گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە بورادا موحاممدین (ع) گتیردیگی سۆزلرین آللاەتان آلدئغئ واحیلر، بو سؤزلری بیذذات گؤزۆ ایلە گؤردۆگۆ جبرائیلدن آلدئغئ وە اۇنون، بونلارئ هواسئندان سؤیلەمەدیگی بیلدیریلمکتەدیر (وَمَا یَنطِقُ عَنِ الهَوَی = اۇ هواسئندان نوطوق آتماز). بو آیتلردە قاصدەدیلن وە اۇنون هواسئندان سؤیلەمەدیگی سؤزلر هیچ شۆبهەسیز کی، رسول موحاممدین سۆزلریدیر (رسولۆن حادیثلری). نبی موحاممدین سؤزلری دگیلدیر. دۇلایئسئیلا بو آیتلر، نبی موحاممدە ایسناد أدیلن سؤزلرین (کلاسیک حادیثلرین) واحی اۆرۆنۆ اۇلدوغونا دائیر دلیل اۇلاماز.
آیرئجا کلاسیک حادیثلر، بیلفیعیل نبییە عائید اۇلان سؤزلر دگیل، نبییە ایسناد أدیلن سؤزلردیر. وەلەو کی نبییە عائید اۇلسا بیلە نبینین سؤزلری واحی اۆرۆنۆ دگیلدیر. أگر نبینین سؤزلری واحی اۆرۆنۆ اۇلسایدئ، نبینین هیچ یانئلمامئش اۇلماسئ گرکیردی. آما نبینین باعضئ یانئلغئلارئنئن بولوندوغو، قورئان ایلە ثابیتتیر. دۇلایئسئیلا بو آیتلردە هواسئندان قۇنوشمادئغئ بیلدیریلن نبی دگیل، رسولدۆر. چۆنکی رسول واحیە دایالئ سۆزلری بیلدیریر. اۇنون نوطوقلارئ واحیدیر.
آصلئندا بو آیتین مئالی؛ “اۇ هواسئندان قۇنوشماز” شکلیندە دگیل، “اۇ هواسئندان نوطوق آتماز” شکلیندە اۇلمالئدئر. چۆنکی آیتتە قوللانئلان “قال (دەدی، سؤیلەدی)” فیعیلی دگیل، “نطق (نوطوق وردی)” فیعیلیدیر. نوطوق، ماعلومدور کی راستگلە سؤیلنن سؤزلر دگیلدیر. بیر تۇپلولوغا اؤزل اۇلاراق یاپئلان حیطابتئر. رسولوللاە، واحیین ایلک دؤنملریندە قورەیشلیلری أطرافئنا تۇپلایاراق آیتلری تبلیغ أتمیشتیر. یاعنی واحیی مککەلیلرە نوطوق آتاراق بیلدیرمیشتیر. مککە مۆشریکلری دە؛ “موحاممد کندی هواسئندان اویدوروپ نوطوق آتیۇر…” گیبی سؤزلر سؤیلەمیشلردیر. آیت بو سؤزلرە قارشئ نازیل اۇلموشتور. دۇلایئسئیلا بو آیتتە قاصەدیلن سؤزلرین رسولوللاهئن واحیە دایالئ سۆزلری (آیتلر) اۇلدوغو یالنئزجا آیتتەکی “یَنطِقُ” ایفادەسیندن بیلە آنلاشئلابیلیر. قالدئ کی آیتین “سیاق سیباق” بونون بؤیلە اۇلدوغونو ذاتن آچئقچا گؤستریۇر.
اۇ حالدە نجم سورەسینین 15-1-نجی آیتلری، نبییە ایسناد أدیلن سؤزلرین (حادیثلرین) واحیە دایالئ اۇلدوغونا دائیر بیر دلیل دگیلدیر. چۆنکی بو آیتلردە واحیە دایالئ اۇلدوغو بیلدیریلن سۆزلر رسول موحاممدین حادیثلریدیر (قورئان). دۇلایئسئیلا بو آیتلر نە نبییە ایسناد أدیلن حادیثلرین واحیە دایالئ اۇلدوغونو گؤستریر نە دە حادیثلرین گرچکتن نبییە عائید اۇلدوغونو.
بو آیتلرلە ایلگیلی دیققات أدیلمەسی گرکن چۆق اؤنملی بیر باشقا حوصوص داحا واردئر. بو آیتلردە قاصدەدیلن نبی موحاممدین سؤزلری دگیل، رسول موحاممدین سؤزلریدیر. آما وارسایالئم کی موحاممدین (ع) تۆم سؤزلری قاصدەدیلمیش اۇلسون. بو دورومدا هواسئندان قۇنوشمایان موحاممددیر (ع). آما بو آیتلردە راویلرین هوالارئندان قۇنوشمایاجاغئنا دائیر بیر بەیان بولونمویۇر. یاعنی موحاممد (ع) هواسئندان قۇنوشماز (نوطوق آتماز) آما باعضئ راویلر بونو یاپابیلیر. قورئان، راویلر آدئنا بیر آقلاما یاپمئیۇر. باعضئ راویلر اۇنون آدئنا یالان ایسناد أدەبیلیرلر.
دەمک کی نجم سورەسینین 15-1-نجی آیتلری ایلە، نبییە ایسناد أدیلن حادیثلرین واحیە دایالئ اۇلدوغو ساوونولمایاجاغئ گیبی بو آیتلر ایلە “راوی /حادیث /سند” ساوونمالارئ دا یاپئلاماز. ایسنادئن صاحیح اۇلدوغو ساوونولاماز. داحا دۇغروسو بو آیتلرلە “کاتەگؤریک حادیث ساوونمالارئ” یاپئلاماز. چۆنکی:
حادیثلر؛ نبییە ایسناد أدیلن سؤزلردیر (بیلفیعیل نبینین سؤزلری دگیلدیر).
نبییە عائید اۇلسا بیلە، نبینین سؤزلری واحی دگیلدیر (رسولۆن سؤزلری واحیدیر).
قالدئ کی، حادیث راویلرینین سؤزلری هیچ واحی دگیلدیر.
آیرئجا، بو آیتلردە هواسئندان قۇنوشمایاجاغئ بیلدیریلن راویلر دگیل، موحاممددیر نبیدیر (آقلانان راویلر دگیل، نبی-رسولدۆر). دۇلایئسئیلا نبی-رسول هواسئندان قۇنوشماز آما راویلر قۇنوشابیلیر.
3. رسولوللاها وریلن موعجیزەلر نەلردی؟
آللاە تۆم نبی-رسوللرینە باعضئ موعجیزەلر ورمیشتیر. بو موعجیزەلر، اۇنلارئن نبی-رسول اۇلدوغونا دائیر، ایلاهی بلگەلردیر. یاعنی بیر تۆر ألچیلیک براتئدئر. اینسانلارئن اۇنلارا ایمان أدەبیلمەسی، اۇنلارئن نبی-رسول اۇلدوغونا قانیع اۇلابیلمەسی ایچین گرکلیدیر. عاکسی حالدە بیرچۇق یالانجئ پەیغامبر اۇرتایا چئقابیلیر. نیتەکیم چئقمئشتئر دا. آما بو یالانجئ پەیغامبرلرین بؤیلە بیر بلگەلری /براتلارئ (موعجیزەلری) اۇلمادئغئ ایچین ایناندئرئجئ اۇلمامئشلاردئر.
اۇ حالدە ألبتتە کی موحاممد نبی-رسولۆن دە بیر موعجیزەسی (پەیغامبرلیک براتئ) اۇلمالئیدئ. لاکین قئیامتە قادار گلەجک تۆم اینسانلار ایچین (اینسانلئق عالمی ایچین) گؤندریلن نبی-رسولە اؤیلە بیر موعجیزە (بلگە) وریلملییدی کی، بو موعجیزەیی (بلگەیی) سادەجە اۇنونلا عاینئ دؤنمدە یاشایان اینسانلار دگیل، قئیامتە قادار یاشایاجاق تۆم اینسانلار دا گؤرەبیلسین وە اینسانلار بو سایەدە اۇنون، آللاهئن رسولۆ اۇلدوغونا ایمان أدەبیلسین. اۇ موعجیزەیی (بلگەیی) گؤرن موحاممدین (ع) نبی-رسول اۇلدوغونا همن قانیع اۇلابیلسین. نیتەکیم سۇن نبی-رسول موحاممدە (ع) وریلن موعجیزە تام دا بؤیلە بیر موعجیزەدیر (بلگەدیر) وە اۇ دا آللاهئن قۇروماسئ آلتئندا اۇلان قورئاندئر.
قورئان اۇقویان وە آیتلر اۆزەریندە دۆشۆنن هرکس اۇنون هرحانگی بیر چلیشکی بارئندئرمادئغئنئ، ایچیندەکی بویروقلارئن موعجیزەوی حاقیقاتلری بیلدیردیگینی، بؤیلە بیر کیتابئن آنجاق ایلاهی بیر کلام اۇلابیلەجگینی، قئساجا اۇنون گرچکتن موعجیزە بیر کیتاب اۇلدوغونو بیذذات آنلار. وە بو موعجیزە کیتابئ اۇقویونجا دا “موحاممد آللاهئن ألچیسیدیر” دیەن آیتلری گؤرۆر. بونا بیذذات تانئق اۇلور. نو نەدنلە؛ “بن شاهیدیم کی، موحاممد آللاهئن قولو وە رسولۆدۆر” دەر. آنجاق قورئانئ اۇقویونجا بونا تانئق اۇلور. باشقا شکیلدە بونا تانئقلئق یاپاماز. نیتەکیم آللاە شؤیلە بویورماقتادئر:
کافیرلر؛ “سن گؤندریلمیش بیر رسول دگیلسین،” دییۇرلار. دە کی: “(بنیم رسول اۇلدوغوما دائیر) شاهید اۇلاراق بنیملە سیزین آرانئزدا آللاە یتر. وە (بیر دە) یانئندا کیتابتان عیلمی بولونانلار.” (راعد سورەسی؛ 43)
دەمک کی موحاممدین (ع) رسول اۇلدوغونا دائیر شاهیدلیک یاپابیلمەمز وە؛ “بن شاهیدیم کی، موحاممد آللاهئن ألچیسیدیر” دیەبیلمەمیز ایچین، کیتابتان (قورئاندان) عیلیم صاحیبی اۇلمامئز گرکیۇر. عاکسی حالدە بو قۇنودا شاهیدلیک یاپامایئز. “بن شاهیدیم کی موحاممد آللاهئن ألچیسیدیر” دیەمەییز. بیزیم بونو سؤیلەیەبیلمەمیز ایچین (أن آزئندان بو قۇنودا) کیتاب عیلمینە صاحیب اۇلمامئز گرکیۇر. عاکسی حالدە ایمانئمئزئ اینکار أدرکن سؤیلەدیگیمیز؛ “بن شاهیدیم (شهادت أدریم) کی موحاممد آللاهئن قولو وە ألچیسیدیر” ایفادەسی ایچی بۇش قالئر.
بیر شەیە /اۇلایا شاهید اۇلابیلمک ایچین اۇنو بیذذات گؤرمک وە مۆشاهدە أتمک گرکیر کی شاهیدلیک یاپئلابیلسین. أگر بیز قورئانئ اۇقویوپ اینجەلەمزسک هم قورئانئن گرچکتن موعجیزە بیر کیتاب اۇلدوغونو آنلایاماز هم دە رسولوللاهئن پەیغامبرلیک براتئنئ یاعنی موحاممدین (ع) نبی-رسول اۇلدوغونو بیلدیرن آیتلری گؤرەمەییز. بو دورومدا دا؛ “بن شاهیدیم کی موحاممد آللاهئن قولو وە ألچیسیدیر” دیەمەییز. دەسک بیلە بو شاهیدلیگیمیز صاحیح اۇلماز. آنجاق؛ “دویدوغوما گؤرە موحاممد آللاهئن قولو وە ألچیسیدیرم باعضئ اینسانلار بؤیلە سؤیلۆیۇرلار” دیەبیلیریز.
