دەمک کی موحاممدین (ع) رسول اۇلدوغونا دائیر شاهیدلیک یاپابیلمەمز وە؛ “بن شاهیدیم کی، موحاممد آللاهئن ألچیسیدیر” دیەبیلمەمیز ایچین، کیتابتان (قورئاندان) عیلیم صاحیبی اۇلمامئز گرکیۇر. عاکسی حالدە بو قۇنودا شاهیدلیک یاپامایئز. “بن شاهیدیم کی موحاممد آللاهئن ألچیسیدیر” دیەمەییز. بیزیم بونو سؤیلەیەبیلمەمیز ایچین (أن آزئندان بو قۇنودا) کیتاب عیلمینە صاحیب اۇلمامئز گرکیۇر. عاکسی حالدە ایمانئمئزئ اینکار أدرکن سؤیلەدیگیمیز؛ “بن شاهیدیم (شهادت أدریم) کی موحاممد آللاهئن قولو وە ألچیسیدیر” ایفادەسی ایچی بۇش قالئر.
بیر شەیە /اۇلایا شاهید اۇلابیلمک ایچین اۇنو بیذذات گؤرمک وە مۆشاهدە أتمک گرکیر کی شاهیدلیک یاپئلابیلسین. أگر بیز قورئانئ اۇقویوپ اینجەلەمزسک هم قورئانئن گرچکتن موعجیزە بیر کیتاب اۇلدوغونو آنلایاماز هم دە رسولوللاهئن پەیغامبرلیک براتئنئ یاعنی موحاممدین (ع) نبی-رسول اۇلدوغونو بیلدیرن آیتلری گؤرەمەییز. بو دورومدا دا؛ “بن شاهیدیم کی موحاممد آللاهئن قولو وە ألچیسیدیر” دیەمەییز. دەسک بیلە بو شاهیدلیگیمیز صاحیح اۇلماز. آنجاق؛ “دویدوغوما گؤرە موحاممد آللاهئن قولو وە ألچیسیدیرم باعضئ اینسانلار بؤیلە سؤیلۆیۇرلار” دیەبیلیریز.
قورئانئن رسولوللاها وریلن بیر موعجیزە اۇلدوغونو تۆم مۆسلۆمانلار قابول أدر. لاکین مۆسلۆمانلارئن اؤنملی بیر بؤلۆمۆ رسولوللاها قورئاندان باشقا موعجیزەلرین دە وریلدیگینە اینانئر. بو آلغئ /بیلگی، سیەر وە منقئبە کیتابلارئندان بسلنیر. آما قورئان، رسولوللاها قورئاندان باشقا بیر موعجیزەنین وریلمەدیگینی (گرکچەلرییلە بیرلیکتە) بیزە شؤیلە بیرلدیریۇر:
دەدیلر کی: “اۇنا راببیندن آیتلر (موعجیزەلر) ایندیریلملی دگیل مییدی؟” دە کی: “موعجیزەلر یالنئزجا آللاهئن قاتئنداندئر. بن ایسە آنجاق آپآچئق بیر اویارئجئیئم. کندیلرینە اۇقونان کیتابئ سانا ایندیرمەمیز (موعجیزە اۇلاراق) اۇنلارا یتمەدی می؟ چۆنکی بو (کیتابتا) مۆمینلر ایچین گرچکتن بیر راحمت وە اؤگۆت واردئر. (عانکبوت سورەسی؛ 51-50)
بیزی (قورەیشین ایستەدیگی) موعجیزەلری گؤندرمکتن منع أدن شەی، داحا اؤنجەکیلرین اۇ موعجیزەلری یالانلاماسئندان باشقا بیر شەی دگیلدیر. (مثەلا) ثمودا آچئق بیر موعجیزە اۇلاراق، اۇ دیشی دوەیی ورمیشتیک دە، اۇنا ظولمەتمیشلردی. اۇیسا بیز، موعجیزەلری آنجاق قۇرقوتماق ایچین گؤندریریز. (ایسرا سورەسی؛ 59)
گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە بو آیتلر، قورئانئن رسولوللاها وریلن بیر موعجیزە اۇلدوغونو، ایمان أتمک ایچین موعجیزە اۇلاراق قورئانئن یترلی اۇلدوغونو، داحا اؤنجە دە ایمان أتمەینلرین عیلاوە موعجیزەلر ایستەدیگینی، اۇنلارا ایستەدیگی بو موعجیزەلرین قۇرقوتماق آماجئیلا (سۇن اویارئ نیتەلیگیندە) گؤندریلدیگینی، لاکین بو موعجیزەلرە راغمن اۇنلارئن یینە دە أتمەدیگینی (بؤیلە موعجیزەلر ایستەینلرین ایستەدیگی موعجیزەلر گلینجە دە اینانمادئغئنئ)، بؤیلە اۇلونجا دا اۇنلارئن سۆننتوللاە گرگی هلاک أدیلدیگینی، بنزەر بیر عاقئبت تهلیکەسی نەدنییلە بؤیلە موعجیزەلرین مککە تۇپلومونا گؤندریلمەدیگینی (گؤندریلمەیەجگینی) بیلدیریۇر. یاعنی بو آیتلر، رسولوللاها قورئاندان باشقا بیر موعجیزە وریلمەدیگینی بیلدیردیگی گیبی بونون گرکچەسینی دە بیلدیریۇر. شؤیلە کی:
مککە تۇپلومونون ایمان أتمەسی ایچین فاضلاسئیلا یترلی اۇلان موعجیزە (موحاممدین رسول اۇلدوغونو قانئتلایان گرچک موعجیزە) گلمیشتیر. اۇ دا قورئاندئر. أگر مککەلیلر ایستەدیگی عیلاوە موعجیزەلر گؤندریلیر وە اۇنلار دا بونا راغمن ایمان أتمزلرسە (کی عینادئندان اۇنلارئن ایمان أتمەیەجگی آنلاشئلیۇر) اؤنجەکی اۆممتلر گیبی، اۇنلار دا هلاک أدیلیرلر. بو، آللاهئن دگیشمز قانونودور (سۆننتوللاە). لاکین آللاە، سۇن نبی-رسولۆن اۆممتی ایچین بؤیلە بیر عاقئبتی (مککە حالقئنئن هلاک أدیلمەسینی) آرزو وە تاقدیر أتمەدیگیندن سۇن اویارئ نیتەلیگیندە بیر موعجیزە گؤندرمەمیشتیر، قورئان، ایمان أدەجکلر ایچین موعجیزە اۇلاراق فاضلاسئیلا یترلیدیر.
شو آیتلر دە موعجیزەلرین آنجاق آللاهئن ایذنی ایلە گرچکلشەبیلەجگینی، رسولوللاهئن وە هیچبیر نبی-رسولۆن بو قۇنودا هرحانگی بیر تاصارروفونون بولونمادئغئنئ بیلدیریر:
أگر اۇنلارئن یۆز چەویرمەسی سانا آغئر گلدی ایسە یاپابیلیرسن یرین آلتئنا اینەبیلەجگین بیر اۇیوق یا دا گؤگە چئقابیلەجگین بیر مردیون آرا کی، اۇنلارا بیر موعجیزە گتیرەسین! (آما بونو یاپامازسئن) آللاە دیلەسەیدی، ألبتتە اۇنلارئ هیدایت اۆزەریندە تۇپلایئپ بیرلشتیریردی، اۇ حالدە ساقئن جاهیللردن اۇلما! (أنعام سورەسی؛ 35)
آند اۇلسون سندن اۆنجە دە رسوللر گؤندردیک وە اۇنلارا دا أشلر وە چۇجوقلار وردیک. آللاهئن ایذنی اۇلمادان هیچبیر رسول ایچین موعجیزە گتیرمە ایمکانئ یۇقتور. هر مۆددتین (یازئلدئغئ) بیر کیتاب واردئر. (راعد سورەسی؛ 36)
بو قۇنودا یوقارئداکی آیتلردە بلیرتیلن حوصوصو تەیید أدن وە أبو هورەیرەدن ریوایت أدیلن بیر حادیث شؤیلەدیر (قورئان ایلە موطابئق اۇلان بو حادیث دلیل قابول أدیلەبیلیر): “رسولوللاە (ع) بویوردولار کی: “هر نبییە اینسانلارئن اۇنا اینانمالارئ ایچین موطلاقا بیر موعجیزە وریلمیشتیر. بانا وریلن (موعجیزە) ایسە واحیدیر (قورئاندئر) وە بونو بانا آللاە واحیەتمیشتیر. بو سببلە، دیگر نبیلرە ناظاران قئیامت گۆنۆ تابیسی أن چۇق اۇلان نبی اۇلاجاغئنئ اۆمید أدیۇروم.”
4. نبی-رسول هیچ گۆناە ایشلەمەدی می؟
رسولوللاە ریسالت یوموشونو یرینە گتیرمیش وە حاققا یۆرۆمۆشتۆر. بیز اۇنون بو یوموشونو حاققئیلا یرینە گتیردیگینە (قورئان سایەسیندە) شاهیدیز، اۇنون بۆتۆن گۆناەلارئنئن باغئشلانمئش اۇلدوغونو دا اومیۇروز. چۆنکی آللاە چۇق باغئشلایئجئدئر. حاتتا بونو تۆم مۆمینلر ایچین دە اومابیلیریز. چۆنکی بیز مۆمینلر هر نامازئمئزدا قورئانئن اؤگرتتیگی؛ “أی راببیمیز! حساب گۆنۆندە بنی، آنامئ بابامئ وە بۆتۆن مۆمینلری باغئشلا” دوعاسئنئ یاپارئز. دۇلایئسئیلا نبینین گۆناەلارئنئن باغئشلاندئغئنئ اومابیلیریز آما بونو کسین اۇلاراق ایددیعا أدەمەییز. کذا اۇنون هیچ گۆناە ایشلەمەدیگینی دە. چۆنکی نبینین باعضئ گۆناەلارئنئن بولوندوغو قورئان ایلە ثابیتتیر:
بیل کی آللاەتان باشقا ایلاە یۇقتور. (سن) هم کندی گۆناهئن ایچین هم مۆمین أرکک وە مۆمین قادئنلارئن گۆناەلارئ ایچین باغئشلانما دیلە. آللاە، دۇلاشتئغئنئز یری دە، دوردوغونوز یری دە بیلیر. (موحاممد سورەسی؛ 19)
دەمک کی نبینین باعضئ گۆناەلارئ اۇلموشتور. بو قورئان ایلە ثابیتتیر. آما باعضئ چەورەلر فتیح سورەسینین 3-1-نجۆ آیتلرینە دایاناراق (بو آیتلرە یانلئش مئال ورەرک) اۇنون تۆم گۆناەلارئنئن باغئشلاندئغئنئ ایددیعا أدرلر. داحا اؤنجە دە ایفادە أتتیگیمیز گیبی اۇنون بۆتۆن گۆناەلارئنئن باغئشلانمئش اۇلدوغونو (بیر مۆمین اۇلاراق) بیز دە اومابیلیریز. حاتتا بونون ایچین دوعا أدریز. آما اۇنون بۆتۆن گۆناەلارئنئن باغئشلاندئغئنئ ایددیعا أدەمەییز. چۆنکی بو آللاهئن یتکیسیندە اۇلان وە آنجاق آللاهئن بیلەجگی بیر شەیدیر.
“نبینین تۆم گۆناەلارئ باغئشلانمئشتئر” دیەنلر فتیح سورەسینین 3-1-نجۆ آیتلرینە گنلدە شؤیلە مئال وریرلر:
بیز سانا دۇغروسو آپآچئق بیر فتیح ایحسان أتتیک. بؤیلەجە آللاە، سنین گچمیش وە گلەجک گۆناهئنئ باغئشلار. سانا اۇلان نیعمتینی تاماملار وە سنی دۇغرو بیر یۇلا ایلتیر. وە سانا شانلئ بیر ظافرلە یاردئم أدر. (فتیح سورەسی؛ 3-1)
