موحاممد (ص) سۇن نبیدیر؛ واحی قاپئسئ قاپالئدئر. اۇنا واریث اۇلان اۇنون گتیردیگی قورئانئ اینسانلارا آنلاتان وە اؤگرتتیگی یؤنتملە قورئانداکی حیکمتلرە، یاعنی دۇغرو حۆکۆملرە اولاشاراق چؤزۆم اۆرتنلردیر. آللاە تعالا شؤیلە بویورموشتور:
وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُونَ ﴿۱۸۷﴾ (سورة آل عمران)
آللاە، کندیلرینە کیتاب وریلنلردن کسین سؤز آلدئغئندا شونلارئ سؤیلەدی: “اۇ کیتابئ اینسانلارا کسینلیکلە آچئقلایاجاقسئنئز وە آصلا گیزلەمەیەجکسینیز!” آما اۇنلار کیتابئ آرقالارئنا آتتئلار وە قارشئلئغئندا گچیجی بیر بدل آلدئلار. آلدئقلارئ اۇ شەی نە کؤتۆدۆر! (آلی عیمران سورەسی؛ 187)
قورئانئ تبلیغ أتمە وە اۇنداکی حیکمتلرە اولاشاراق چؤزۆم اۆرتمە گؤرەوینی ایهمال أدنلرین دۆشەجگی کؤتۆ دوروم، شو شکیلدە آچئقلانمئشتئر:
إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَى مِنْ بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ أُولَئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ ﴿۱۵۹﴾ إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَبَيَّنُوا فَأُولَئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿۱۶۰﴾ (سورة البقرة)
ایندیردیگیمیز آچئق آیتلری وە دۇغرو یۇلو (حیکمتی) کیتابتا اینسانلارا آچئقلامامئزدان سۇنرا گیزلەینلری آللاە دئشلایاجاقتئر. دئشلایاجاق اۇلانلار دا دئشلایاجاقتئر. تەوبە أدیپ کندینی دۆزلتن وە اۇنلارئ آچئقلایانلار باشقا. اۇنلارئن تەوبەسینی قابول أدریم. بن تەوبەلری قابول أدریم، ایکرامئم بۇلدور. (باقارا سورەسی؛ 160-159)
إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْكِتَابِ وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا أُولَئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۱۷۴﴾ (سورة البقرة)
آللاهئن ایندیردیگی کیتابتان بیر شەیی گیزلەینلر وە اۇنا قارشئلئق بیرآز چئقار ساغلایانلار وار یا، اۇنلار قارئنلارئنا سادەجە آتش دۇلدورورلار. آللاە، قئیامت گۆنۆ اۇنلارلا قۇنوشماز وە اۇنلارئ آقلاماز. اۇنلارا آجئقلئ بیر عاذاب واردئر. (باقارا سورەسی؛ 174)
موحاممد (ع) دە شؤیلە دەمیشتیر:
“بندن آلدئغئنئز بیر آیت دە اۇلسا، اۇنو تبلیغ أدین.” (بوحاری)
قورئانئ تبلیغ، هر مۆسلۆمانئن گؤرەویدیر. هرکس، قارشئسئنداکینین آنلادئغئ دیللە آیتلری آنلاتمالئدئر. حیکمتە آنجاق، بیلنلردن اۇلوشان بیر أکیپ اولاشابیلیر. اۇ أکیبین اۇلوشماسئنا قاتقئدا بولونماق دا، هر مۆسلۆمانئن گؤرەویدیر.
سیزە گلینجە؛ سیز آللاهئن بیر قئسئم آیتلرینی گیزلەمک وە دیندە اۇلمایان شەیلری دینە یاماماق ایچین اۇلاغان اۆستۆ غایرت گؤسترییۇرسونوز. کندینیزی قابول أتتیرەبیلمک ایچین دە، واحی آلدئغئنئزئ ایددیعا أدییۇرسونوز. کرامت گؤستردیگینیزی ایما أدەرک دە، کندینیزی قوتساللاشتئرئیۇرسونوز. هم آللاهئن دینینی تاحریف أدییۇر، هم اۇنون ولیسی اۇلدوغونوزو سؤیلۆیۇرسونوز: “آللاهئن ولی قوللارئ، نبیلرین واریثیدیر؛ اۇنلارا اۇلان شەیلر بونلارا دا اۇلور،” دیەرک، اییجە ساپئتئیۇرسونوز! لۆطفن تەوبە أدین وە یۇلا گلین!
(17)
موعجیزە
ألچیلرین موعجیزەلری واردئر. موعجیزە، بیر شاحئص ایچین آللاهئن نبیسی وە ألچیسی اۇلدوغونون ایثبات بلگەسیدیر. موحاممدین (ص) موعجیزەسی قورئانئ کریمدیر. قورئان ایلە تانئشان هرکس، اۇنو گتیرنین آللاهئن ألچیسی اۇلماسئ گرکتیگینی آنلار. چۆنکۆ اۇ، اینسانئن یازابیلەجگی بیر کیتاب دگیلدیر. بو، طئبقئ عیسانئن (ع)، آللاهئن ایذنییلە اؤلۆلری دیریلتمەسی، قوش هەیکلی یاپئپ آللاهئن ایذنییلە اۆفۆرۆنجە جانلئ حالە گلمەسی؛ صالیحین (ع)، آللاهئن ایذنییلە قایادان بیر دوە چئقارماسئ گیبی هیچبیر اینسانئن بنزەرینی یاپامایاجاغئ شەیدیر. آما اۇ قوش اوچوپ گیدر، دیریلن کیشی تکرار اؤلۆر وە دوە کسیلیرسە، بونلار اۇندان سۇنرا گلنلر ایچین موعجیزە اۇلما اؤزللیگینی ییتیرمیش اۇلور.
قورئانئن موعجیزەلیگی سۆرکلیدیر. اۇنو دۆنیانئن نەرەسیندە، کیم نە زامان اۇقور وە ماعناسئنئ آنلارسا، اۇنون آنجاق آللاهئن سؤزۆ، اۇنو گتیرنین دە آللاهئن ألچیسی اۇلدوغونو قاورار. آللاە تعالا، قورئانئ قۇرومایئ بیذذات اۆستلندیگی ایچین، اۇنون موعجیزەلیگی قئیامتە قادار دوام أدەجکتیر. قورئان وار اۇلدوقچا، موحاممدین (ص) آللاهئن نبیسی اۇلدوغونا اینانما مجبوریەتی دە وار اۇلاجاق وە ینی بیر نبییە ایحتیاج قالمایاجاقتئر.
موحاممدە (ص) واریث اۇلاجاق عالیملرین یاپمالارئ گرکن شەی، اینسانلارا قورئانئ وە حیکمتی اؤگرتمکتیر. باشقا بیر شەی اؤرتیرلرسە، یۇلدان چئقمئش اۇلورلار.
موحاممدە (ص) موعجیزە وریلمەمەسینین سببی شؤیلە آچئقلانئر:
وَمَا مَنَعَنَا أَنْ نُرْسِلَ بِالْآيَاتِ إِلَّا أَنْ كَذَّبَ بِهَا الْأَوَّلُونَ وَآتَيْنَا ثَمُودَ النَّاقَةَ مُبْصِرَةً فَظَلَمُوا بِهَا وَمَا نُرْسِلُ بِالْآيَاتِ إِلَّا تَخْوِيفًا ﴿۵۹﴾ (سورة الإسراء)
سنی موعجیزەلرلە گؤندرمەمیزە أنگل اۇلان تک شەی، اؤنجەکیلرین اۇنلار قارشئسئندا یالانا سارئلمالارئدئر. ثمودا، گرچگی گؤسترن دیشی دوەیی ورمیشتیک آما اۇنا یانلئش یاپتئلار. بیز، موعجیزەلری سادەجە قۇرقوتماق ایچین گؤندریریز. (ایسرا سورەسی؛ 59)
(18)
کرامت
مۆرید: سن کرامتی اینکار أدییۇرسون دگیل می؟
بایئندئر: کرامتی دگیل دە، باعضئ راستلانتئلارئ وە اویدورما حیکایەلری کرامت آدئ آلتئندا موعجیزە گیبی قوللانمانئزئ یادئرغئیۇروم. اۇنلارئ، آللاهئن دۇستو اۇلمانئن دلیلی سایئیۇر، چەورەنیزدەکیلرلە بیرلیکتە باتئیۇرسونوز.
“کرامت”، دگرلی اۇلماق دەمکتیر. آللاە تعالا اینسانئ دگرلی (کرامتلی) یاراتتئغئنئ وە بیرچۇق شەیی اۇنون أمرینە وردیگینی آچئقلامئشتئر:
وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا ﴿۷۰﴾ (سورة الإسراء)
آدم اۇغوللارئنئ چۇق دگرلی (کرامتلی) یاپتئق، قارادا وە دنیزدە تاشئتتئق، گۆزل وە تمیز نیعمتلر وردیک، یاراتتئقلارئمئزئن بیرچۇغوندان دا اۆستۆن قئلدئق. (ایسرا سورەسی؛ 70)
أن بۆیۆک ایکرام، شیرکتن اوزاق بیر ایماندئر:
الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ ﴿۸۲﴾ (سورة الأنعام)
اینانان وە ایمانلارئنا شیرک بولاشتئرمایانلار وار یا، ایشتە گۆون اۇنلارئن حاققئدئر؛ دۇغرو یۇلو توتتورانلار اۇنلاردئر. (أنعام سورەسی؛ 82)
