گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە بو آیتلر، هر نبینین کندینە گؤرە باعضئ مزیەتلرە صاحیب اۇلدوغونو وە باعضئ نبیلرین درەجەلرینین یۆکسلتیلدیگینی بیلدیریۇر. آنجاق “أنعام؛ 87” آیتیندە گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە قورئان (سادەجە باعضئ نبیلرین دگیل) تۆم نبیلرین عالملرە اۆستۆن قئلئندئغئنئ بیلدیرمیشتیر. اۇ حالدە هر نبینین کندینە گؤرە باعضئ اۆستۆنلۆکلری بولوندوغونو بیلدیرن بو آیتلری بیزلر ناسئل آنلامالئیئز؟ بو آیتلر، نبی-رسوللر حاققئندا بیزیم یاپمامئز گرکنلری بیلدیرن آیتلر دگیلدیر. بو واصئفلار، آللاە ایلە رسوللری آراسئندا اۇلان بیر دورومدور. چۆنکی بیزیم آچئمئزدان نبی-رسوللر آراسئندا هرحانگی بیر فارق یۇقتور، اۇلمامالئدئر. بیزە دۆشن یوموش، بونون بؤیلە اۇلدوغونا اینانماقتئر. زیرا بو دورومو (بیزە دۆشن یوموشون نە اۇلدوغونو) “باقارا؛ 136” وە “باقارا؛ 285” آیتلری آچئقچا شؤیلە بیلدیریۇر:
بیز، آللاها وە بیزە ایندیریلنە؛ ایبراهیم، ایسماعیل، ایسحاق، یاعقوب وە أسباطا ایندیریلنە، موسا وە عیسایا وریلنلرلە راببی طارافئندان دیگر نبیلرە وریلنلرە، اۇنلاردان هیچبیری آراسئندا فارق اۇلمادئغئنا ایناندئق وە بیز سادەجە آللاها تسلیم اۇلدوق” دەیین! (باقارا سورەسی؛ 136)
رسول، راببیندن کندیسینە ایندیریلنە ایمان أتتی، مۆمینلر دە. اۇنلارئن حپسی آللاها، ملکلرینە، رسوللرینە وە رسوللر آراسئندا هیچبیر فارق اۇلمادئغئنا ایمان أتتیلر. “ایشیتتیک وە ایطاعات أتتیک. أی راببیمیز! باغئشلامانئ دیلەریز، دؤنۆشۆمۆز سانادئر” دەدیلر. (باقارا سورەسی؛ 285)
اۇ حالدە بیز مۆمینلر، تۆم رسوللرە ایمان أتمکلە یۆکۆملۆ قئلئندئغئمئز گیبی اۇنلارئن آراسئندا (بیزیم آچئمئزدان) هیچبیر فارقئن اۇلمادئغئنا اینانماقلا دا یۆکۆملۆ قئلئندئق. بیزە دۆشن یوموش بودور. تۆم رسوللرە ایمان أتمک، ایمانئن شارطئ اۇلدوغو گیبی اۇنلار آراسئندا هیچبیر فارقئن بولونمادئغئنا اینانماق دا ایمانئن شارطئدئر. بو نەدنلە رسوللر آراسئندا آیئرئم یاپئلمامالئ وە رسوللر بیربیرییلە یارئشتئرئلمامالئدئر.
رسولوللاهئن حاققئندا یانلئش بیلیننلر
بو بؤلۆمدە نبی-رسول موحاممد حاققئندا یانلئش بیلینن وەیا یانلئش باغلامدا یۇروملانان باعضئ حوصوصلارا دگینمک وە ایلگیلی قورئان آیتلری ائشئغئندا قۇنویو ایضاح أتمک ایستییۇروز. دگینمک ایستەدیگیمیز بو قۇنولار شونلاردئر:
- رسولوللاهئن “اۆممی” اۇلماسئ نە آنلاما گلیر؟
- هواسئندان قۇنوشمایان کیمدی؟
- رسولوللاها وریلن موعجیزەلر نەلردی؟
- نبی-رسول هیچ گۆناە ایشلەمەدی می؟
1. رسولوللاهئن “اۆممی” اۇلماسئ نە آنلاما گلیر؟
رسولوللاهئن “اۆممی” اۇلماسئ نەدنسە حپ “اۇقور-یازار اۇلماماسئ” شکلیندە آنلاشئلمئشتئر. اۇیسا بو دۇغرو دگیلدیر. رسولوللاە اۆممیدیر، بو دۇغرو. چۆنکی قورئان اؤیلە بویوریۇر. آما مادم رسولوللاهئن اۆممی اۇلدوغونو قورئاندان اؤگرنیۇروز، اۆممیلیگین نە اۇلدوغونو دا قورئاندان اؤگرنمەمیز گرکیر.
قورئانا گؤرە “اۆممی اۇلماق”؛ اۇقور-یازار اۇلماماق دگیل، “کیتابئ بیلمەمک” یاعنی “أهلی کیتاب اۇلماماق (یاهودی وەیا حئریستیان اۇلماماق)” دەمکتیر. بو قۇنوداکی آیتلر غایت آچئق وە نتتیر:
اۇنلارئن بیر بؤلۆمۆ کیتابئ بیلمەین اۆممیلردیر. یالنئزجا ظاننەدرلر (ظاننا اویارلار). (باقارا سورەسی؛ 78)
أگر سنینلە تارتئشمایا گیررلرسە دە کی: “بن، بانا تابیع اۇلانلارلا بیرلیکتە کندیمی آللاها تسلیم أتتیم.” وە أهلی کیتابا وە (أهلی کیتاب اۇلمایان) اۆممیلرە دە کی: “سیز دە آللاها تسلیم اۇلدونوز مو؟” (آلی عیمران سورەسی؛ 20)
أهلی کیتابتان اؤیلەسی وار کی، اۇنا یۆکلرلە مال أمانت بئراقسان، اۇنو سانا نۇقصانسئز ایعادە أدر. فاقاط اۇنلاردان اؤیلەسی دە واردئر کی، اۇنا بیر دینار أمانت بئراقسان، تپەسینە دیکیلیپ دورمازسان، اۇنو سانا ایعادە أتمز. بو اۇنلارئن؛ “اۆممیلرە قارشئ یاپتئقلارئمئزدان دۇلایئ بیزە وبال یۇقتور” دەمەسیندندیر. آللاە آدئنا بیلە بیلە الان سؤیلۆیۇرلار. (آلی عیمران سورەسی؛ 75)
اۆممیلرە کندی ایچلریندن رسول گؤندرن اۇدور (آللاەتئر). اۇ (رسول)، اۇنلارا (آللاهئن) آیتلرینی اۇقویۇر وە اۇنلارئ تمیزلییۇر وە اۇنلارا کیتابئ وە حیکمتی اؤگرتیۇر. قوشقوسوز اۇنلار اؤنجەدن آپآچئق بیر ساپئقلئق ایچیندەیدیلر. (جومعا سورەسی؛ 2)
اۇنلارئن یانئنداکی تەورات وە اینجیلدە یازئلئ بولدوغو اۇ اۆممی نبی-رسولە تابیع اۇلانلار (وار یا!)؛ ایشتە اۇنلارا اییلیگی أمرەدر، اۇنلارئ کؤتۆلۆکتن منەدر. (آعراف سورەسی؛ 157)
سن داحا اؤنجەکی کیتابلاردان هیچبیرینی اۇقومویۇر وە اۇنلارئ ألین ایلە دە یازمئیۇردون. اؤیلە اۇلسایدئ باطئلا دالانلار کسینلیکلە قوشقویا دۆشرلردی. (عانکبوت سورەسی؛ 48)
گؤرۆلدۆگۆ اۆزەرە بو آیتلر، رسولوللاهئن اۇقور یازار اۇلمادئغئنئ دگیل، کیتاب أهلیندن یاعنی یاهودی وەیا حئریستیانلاردان اۇلمادئغئنئ بیلدیرمکتەدیر.
ایشتە بؤیلەجە سانا دا أمریمیزلە قورئانئ واحیەتتیک. سن (سانا واحیەدیلن بو قورئاندان اؤنجە) کیتاب نەدیر، ایمان نەدیر بیلمزدین. (شورا سورەسی؛ 52)
یوقارئداکی آیت دە “عانکبوت؛ ” آیتی گیبی بو دوروما (یاعنی کیتاب أهلی اۇلمادئغئنا، گتیردیگی بیلگیلری اینجیل وە تەوراتتان آلمادئغئنا) ایشارت أدر.
بو آیتلر اۆممیلیگین نە اۇلدوغونو غایت آچئق بیچیمدە بیلدیرمکتەدیر. بونون ایچین هرحانگی بیر یۇروما ایحتیاج یۇقتور. آنجاق رسولوللاهئن اۆممیلرین ایچیندن سچیلدیگینی بیلدیرن “جومعا؛ 2” وە بنزەری آیتلر حاققئندا شؤیلە بیر (عیلاوە) یۇروم یاپئلابیلیر: بو آیتلر رسولۆن “اۆممیلرین ایچیندن” سچیلدیگینی بیلدیریۇر. اۆممیلیک؛ “اۆقور یازار اۇلماماق” ایسە، بو دورومدا سادەجە رسولوللاە دگیل، منسوب اۇلدوغو اۆممی تۇپلومون تۆم بیرەیلری دە اۇقور یازار دگیل دەمکتیر. بؤیلە بیر شەی مۆمکۆن اۇلابیلیر می؟ قاصدەدیلن اۆممی تۇپلومون یاعنی “کیتاب أهلی اۇلمایان” تۆم مککەلیلری دە اۇقور یازار اۇلمادئغئ سؤیلنەمەیەجگینە گؤرە؛ اۆممی اۇلماق اۇقور یازار اۇلماماق دگیل، “کیتاب أهلی (یاهودی وە حئریستیان) اۇلماماق” آنلامئنا گلیر. مککەلیلر ایچیندە اۇقور یازار اۇلان هیچ کیمسە می یۇقتو؟!
