قورئانا ایمان ایچین اؤنجە رسولە ایمان گرکیر
قورئان وە رسول، ایکی فارقلئ زاماندا گلمیش دگیلدیر. هر ایکیسی دە عاینئ زاماندا وە بیرلیکتە گلمیشتیر. قورئانئن اینیش سۆرجی، رسولۆن ریسالت سۆرجینە یاعنی 23 یئلا دنکتیر. آللاە تعالا، رسولۆنۆ سچتیگی ایلک آندا بیزە جیلدلنمیش بیر کیتاب گؤندرمیش دگیلدیر. آللاە، رسولۆنە؛ “بن بیر کیتاب گؤندردیم، 23 یئل بۇیونجا اۇ کیتابئ اینسانلارا آچئقلا!” دەمیش دگیلدیر. آللاە تعالا بیزە؛ “آرانئزدان سچتیگیم بیر رسول آراجئلئغئیلا سیزە بیر کیتاب گؤندردیم /گؤندرەجگیم، اۇنا تابیع اۇلون!” بویورموشتور.
قورئان آیتلری بیر گۆن، بیر آی وەیا بیر یئل ایچیندە رسولوللاها گلمیش دگیلدیر. قورئان آیتلری موحاممدە (ع)، نبی-رسول اۇلدوغو ایلک آندان وفات أتتیگی سۇن آنا قادار یاعنی 23 یئل بۇیونجا پەیدرپەی نازیل اۇلموشتور. رسولوللاە، ریسالت حایاتئ بۇیونجا دا کندیسینە پەیدرپەی گلن بو آیتلری تبلیغ أتمیشتیر. تۆم مۆجادلەسینی اینسانلارئن بو آیتلرە ایمان أتمەسی ایچین ورمیشتیر. بو اوغوردا نەرەدەیسە کندیسینی هدر أتمیشتیر. حاتتا بو نەدنلە آللاە تعالا؛ “اینسانلار ایمان أتمییۇر دییە کندینی هلاک أتمە، سنین یوموشون سادەجە تبلیغدیر. سن نە قادار چۇق حئرصلانسان دا، اینسانلارئن چۇغو ایمان أدەجک دگیلدیر. سن تبلیغ یوموشونو یاپ، یتر! بیز سنی اۇنلارا بکچی گؤندرمەدیک…” بویوراراق اویارمئشتئر. اۇنون یوموشو، آیتلری تبلیغ أتمکتن عیبارتتی. بو نەدنلە اۇ، مسجیدتەکی حوطبەلریندە دە اینسانلارا دائیما آیت اۇقوموشتور. چۆنکی آیتلر نازیل اۇلمایا دوام أدیۇر وە اۇنون بو آیتلری ایلتمەسی گرکیۇردو. عاکسی حالدە ریسالت یوموشونو یاپمئش اۇلمازدئ. اۇ، ریسالت حایاتئنئن تۆمۆنۆ بو آیتلری ایلتمک ایچین حارجامئشتئر. بو آماچلا هیجرت أتمیش وە بو آماچلا ساواشمئشتئر. اۇنون قورئانئ حاکیم قئلماقتان باشقا بیر آماجئ اۇلمامئشتئر. اۇ؛ “قورئانئ حاکیم قئلدئم، شیمدی دە حادیثلریمی حاکیم قئلایئم” دەمەمیشتیر. کیتاب بیر گۆندە گلیپ دە حاکیم قئلئنمئش دگیلدیر کی؛ “اؤنجە کیتابئ حاکیم قئلدئم، شیمدی دە حادیثلریمی حاکیم قئلایئم” دەمیش اۇلسون. اۇنا وریلن بؤیلە بیر یوموشو دا یۇقتور ذاتن.
آللاە تعالا، اۇنا کیتابئ آچئقلاما دگیل، تبلیغ أتمە یوموشو ورمیشتیر. اۇنون یوموشو بودور. گریسی اینسانلارا قالمئش بیر شەیدیر. بیز؛ “رسولۆن یوموشو قورئانئ آچئقلاماق دگیل، تبلیغدیر. قورئان بونون بؤیلە اۇلدوغونو بویوریۇر” دەدیگیمیزدە (بو قۇنوداکی ایلگیلی آیتلری اۇقودوغوموزدا) باعضئ کیمسەلرین همن شؤیلە دەدیگینە شاهید اۇلیۇروز:
“پەیغامبرین یوموشو سادەجە تبلیغدیر نە دەمک؟ پەیغامبر پۇستاجئ مئ یاعنی؟ پەیغامبرین قورئانئ آچئقلاما یوموشو یۇق ایدییسە، آللاە نییە سادەجە کیتاب گؤندرمەدی دە، آیرئجا بیر دە پەیغامبر گؤندردی؟ دەمک کی قورئانئ بیزە پەیغامبر آچئقلایاجاق.”
موحاممد (ع) پۇستاجئ دگیل، ألچیدیر
“پەیغامبر پۇستاجئ مئ یاعنی؟” سۇروسو آنجاق پەیغامبرین پۇستاجئ اۇلدوغونو سؤیلەین بیرینە سۇرولابیلیر. بیز بؤیلە بیر شەی سؤیلەمییۇروز. عاکسینە بیز، موحاممد (ع) ایچین سادەجە آللاهئن قورئاندا قوللاندئغئ صئفاتلارئن قوللانئلابیلەجگینی وە قورئانداکی بو ایفادەلرین اۇنون یوموشونو تانئملاماق ایچین یترلی اۇلدوغونو سؤیلۆیۇروز. یاعنی ایلگیلی آیتلری اۇقویاراق اۇنون پۇستاجئ دگیل، آللاهئن رسولۆ /ألچیسی اۇلدوغونو حاطئرلاتیۇروز:
موحاممد، آنجاق رسولدۆر (باشقا بیر شەی دگیلدیر). اۇندان اؤنجە دە رسوللر گلیپ گچتی. (نە یاعنی) شیمدی اۇ اؤلۆر وەیا اؤلدۆرۆلۆرسە، گریسین گرییە (أسکی دینینیزە) می دؤنەجکسینیز؟ کیم گری دؤنرسە، آللاها هیچبیر شکیلدە ضارار ورەمز. آللاە شۆکرەدنلری اؤدۆللندیرەجکتیر. (آلی عیمران سورەسی؛ 144)
“موحاممد آللاهئن رسولۆ وە نبیلرین سۇنونجوسودور.” (آحزاب؛ 40) قورئان بؤیلە بویوریۇر. بونون حاریجیندە اۇنا باشقا بیر صئفات یاقئشتئرماقتان وەیا قورئانئن تاعبیری ایلە سؤیلەرسک؛ “آغزئمئزدا باعضئ لافلارئ گوەلەمکتن” قاچئنماق گرکیر. حاتتا نبی وە رسول کلیمەلری حاریجیندە قورئاندا گچمەین وە تۆرکچەدە اۇلمایان “پەیغامبر” کلیمەسینی بیلە مۆمکۆن اۇلدوغونجا قوللانماماق، قۇنونون باغلامئنا گؤرە اویغون اۇلان یردە “رسول” کلیمەسینی قوللانماق گرکیر. آللاهئن کیتابئندا گچن وە آللاهئن اویغون گؤردۆگۆ بو ایکی کلیمە (نبی وە رسول) نەیی ایفادە أدەمییۇر دا، باشقا بیر کلیمە قوللانالئم؟ قورئانداکی بو ایفادەلر نەدن کۆچۆمسنیۇر؟ بیر اینسانئن آللاهئن ألچیلیگینی یاپماسئ ناسئل کۆچۆمسنەبیلیر؟ بوندان بۆیۆک بیر ماقام وە یوموش اۇلابیلیر می؟
آللاهئن ألچیلیگینی آنجاق نبیلر یاپابیلیر. باشقا هیچبیر اینسان بو ماقاما اولاشئلاماز. یاعنی آللاهئن ألچیلیگی کۆچۆمسنەجک بیر ماقام وە یوموش دگیلدیر. لاکین بو ماقاما گتیریلن ألچی، نتیجەدە بیر بشردیر. بو بؤیلە اۇلماق زۇروندادئر. چۆنکی ألچیلر کندی تۆرلری ایچیندن سچیلیرلر. یر یۆزۆندە یاشایانلار دا بشر /اینسان اۇلدوغونا گؤرە نبی-رسوللر، (ملکلرین ایچیندن دگیل) بشرین ایچیندن سچیلیر. بونون عاکسی دۆشۆنۆلەمز.
کندیلرینە دۇغرو یۇلو گؤسترن بیر رسول گلدیگیندە، اینسانلارئ ایمان أتمکتن منەدن تک شەی اۇنلارئن؛ “(نە یاعنی) آللاە، رسول (ألچی) اۇلاراق بیر اینسانئ مئ گؤندردی؟” دەمیش اۇلماسئیدئ. (اۇنلارا) دە کی: “أگر یر یۆزۆنە یرلشن وە اۇرادا دۇلاشانلار ملکلر اۇلسایدئ، ألبتتە کی (اۇ زامان) اۇنلارا گؤکتن بیر ملک رسول (ألچی) گؤندریردیک. (ایسرا سورەسی؛ 95-94)
دۇلایئسئیلا بشر اۇلان رسوللر دە ألبتتە کی بیزیم گیبی یەمک یەر وە چارشئلاردا دۇلاشئرلار.
اۇنلار دەدیلر کی: “بو نە بیچیم بیر رسول! (بیزیم گیبی) یەمک ییۇر وە چارشئلاردا دۇلاشیۇر! اۇنا بیر ملک ایندیریلملی وە کندیسییلە بیرلیکتە اۇ دا اویارئجئ اۇلمالئ (دگیل می) ایدی! (فورقان سورەسی؛ 7)
(رسولۆم!) سندن اؤنجە گؤندردیگیمیز بۆتۆن رسوللر دە هیچ شۆبهەسیز کی یەمک یەرلر وە چارشئلاردا دۇلاشئرلاردئ. (فورقان سورەسی؛20 )
بیر بشرین آللاهئن ألچیلیگینی یاپماسئ وەیا بو یوموشو یاپانئن بیر بشر اۇلماسئ مۆمینلر ایچین گایت طابیعیدیر. بوندا شاشئلاجاق بیر دوروم یۇقتور. بو دوروم آنجاق مۆشریکلری شاشئرتئر. نیتەکیم مۆشریکلر آللاهئن ألچیسینین کندی آرالارئندا بولونان بیر بشردن سچیلمەسینی حایرتلە قارشئلامئش وە حاتتا کندیلری گیبی اینسان اۇلان بو ألچییی (رسولوللاهئ) کۆچۆمسەمیشلردیر.
اۇنلار سنی گؤردۆگۆ زامان، سنینلە سادەجە آلای أتتیلر وە (دەدیلر کی:) “بو مودور (یاعنی) آللاهئن گؤندردیگی رسول؟ (فورقان سورەسی؛ 41)
آللاهئن بیر بشردن ألچی سچمەیەجگینە اینانانلار (ألچینین بشردن اۇلدوغونا اینانمایانلار) ألچینین بشر اۆستۆ بیر وارلئق اۇلماسئنئ بکلەین (اۇلدوغونو ایددیعا أدن) کافیرلردیر /مۆشریکلردیر. نیتەکیم اۇنلار بیر بشر اۇلان رسولوللاەتان دائیما بشر اۆستۆ اؤزللیکلر ایستەمیشلردیر.
(کافیرلر) دەدیلر کی: “سن، بیزیم ایچین یردن سویو کسیلمەین بیر قایناق فئشقئرتمادئقچا سانا آصلا اینانمایاجاغئز. وەیاحود حورمالئقلاردان وە اۆزۆملۆکلردن سنین بیر باغچەن اۇلسون دا اؤرتاسئندان شارئل شارئل ائرماقلار آقئت! یاحود سؤیلەییپ ظاننەتتیگین گیبی گؤگۆ باشئمئزا پارجا پارجا دۆشۆر! یا دا آللاهئ وە ملکلری آچئقچا قارشئمئزا چئقار! یا دا آلتئندان بیر أوین اۇلسون. یا دا گؤگە چئق! (حۇش) گؤکتن بیزە اۇقویاجاغئمئز بیر کیتاب ایندیرینجەیە قادار سنین گؤگە چئقتئغئنا دا کسینلیکلە اینانمایئز.” دە کی: “سوبحاناللاە! بن سادەجە بشر اۇلان بیر ألچی دگیل میییم؟” (ایسرا سورەسی؛ 94-90)
دەمک کی بیر بشرین آللاهئن ألچیسی سچیلدیگینە اینانماماق وەیا؛ “بن دە طئبقئ سیزین گیبی بیر بشریم” دیەن بیر ألچیدن بشر اۆستۆ اؤزللیکلر بکلەمک، اۇنون دا بیزیم گیبی بیر بشر اۇلدوغونو بیر تۆرلۆ قابوللنەمەمک (مۆمینلرین دگیل) مۆشریکلرین اؤزللیگیدیر. بو قۇنویا دیققات أدیلملیدیر. مۆشریکلر، موحاممدین (ع) “آللاهئن ألچیسی” اۇلدوغونا دائیر بلگە (موعجیزەلر) ایستەمیشلردیر. اۇیسا اۇنا وریلن “قورئان” مۆمینلر ایچین موعجیزە اۇلاراق فاضلاسئیلا یترلیدیر.
دەدیلر کی: “اۇنا راببیندن آیتلر (موعجیزەلر) ایندیریلملی دگیل مییدی؟” دە کی: “موعجیزەلر یالنئزجا آللاهئن قاتئندادئر. بن ایسە آنجاق آپآچئق بیر اویارئجئیئم. کندیلرینە اۇقونان کیتابئ سانا ایندیرمەمیز (موعجیزە اۇلاراق) اۇنلارا یتمەدی می؟ چۆنکی بو (کیتابتا) مۆمینلر ایچین گرچکتن بیر راحمت وە اؤگۆت واردئر. (عانکبوت سورەسی؛ 51-50)
قورئان، موحاممدین (ع) نە اۇلدوغونو بیزە بیلدیردیگی گیبی نە اۇلمادئغئنئ دا بیلدیرمیشتیر. اۇ؛ یالانجئ، مجنون، سیحیرباز، کاهین وە شاعیر دگیلدیر. بیزە زۇرلا اینانمامئزئ ایجبار أدن زۇربا وە بکچی دگیلدیر. اۇ هیچ کیمسەنین وکیلی دە دگیلدیر. اۇ، یوموشو سادەجە تبلیغ اۇلان بیر ألچیدیر.
