آللاهئن بیر بشردن ألچی سچمەیەجگینە اینانانلار (ألچینین بشردن اۇلدوغونا اینانمایانلار) ألچینین بشر اۆستۆ بیر وارلئق اۇلماسئنئ بکلەین (اۇلدوغونو ایددیعا أدن) کافیرلردیر /مۆشریکلردیر. نیتەکیم اۇنلار بیر بشر اۇلان رسولوللاەتان دائیما بشر اۆستۆ اؤزللیکلر ایستەمیشلردیر.
(کافیرلر) دەدیلر کی: “سن، بیزیم ایچین یردن سویو کسیلمەین بیر قایناق فئشقئرتمادئقچا سانا آصلا اینانمایاجاغئز. وەیاحود حورمالئقلاردان وە اۆزۆملۆکلردن سنین بیر باغچەن اۇلسون دا اؤرتاسئندان شارئل شارئل ائرماقلار آقئت! یاحود سؤیلەییپ ظاننەتتیگین گیبی گؤگۆ باشئمئزا پارجا پارجا دۆشۆر! یا دا آللاهئ وە ملکلری آچئقچا قارشئمئزا چئقار! یا دا آلتئندان بیر أوین اۇلسون. یا دا گؤگە چئق! (حۇش) گؤکتن بیزە اۇقویاجاغئمئز بیر کیتاب ایندیرینجەیە قادار سنین گؤگە چئقتئغئنا دا کسینلیکلە اینانمایئز.” دە کی: “سوبحاناللاە! بن سادەجە بشر اۇلان بیر ألچی دگیل میییم؟” (ایسرا سورەسی؛ 94-90)
دەمک کی بیر بشرین آللاهئن ألچیسی سچیلدیگینە اینانماماق وەیا؛ “بن دە طئبقئ سیزین گیبی بیر بشریم” دیەن بیر ألچیدن بشر اۆستۆ اؤزللیکلر بکلەمک، اۇنون دا بیزیم گیبی بیر بشر اۇلدوغونو بیر تۆرلۆ قابوللنەمەمک (مۆمینلرین دگیل) مۆشریکلرین اؤزللیگیدیر. بو قۇنویا دیققات أدیلملیدیر. مۆشریکلر، موحاممدین (ع) “آللاهئن ألچیسی” اۇلدوغونا دائیر بلگە (موعجیزەلر) ایستەمیشلردیر. اۇیسا اۇنا وریلن “قورئان” مۆمینلر ایچین موعجیزە اۇلاراق فاضلاسئیلا یترلیدیر.
دەدیلر کی: “اۇنا راببیندن آیتلر (موعجیزەلر) ایندیریلملی دگیل مییدی؟” دە کی: “موعجیزەلر یالنئزجا آللاهئن قاتئندادئر. بن ایسە آنجاق آپآچئق بیر اویارئجئیئم. کندیلرینە اۇقونان کیتابئ سانا ایندیرمەمیز (موعجیزە اۇلاراق) اۇنلارا یتمەدی می؟ چۆنکی بو (کیتابتا) مۆمینلر ایچین گرچکتن بیر راحمت وە اؤگۆت واردئر. (عانکبوت سورەسی؛ 51-50)
قورئان، موحاممدین (ع) نە اۇلدوغونو بیزە بیلدیردیگی گیبی نە اۇلمادئغئنئ دا بیلدیرمیشتیر. اۇ؛ یالانجئ، مجنون، سیحیرباز، کاهین وە شاعیر دگیلدیر. بیزە زۇرلا اینانمامئزئ ایجبار أدن زۇربا وە بکچی دگیلدیر. اۇ هیچ کیمسەنین وکیلی دە دگیلدیر. اۇ، یوموشو سادەجە تبلیغ اۇلان بیر ألچیدیر.
اۇنون یاپتئغئ تبلیغ ایلە دیگر مۆمینلرین تبلیغی آراسئندا ألبتتە کی باعضئ فارقلار واردئر. زیرا آیتلر اؤنجە اۇنون قالبینە ایلقا أدیلمیش وە اینسانلئق عالمی تۆم آیتلری ایلک کز اۇنون آغزئندان ایشیتمیشتیر. هر آیتین ایلک تبلیغجیسی اۇدور. اۇ، کندیسینە پەیدرپەی واحیەدیلن تۆم آیتلری بکلتمکسیزین وە درحال تبلیغ أتمیشتیر. تبلیغی آکتیف اۇلاراق یاپمئشتئر. چۆنکی اۇ بونو یاپمایا مجبوردور. “زامانئ گلدیگیندە تبلیغ أدریم” دیەمزدی. “آیتلر شیمدیلیک بندە قالسئن، اینسانلار بو قۇنولاردا سۇرو سۇرونجا ایلگیلی آیتلری اۇقویاراق جواب وریریم.” دیەمزدی. دۇلایئسئیلا رسولوللاە تۆم آیتلری آکتیف اۇلاراق وە آنئندا تبلیغ أتمیشتیر. چۆنکی رسول اۇلاراق بونو یاپمایا مجبوردور. عاکسی حالدە ألچیلیک یوموشونو یاپمامئش اۇلوردو.
رسولوللاە ألبتتە کی تبلیغ أتتیگی تۆم آیتلری تاطبیق دە أتمیشتیر. تبلیغ أتتیگی آیتلر نەیی أمرەدیۇر وەیا نەیی تاوصیە أدیۇرسا اۇنلارئ یرینە گتیرمیش، نەلری یاساقلئیۇرسا اۇنلاردان دا قاچئنمئشتئر. آما آیتلرە عیلاوە وەیا أکسیلتمە یاپمامئشتئر. سادەجە آیتلری تاطبیق أتمیشتیر.
آیرئجا “پەیغامبر پۇستاجئ مئ؟” دیەنلرە سادەجە شونلارئ حاطئرلاتماق ایستەریز:
یاپتئغئنئز بو پۇستاجئ بنزتمەسینین چۇق اۇریژینال اۇلدوغونو مو ظاننەدیۇرسونوز؟ اؤیلە ظاننەدیۇرسانئز بۆیۆک بیر مانطئق حاطاسئ ایچیندەسینیز دەمکتیر. چۆنکی پۇستاجئلار قاپالئ بیر ظارف گتیریرلر. هیچبیر پۇستاجئ گتیردیگی قاپالئ ظارفئن ایچیندە نە اۇلدوغونو بیلەمز. مکتوب مو؟ فاتورا مئ؟ رسمی ژوراق مئ؟ پارا وەیا باشقا بیر شەی می؟ بونلارئ بیلەمز. ظارفئن ایچیندە نە تۆر بیر بلگە اۇلدوغونو (مکتوب وس.) بیلسە بیلە، اۇ بلگەنین موحتواسئنئ (نە ایچردیگینی) بیلەمز.
اۇیسا رسول (ألچی)، آچئق بیر مکتوب (کیتاب) گتیریر. وە گتیردیگی آپآچئق مکتوبو (کیتابئ موبین) موحاطابلارئنا بیذذات کندیسی اۇقور. یاعنی مکتوبو (کیتابئن تۆم آیتلرینی) آپآچئق اۇلاراق تبلیغ أدر. هیچبیر عیلاوە وەیا أکسیلتمە یاپماز، یاپاماز. بو نەدنلەدیر کی ألچی، گتیردیگی مکتوبو (کیتابئ) أن ایی بیلندیر. یاعنی موحاممد (ع) آللاهئن پۇستاجئسئ دگیلدیر. قورئانئن بویوردوغو اۆزەرە آللاهئن ألچیسیدیر.
موحاممد سادەجە بیر رسولدۆر. (آلی عیمران؛ )
رسولۆن یوموشو ایسە سادەجە آپآچئق تبلیغدیر. (مائیدە؛ )
رسولۆن تبلیغدن باشقا بیر یوموشو یۇقتور. (ناحل؛ )
قورئانا ایمان أتتیگینی سؤیلەین هرکس بو آیتلرە دە ایمان أتمک زۇروندادئر. “نبی موحاممد، سادەجە ألچیدیر وە ألچینین یوموشو دا سادەجە تبلیغدیر” دەمک؛ یۇتوم یاپماق دگیل، بو آیتلری اۇقوماقتئر. عاکسینە سؤیلنن هر سؤز ایسە هم بیر یۇرومدور هم دە قورئانا آیقئرئ یانلئش بیر یۇرومدور. وەسسلام.
رسول ایلە قورئان، ایکی فارقلئ زاماندا گلمەمیشتیر
بیرچۇق نبی-رسول سادەجە کندی قاومی ایچین گؤندریلدیگی حالدە موحاممد (ع) تۆم اینسانلئق ایچین گؤندریلمیش اۇلان بیر رسولدۆر (ألچیدیر). بو، رسولوللاهئن آللاەتان گتیردیگی قورئان، قئیامتە قادار قۇروناجاغئ ایچین بؤیلەدیر. قورئان تاحریف أدیلەمەیەجگیندن اۇنو دۆزلتەجک ینی بیر رسولە دە ایحتیاج یۇقتور. شو آیتتە تۆم اینسانلئق عالمی ایچین گؤندریلن موحاممدین (ع) رسول واصفئ اؤن پلانا آلئنماقتادئر.
دە کی: “أی اینسانلار! بن حپینیز ایچین (گؤندریلمیش) آللاهئن رسولۆیۆم (ألچیسیییم). اۇ (آللاە) کی گؤکلرین وە یرین صاحیبیدیر. اۇندان باشقا ایلاە یۇقتور. اۇ دیریلتیر وە اؤلدۆرۆر. اؤیلە ایسە آللاها وە اۆممی نبی اۇلان رسولۆنە اینانئن. کی اۇ (نبی-رسول) آللاها وە اۇنون سؤزلرینە (کیتابئنا) اینانئر. اۇنا (رسولە /کیتابا) تابیع اۇلون کی، دۇغرو یۇلو بولاسئنئز. (آعراف سورەسی؛ 158)
آیتین سۇنوندا یر آلان “اۇنا تابیع اۇلون! (إتبعوا)” کلیمەسیندەکی “اۇنو (ە)” ضامیری نەرەیە گیدر؟ رسولە می؟ کیتابا یاعنی آللاهئن سؤزلرینە می؟ عارابچا گرامر قوراللارئنا گؤرە ضامیر کندیسینە أن یاقئن اۇلان کلیمەیە (یاعنی کیتابا) گیدر. آما رسولە دە گیتسە، عاینئ شەیی ایفادە أدر. چۆنکی رسولە تابیع اۇلماق، کیتابا تابیع اۇلماق دەمکتیر. شؤیلە کی:
کندیمیزی قورئانئن واحیەدیلدیگی دؤنمدە وە مککەدە یاشئیۇر فارض أدەلیم (حایالی اۇلاراق اۇ دؤنمە دؤنمۆش اۇلالئم). آرامئزدا یاشایان بیر اینسان (موحاممد بین عابدوللاە) چئقیۇر وە بیزە دییۇر کی:
“أی اینسانلار! بن دە سیزین آرانئزدا یاشایان بیر اینسانئم. بونو بیلیۇرسونوز. آما بن آرتئق آللاەتان واحی آلمایا باشلادئم.آللاە بنی سیزین آرانئزدان نبی-رسول سچتی. بن آرتئق سیزلرە آللاهئن بانا واحیەتتیگی آیتلری اۇقویاجاغئم. اۇ حالدە بانا تابیع اۇلون کی، آللاها ایطاعات أتمیش اۇلاسئنئز.”
