەکی بیر دیگر ماقصادئنئ آچئقلئیۇر: “اینسانلارئ قارانلئقلاردان آیدئنلئغا، باطئلدان حاققا چئقارتماق ایچین.” تاقدیر أدرسینیز کی بو دا آنجاق کیتابئ حاققئیلا اۇقویانلارئن یاپابیلەجگی بیر ایشتیر. کیشی، صاد سورەسی 29-نجو آیتتەکی شاحصی مساعیسینی یرینه گتیریپ، قورئانئ چۇق ایی اۇقویوپ آنلاسا داحی ماعروفا أمرەدیپ تبلیغ گؤرەولرینی یرینه گتیرمەدیکچه، سۇروملولوغونو حاققئیلا یرینه گتیرمیش اۇلماز…
وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۱۰۴﴾ (سورة آل عمران)
ایچینیزدن ماعروفو أمرەدن، کؤتۆلۆکتن آلئقۇیمایا چالئشان بیر تۇپلولوق بولونسون. ایشته قورتولوشا أرنلر اۇنلاردئر. (آلی عیمران سورەسی؛ 104)
وَإِذْ قَالَتْ أُمَّةٌ مِنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْمًا اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا قَالُوا مَعْذِرَةً إِلَى رَبِّكُمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ ﴿۱۶۴﴾ فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ أَنْجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَأَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذَابٍ بَئِيسٍ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ ﴿۱۶۵﴾ (سورة الأعراف)
حانی اۇنلاردان بیر تۇپلوم (اۆممت): “آللاهئن هلاک أدەجگی وەیا شیددتلی بیر عاذابا اوغراتاجاغئ بیر تۇپلولوغا نه دییه اؤگۆت ورمەیه چالئشئیۇرسونوز؟” دەمیشلردی. اۇنلار دا: “راببیمیزه قارشئ یۆزۆمۆز اۇلسون دییه، هم بلکی ده سۇروملولوقلارئنئ حاطئرلارلار.” دەمیشلردی. اۇنلار کندیلرینه وریلن اؤگۆتلری اونوتونجا، بیز ده یالنئزجا اویارانلارئ قورتاردئق. دیگر ظالیملری ده یۇلدان چئقمئش اۇلدوقلارئ ایچین شیددتلی بیر عاذابلا یاقالادئق. (آعراف سورەسی؛ 165-164)
اینسانلارئ اویارماق، اۇنلارئ یانلئشلارئندان آلئقۇیماق، آنجاق آللاهئن آیتلرینی تبلیغ شکلینده اۇلمالئدئر.
قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهَادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَمَنْ بَلَغَ أَئِنَّكُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللَّهِ آلِهَةً أُخْرَى قُلْ لَا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِنَّنِي بَرِيءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ ﴿۱۹﴾ (سورة الأنعام)
ده کی: شاهیدلیک باقئمئندان حانگیسی داحا اۆستۆندۆر؟ ده کی: آللاه بنیمله سیزین آرانئزدا شاهیدتیر. ایشته بو قورئان بانا، اۇنونلا سیزی وه اولاشتئغئ هرکسی اویارایئم دییه واحیۇلوندو. گرچکتن سیز، آللاەلا برابر باشقا ایلاەلار اۇلدوغونا مئ شاهیدلیک أدییۇرسونوز؟ ده کی: بن أتمم! ده کی: اۇ، سادەجه بیر تک ایلاەتئر وه شۆبهەسیز بن اۇرتاق قۇشتوقلارئنئزدان اوزاغئم. (أنعام سورەسی؛ 19)
أَفَنَضْرِبُ عَنْكُمُ الذِّكْرَ صَفْحًا أَنْ كُنْتُمْ قَوْمًا مُسْرِفِينَ ﴿۵﴾ (سورة الزخرف)
سیز، حایاتئنئ بۇشا حارجایان (مۆسریف) بیر تۇپلولوقسونوز دییه، سیزی قورئان ایله اویارماقتان واز مئ گچەجگیز؟ (زوحروف سورەسی؛ 5)
کیم ده آللاهئن کیتابئنئ اۇقویوپ اؤگرندیگی حالده، یری گلدیگینده آیتلری آچئقلاماز وه اینسانلارئ اۇنونلا اویارماز ایسه، بۆیۆک بیـر یانلئش ایچریسینه دۆشمۆش اۇلور:
إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَى مِنْ بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ أُولَئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ ﴿۱۵۹﴾ إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَبَيَّنُوا فَأُولَئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ﴿۱۶۰﴾ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ ﴿۱۶۱﴾ خَالِدِينَ فِيهَا لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ ﴿۱۶۲﴾ (سورة البقرة)
کیتابتا آچئقلادئقتان سۇنرا، کیم ده ایندیردیگیمیز آپآچئق بلگەلری وه هیدایتی گیزلەرسه، اۇنلارا هم آللاه لاعنت أدر، هم ده تۆم لاعنت أدیجی اۇلانلار لاعنت أدرلر. آنجاق کیم ده پیشمان اۇلوپ دؤنۆش یاپارسا وه حاقیقاتلری آچئقچا اۇرتایا قۇیارسا، اۇنلار قورتولموش اۇلورلار. زیرا آللاه قوللارئنئن حاطالاردان دؤنۆشلرینی قابول أدن وە چۇق مرحامت أدندیر. فاقاط (گیزلەییپ) آیتلریمیزه نانکؤرلۆک ایله اؤلن نانکؤرلره گلینجه، ایشته آللاهئن، ملکلرین وه بۆتۆن اینسانلئغئن لاعنتی اۇنلارئن اۆستۆنەدیر. أبدیەن اۇ لاعنتین ایچینده قالئرلار. آرتئق اۇنلارئن نه یۆزۆنه باقئلئر، نه ده عاذابلارئ حافیفلتیلیر. (باقارا سورەسی؛ 159-162)
وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُونَ ﴿۱۸۷﴾ (سورة آل عمران)
حانی آللاه، کندیلرینه کیتاب وریلنلردن “بو کیتابئ اینسانلارا آچئق آچئق آنلاتاجاقسئنئز، آصلا گیزلەمەیەجکسینیز” دییه ساغلام بیر سؤز آلمئشتئ. فاقاط اۇنلار وردیکلری سؤزۆ آرقالارئنا آتئپ، دگرسیز بیر منفاعات قارشئلئغئ پازارلادئلار. نه کؤتۆ بیر آلئشوریشتی بو. (آلی عیمران سورەسی؛ 187)
آیتلری گیزلەمک؛ اویارئلماسئ گرکن یرده آللاهئن آیتلرینی آچئقلایئپ اویارماماق، مەوجود اۇلان بیر فسادا (بۇزولموشلوغا) بیلەرک سسسیز قالماقتئر. اینسان باعضن اۇرون وه ماقامئنئ قایبەتمه، کاریەرینی زدەلەمه، تیجارتینی ضارارا اوغراتما گیبی قۇرقولارلا؛ آللاهئن آیتلرینی آچئقلامایئپ فسادا سسسیز قالابیلیر. ایشته بو حارەکت، آز بیر قارشئلئغا، آللاها وردیگی سؤزۆ دگیشتیرمک ماعناسئنا گلمکتەدیر.
قُلْ إِنْ كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ ﴿۲۴﴾ (سورة التوبة)
ده کی: “أگر آتالارئنئز، اۇغوللارئنئز، قاردشلرینیز، أشلرینیز، عاشیرتینیز، قازاندئغئنئز ماللار، ضارار أتمەسیندن قۇرقتوغونوز بیر تیجارت وە حۇشونوزا گیدن مسکنلر؛ سیزه آللاەتان، رسولۆندن وە اۇنون یۇلوندا غایرت گؤسترمکتن داحا سەوگیلی ایسە، آرتئق آللاهئن أمری گلینجەیە قادار بکلەیین! آللاه، فاسئق تۇپلولوغو دۇغرو یۇلا أردیرمز. (تەوبە سورەسی؛ 24)
بیر باشقا آیتتە آللاه، کیتابئ ایندیرمەسیندەکی بیر دیگر ماقصادئ شؤیله آچئقلئیوُر:
وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فِيهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۶۴﴾ (سورة النحل)
بیز بو کیتابئ آنجاق ایحتیلافا دۆشتۆکلری حوصوصلاردا آرالارئندا حۆکۆم ورمەن وە ایمان أدن بیر تۇپلولوغا هیدایت وە راحمت اۇلماسئ ایچین ایندیردیک. (ناحل سورەسی؛ 64)
إِنَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ وَلَا تَكُنْ لِلْخَائِنِينَ خَصِيمًا ﴿۱۰۵﴾ (سورة النساء)
شۆبهەسیز بیز سانا کیتابئ اینسانلار آراسئندا، آللاهئن گؤستردیگی شکیلدە حۆکۆم ورەسین دییە ایندیردیک. ساقئن حائینلرە ساوونوجو اۇلما. (نیسا سورەسی؛ 105)
یوقارئداکی آیتتن آچئقچا آنلاشئلاجاغئ اۆزەرە قورئان، مۆمینلر آراسئنداکی ایحتیلافلارئن تفریقایا دؤنۆشمەسینی أنگللەییپ، بیرلیک وە برابرلیگین قۇرونماسئ ایچین بیر راحمت اۇلاراق ایندیریلمیشتیر.
وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿۱۰۵﴾ يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَكَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمَانِكُمْ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ﴿۱۰۶﴾ وَأَمَّا الَّذِينَ ابْيَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفِي رَحْمَةِ اللَّهِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ﴿۱۰۷﴾ (سورة آل عمران)
کندیلرینه آپآچئق بلگەلر (قورئان آیتلری) گلدیکتن سۇنرا ایحتیلاف چئقارتاراق تفریقایا (پارچالانئپ اؤبکلشمەیە) دۆشنلر گیبی اۇلمایئن، ایشتە اۇنلار ایچین بۆیۆک بیر عاذاب واردئر. باعضئ یۆزلرین آغاردئغئ، باعضئ یۆزلرین قاراردئغئ گۆن، یۆزلری قارارانلارا: “(کیتابا) ایمان أتتیکتن سۇنرا (تفریقایا دۆشەرک) کافیر می اۇلدونوز؟ اۇ حالدە کۆفرۆنۆزدن اؤتۆرۆ تادئن عاذابئ!” دەنیلیر. یۆزلری آغارانلارا گلینجە، اۇنلار آللاهئن راحمتی ایچیندەدیرلر. اۇرادا أبدیەن قالئرلار. (آلی عیمران سورەسی؛ 105-107)
وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا … ﴿۱۰۳﴾ (سورة آل عمران)
آللاهئن ایپینه (قورئانا) تۇپلوجا، حپ برابر سئمسئقئ سارئلئن! ساقئن اؤبکلرە آیرئلمایئن!.. (آلی عیمران سورەسی؛ 103)
آللاهئن کیتابئ، مۆمینلری بیر آرادا توتان، پارچالانمالارئنئ اؤنلەین ساپاساغلام بیر چیمنتۇ، اۇنلارئ جننتە اولاشتئراجاق راببیندن اوزاتئلمئش ساغلام بیر ایپتیر. بونا راغمن آللاهئن ایپینە سارئلماق یرینه باشقا ایپلر پەیدا أدنلر، اینسانلارئ اۇ ساحتە ایپلرە داعوت أدنلر وە بو یۆزدن پارچالانما مەیدانا گتیرنلر بۆیۆک بیر سوچ ایشلەمیش اۇلماقتادئر.
إِنَّ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا لَسْتَ مِنْهُمْ فِي شَيْءٍ إِنَّمَا أَمْرُهُمْ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِمَا كَانُوا يَفْعَلُونَ ﴿۱۵۹﴾ (سورة الأنعام)
دینلرینی پارچالایئپ، اؤبک اؤبک اۇلانلارلا سنین هیچبیر ایلیشکین اۇلاماز! اۇنلارئن ایشی یالنئزجا آللاها قالمئشتئر. آللاه اۇنلارا بو یاپتئقلارئنئن حسابئنئ سۇراجاق. (أنعام سورەسی؛ 159)
فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَيْنَهُمْ زُبُرًا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ ﴿۵۳﴾ فَذَرْهُمْ فِي غَمْرَتِهِمْ حَتَّى حِينٍ ﴿۵۴﴾ أَيَحْسَبُونَ أَنَّمَا نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مَالٍ وَبَنِينَ ﴿۵۵﴾ نُسَارِعُ لَهُمْ فِي الْخَيْرَاتِ بَلْ لَا يَشْعُرُونَ ﴿۵۶﴾ (سورة المؤمنون)
اینسانلار قوتسال سایدئقلارئ باعضئ کیتابلارلا دین ایشلری قۇنوسوندا آرالارئندا پارچالانما مەیدانا گتیردیلر. هر اؤبک کندی ألیندە بولونان (کیتاب) ایلە سەوینیپ، بؤبۆرلنییۇر. سن اۇنلارئ بیر زامانا قادار غافلت وە ساپئقلئقلارئ ایچیندە بئراق! اۇنلار سانئیوُرلار مئ کی، کندیلرینە بۇلجا مال وە أولاد وردیک دییە (یاپتئقلارئنئ اۇنایلایئپ) اۇنلارئن اییلیگی ایچین چالئشئیۇروز؟ آصلا! اۇنلار شوعورسوزجا حارەکت أدییۇرلار. (مۆمینون سورەسی؛ 53-56)
مِنَ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ ﴿۳۲﴾ (سورة الروم)
اۇنلار کی دینلرینی پارچالادئلار وە مذهب مذهب اۇلدولار. هر بؤلۆک کندینە عائید اۇلانلارلا سەوینیپ، اؤوۆنمکتەدیر. (روم سورەسی؛ 32)
بو دین، آللاهئن دینیدیر. آللاهئن دینینە اویماق ایستەینلر، آللاهئن کیتابئنا اویمالئدئرلار. باشقا شەیلرین پشیندن گیدنلر آللاهئن دینینە دگیل، باشقا یۇللارا اویموش اۇلورلار.
وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلَا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ﴿۱۵۳﴾ (سورة الأنعام)
ایشتە بو (قورئان) بنیم دۇسدۇغرو یۇلومدور. اۇنا اویون! اۇندان باشقا یۇللارا اویمایئن! چۆنکی اۇ یۇللار سیزی اۇنون یۇلوندان آیئرئرلار. بلکی سۇروملولوق بیلینجییلە حارەکت أدرسینیز دییە آللاه سیزە بؤیلە اؤگۆت ورییۇر. (أنعام سورەسی؛ 153)
آللاه کیتابئنئ، حاققئیلا اۇقومامئز؛ یاعنی تدببۆر وە تذککۆر أتمەمیز، داحا سۇنرا اۇ کیتاب ایلە اینسانلارئ باطئلدان حاقیقاتە چئقارمامئز، ایحتیلافا دۆشتۆگۆمۆز قۇنولارئ اۇنونلا چؤزمەمیز وە بؤیلەجە پارچالانمامامئز ایچین ایندیرمیشتیر. آللاهئن کیتابئنئ، آللاهئن ایندیردیگی آماچ ایلە اۇقویانلار، اۇنا شۆکۆرلرینین وە سۇروملولوقلارئنئن گرگینی یاپمئش اۇلورلار.
اینسانلارئ قورئاندان اوزاقلاشتئرماق ایستەینلر دە، اینسانلارئن اؤنۆنە اۇ کیتابئ اۇقوماق ایچین آللاهئن سؤیلەمەدیگی، ساحتە آماچلار چئقارتئرلار. اؤرنگین؛ “واقئعا سورەسینی اۇقوماق زنگینلشتیریر” شکلیندە بیر حورافەیی اۇرتایا آتتئغئنئزدا، آرتئق اینسانلارئن بیر قئسمئ آللاهئن کیتابئنئ سادەجە اۇ آماچلا اۇقومایا باشلایاجاقلاردئر.
بؤیلەجە هم آصئل گؤرەولرینی اونوتاجاقلار، هم دە قورئانا قارشئ سۇروملولوقلارئنئ یرینە گتیردیکلرینی ظاننەدەجکلردیر. شەیطان اۇنلارئ قورئاندان اوزاقلاشتئراجاق آما اۇنلار کندیلرینی قورئان ایلە ایچ ایچە ظاننەدەجکلردیر.
يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا ﴿۲۸﴾ لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِي وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا﴿۲۹﴾ (سورة الفرقان)
یازئقلار اۇلسون بانا! کشکە شو کیمسەیلە آرقاداشلئق قورماسایدئم. گرچکتن آللاهئن کیتابئ بنیم ألیمە اولاشتئقتان سۇنرا، بنی اۇندان اوزاقلاشتئردئ. شەیطان اینسانئ گرچکتن یۆزاۆستۆ بئراقئیۇرموش. (فورقان سورەسی؛ 29-28)
ودات یئلماز
