حایاتئمئ، قورئان ایلە تانئشتئغئم گۆندن بری شیمدی اۇقویاجاغئنئز جۆملەلری ذیکرەدەبیلن وە بو دۇغرولتودا یاشایابیلن کیمسەلر آراسئنا گیرمک ایچین چابالئیۇروم:
قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿۱۰۸﴾ (سورة یوسف)
بنیم یۇلوم بودور، آچئق بیر بلگەیە دایاناراق، اینسانلارئ آللاها چاغئرئیۇروم. بن وە بانا اویانلار اؤیلەییز. آللاها بۇیون أگریم. بن مۆشریکلردن دگیلیم. (یوسوف سورەسی؛ 108)
بیر اینسانئن بو جۆملەلری قورابیلمەسینین تک سببی دە یۆجە راببیمیزین سئنئرسئز هدیەلریدیر:
قُلْ إِنْ ضَلَلْتُ فَإِنَّمَا أَضِلُّ عَلَى نَفْسِي وَإِنِ اهْتَدَيْتُ فَبِمَا يُوحِي إِلَيَّ رَبِّي إِنَّهُ سَمِيعٌ قَرِيبٌ ﴿۵۰﴾ (سورة سبأ)
دە کی: “بن ساپئتمئشسام، بو سادەجە بنی أتکیلەر. دۇغرو یۇلو بولموشسام راببیمین (صاحیبیمین) بانا واحیەتتیگی شەی سببییلەدیر. “اۇ” ایشیتیر، پک یاقئندئر. (سبە سورەسی؛ 50)
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿۲﴾ (سورة الفاتحة)
تۆم اؤوگۆلر وە باشارئ سادەجە “اۇنوندور” وە “اۇنداندئر”. (فاتیحا سورەسی؛ 2)
بوندان سۇنرا بو یۇلدان ساپارسام بو سادەجە بنیم حاطامدئر وە کندی عالەیهیمەدیر:
إِنَّا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ لِلنَّاسِ بِالْحَقِّ فَمَنِ اهْتَدَى فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا وَمَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيلٍ ﴿۴۱﴾ (سورة الزمر)
شۆبهەسیز، سانا بو کیتابئ اینسانلار ایچین حاق اۇلماق اۆزرە ایندیردیک. آرتئق کیم هیدایتە أررسە، بو کندی لهینەدیر؛ کیم ساپارسا، اۇ دا کندی عالەیهینە ساپمئش اۇلور. سن اۇنلارئن اۆزریندە وکیل دگیلسین. (زۆمر سورەسی؛ 41)
سۇنوچ
أرگنلیگە باشلانغئچ ایعتیبارییلە وە گؤنلۆمدە یر قوران، فاقاط اۆزرینی اؤرتۆپ یۆز چەویردیگیم “سادەجە آللاها قوللوق أدیلمەسی گرکتیگی” بیلگیسینی جانلاندئرئپ بیلینچلی یا دا بیلینچسیز حالدە بو مینوالدە أیلمە گچمک ایستەدیگیم آندا یۆجە راببیمیز سئنئرسئز راحمتی سایەسیندە، باشقا هیچبیر شەیلە قئیاسلانامایاجاق بیر ایکرامدا بولوناراق بنی کیتابئیلا بولوشتوردو. حایاتئمئن سۇنونا قادار بو آنلاتئلاماز آرماغان ایچین “اۇنا” حامد أتسم دە بو ایکرامئن شۆکرۆنۆ حاققئیلا أدا أدەمم.
راببیمیز دە بونو بیلییۇر:
وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۸﴾ (سورة النحل)
أگر آللاهئن سیزین ایچین یاراتتئغئ نیعمتلرینی، سایمایا قالقسانئز، کسینلیکلە سایامازسئنئز. شۆبهەسیز کی آللاە باغئشلایان وە مرحامت أدندیر. (ناحل سورەسی؛ 18)
کندی تجرۆبەمی آقتارمئش اۇلمام بنیم حایاتئمئن أهممیەت ایچرییۇر اۇلوشوندان دگیلدیر. عاکسینە، اۇلابیلدیگینە سئرادان بیر اینسانئم. بو یازئدا سادەجە، یۆجە راببیمیزین آیتلرینی کندی أمثالیم واسئطاسئ ایلە پایلاشاراق هرحانگی بیر کیشی ایلە قورئان اۇرتاق پایداسئندا بولوشماق ایستەریم.
نیهایتیندە یۆجە راببیمیزین کیتابئ:
إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا ﴿۱۹﴾ (سورة المزمل)
بیر حاطئرلاتمادئر؛ دیلەین کیمسە، راببینە دۇغرو بیر یۇل توتار. (مۆززممیل سورەسی؛ 19)
بو یۇلا آتئلماق ایستەینە یۆجە راببیمیز رهبرلیک أدر:
وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ ﴿۶۹﴾ (سورة العنکبوت)
بیزیم اوغروموزدا مۆجادلە أدنلرە ألبتتە یۇللارئمئزئ گؤستریریز. آللاە گۆزل داورانانلارلا برابردیر. (عانکبوت سورەسی؛ 69)
وە:
فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ وَمَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي السَّمَاءِ كَذَلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ ﴿۱۲۵﴾ (سورة الأنعام)
کیمین یۇلا گلدیگینی اۇنایلاماق ایستەرسە اۇنون قالبینی ایسلاما آچار… (أنعام سورەسی؛ 125)
قالبین ایسلاما آچئلماسئنئن نە دەمک اۇلدوغونو سادەجە قالبی ایسلاما آچئلانلار بیلەبیلەجکتیر. اۇنلارا سلام گؤندریریم.
أگر بانا بؤیلە بیر ایکرام باحشەدیلدی ایسە یریۆزۆندەکی هر اینسان قورئان ایلە بولوشابیلەجکتیر.
زیرا بو کیتاب هرکسە سسلنیر:
يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَشِفَاءٌ لِمَا فِي الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ ﴿۵۷﴾ (سورة یونس)
أی اینسانلار! تۆم اینسانلار! راببینیزدن سیزە بیر اؤگۆت، سینەلردە اۇلانا بیر شیفا وە مۆمینلر ایچین رهبر وە ایکرام اۇلان کیتاب گلدی. (یونوس سورەسی؛ 57)
“اۇندان” باشقا اؤن سئرایا قۇیولان هر شەی، یاعنی “اۇنا” اۇرتاق سایئلان بۆتۆن ساحتە ایلاەلار، “اۇندان” باشقا اؤوۆلن هر شەی وە اوغرونا یاشانئلان هر نە وارسا قایبۇلوپ گیدەجکتیر:
انْظُرْ كَيْفَ كَذَبُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَفْتَرُونَ ﴿۲۴﴾ (سورة الأنعام)
باقسانا! کندیلرینە قارشئ ناسئل دا یالان سؤیلەمیشلر؟ اۇرتاق دییە اویدوردوقلارئ دا قایبۇلوپ گیدەجکتیر. (أنعام سورەسی؛ 24)
وە “اۇندان” باشقا قالان هر شەی وارلئغئنئ وە أتکیسینی قایبەدەجکتیر:
وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ ﴿۸۸﴾ (سورة القصص)
آللاە ایلە بیرلیکتە بیر باشقا ایلاهئ یاردئما چاغئرما. آللاەتان باشقا ایلاە یۇقتور. آللاە دئشئندا هر شەی أتکیسیزلشەجکتیر. قارار یتکیسی “اۇندادئر”. حپینیز “اۇنا” دؤندۆرۆلەجکسینیز. (قاصاص سورەسی؛ 88)
یۆجە راببیمیز سۇرار:
وَمَنْ يَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ إِلَّا مَنْ سَفِهَ نَفْسَهُ … ﴿۱۳۰﴾ (سورة البقرة)
کندینی زاواللئ دوروما سۇقاندان باشقا، کیم ایبراهیمین دینیندن یۆز چەویریر؟.. (باقارا سورەسی؛ 130)
پکی، ایبراهیمین (ع) دینی نەیدی؟
إِذْ قَالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿۱۳۱﴾ (سورة البقرة)
راببی اۇنا: “تسلیم اۇل!” دەدیگیندە، اۇ: “وارلئقلارئن راببینە (صاحیبینە) تسلیم اۇلدوم!” دەمیشتی. (باقارا سورەسی؛ 131)
ایشتە تسلیم اۇلوناجاق تک مرجیع، وارلئقلارئن راببی (صاحیبی) اۇلان آللاەتئر.
“اۇنون” دینی اۇلان ایسلامدئر:
إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ … ﴿۱۹﴾ (سورة آل عمران)
آللاە قاتئندا دین، ایسلامدئر… (آلی عیمران سورەسی؛ 19)
ایسلام تسلیم اۇلماق دەمکتیر. تسلیم اۇلونان وە تسلیم اۇلونماسئ گرکن تک دین بودور:
أَفَغَيْرَ دِينِ اللَّهِ يَبْغُونَ وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَإِلَيْهِ يُرْجَعُونَ ﴿۸۳﴾ (سورة آل عمران)
آللاهئن دینیندن باشقاسئنئ مئ آرئیۇرلار؟ اۇیسا گؤکلردە وە یردە کیم وارسا، ایستەیەرک وەیا ایستەمەیەرک اۇنا تسلیم اۇلموشتور. (آلی عیمران سورەسی؛ 83)
“اۇنون” دینی ایسلام، یریۆزۆندە یاشامئش، یاشایان وە یاشایاجاق هر اینسانئن دۇغاسئندادئر. (روم سورەسی؛ 30)
دۇلایئشئیلا، یۆجە آللاهئن تۆم اینسانلئغا بیر مۆژدە، رهبر، اؤگۆت وە اویارئجئ اۇلاراق اینزال أتتیگی قورئانئ کریم، هیچ کیمسەنین یانلئش دیەمەیەجگی دۇغرولاردان اۇلوشور:
أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ … ﴿۳﴾ (سورة الزمر)
بیل کی! آللاهئن دینی، صاف وە قاتئشئقسئز دیندیر… (زۆمر سورەسی؛ 3)
حال بؤیلەیکن:
يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ ﴿۶﴾ (سورة الإنفطار)
أی اینسان! سنی کریم اۇلان راببینە قارشئ آلداتان نەدیر؟ (اینفیطار سورەسی؛ 6)
جان اۇقجابۇللو
