ماحشردە بابا وە أولادئن بیربیرینە هیچبیر فایداسئ اۇلمایاجاقتئر.
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ وَاخْشَوْا يَوْمًا لَا يَجْزِي وَالِدٌ عَنْ وَلَدِهِ وَلَا مَوْلُودٌ هُوَ جَازٍ عَنْ وَالِدِهِ شَيْئًا إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ ﴿۳۳﴾ (سورة لقمان)
أی اینسانلار! راببینیزە قارشئ گلمکتن ساقئنئن! اؤیلە بیر گۆندن چکینین اۇ گۆن هیچبیر بابا أولادئنا آصلا فایدا ورەمز، أولاد دا باباسئنا فایدا ساغلایاماز. آللاهئن واعادئ ألبتتە گرچکتیر. اۇ حالدە سیزی دۆنیا آلداتماسئن وە چۇق حیلەکار شەیطان دا، سیزی آللاە ایلە آلداتماسئن؛ آللاهئن عاففئنا گۆوندیرمەسین! (لۇقمان سورەسی؛ 33)
آقرابالارئن دا بیربیرلرینە فایدالارئ اۇلمایاجاقتئر.
وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَإِنْ تَدْعُ مُثْقَلَةٌ إِلَى حِمْلِهَا لَا يُحْمَلْ مِنْهُ شَيْءٌ وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى إِنَّمَا تُنْذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَمَنْ تَزَكَّى فَإِنَّمَا يَتَزَكَّى لِنَفْسِهِ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ ﴿۱۸﴾ (سورة فاطر)
هیچبیر گۆناهکار باشقا بیر گۆناهکارئن یۆکۆنۆ یۆکلنمز. گۆناە یۆکۆ آغئر اۇلان کیمسە، (بیر باشقاسئنئن) گۆناهئنئ یۆکلنمەیە چاغئرسا، اۇندان هیچبیر شەی یۆکلنیلمز؛ چاغئردئغئ کیمسە یاقئنئ دا اۇلسا. سن آنجاق گؤرمەدیگی حالدە راببیندن ایچین ایچین قۇرقانلارئ وە ناماز قئلانلارئ اویارئرسئن. کیم آرئنئرسا آنجاق کندیسی ایچین آرئنمئش اۇلور. دؤنۆش آنجاق آللاهادئر. (فاطئر سورەسی؛ 18)
بو آیتلە بیرلیکتە موحاممدین (ع) قئزئنا یاپتئغئ شو اویارئیئ تکر تکر دۆشۆنەلیم:
“أی قئزئم فاطئما! سن دە کندینی آللاەتان ساتئن آلمایا چالئش؛ زیرا سنین ایچین دە بیر شەی یاپامام.” (بوحاری)
“شفاعات یا رسولوللاە! هیممت یا رسولوللاە، یتیش یا رسولوللاە” گیبی یاقارئشلارئ حپ دویارئز. حالق آراسئندا موحاممدین (ع) قئیامت گۆنۆ، آللاهئن عاذابئندان بیزلری قورتاراجاغئ اینانجئ چۇق یایغئندئر. قورئان، بو شیرک اینانجئ رددەدر. آللاهئن ألچیسی کیمسەیی قورتارامایاجاغئ گیبی کندیسی دە حساب ورەجکتیر.
أَفَمَنْ حَقَّ عَلَيْهِ كَلِمَةُ الْعَذَابِ أَفَأَنْتَ تُنْقِذُ مَنْ فِي النَّارِ ﴿۱۹﴾ (سورة الزمر)
“حاققئندا عاذاب کسینلشمیش اۇلانئ، آتشتەکینی سن می قورتاراجاقسئن؟” (زۆمر سورەسی؛ 19)
فَلَنَسْأَلَنَّ الَّذِينَ أُرْسِلَ إِلَيْهِمْ وَلَنَسْأَلَنَّ الْمُرْسَلِينَ ﴿۶﴾ (سورة الأعراف)
یمین اۇلسون، کندیسینە ألچی گؤندریلنلری موحاققاق حسابا چکەجگیز. گؤندریلن ألچیلری دە موطلاقا حسابا چکەجگیز. (آعراف سورەسی؛ 6)
قُلْ إِنِّي لَنْ يُجِيرَنِي مِنَ اللَّهِ أَحَدٌ وَلَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَدًا ﴿۲۲﴾ إِلَّا بَلَاغًا مِنَ اللَّهِ وَرِسَالَاتِهِ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ﴿۲۳﴾ (سورة الجن)
دە کی: “آللاەتان بنی کیمسە قورتاراماز وە بن اۇندان باشقا بیر سئغئناجاق بولامام. بنیم یاپابیلەجگیم، سادەجە آللاەتان سیزە دویورو یاپماق وە اۇنون ألچیلیک یوموشونو یرینە گتیرمکتیر. آرتئق کیم آللاها وە اۇنون ألچیسینە باش قالدئرئرسا، اۇنا ایچیندە أبدی قالاجاغئ جهننم آتشی واردئر. (جین سورەسی؛ 22-23)
آللاە ایلە بیرلیکتە شەیحلری، نبیلری، ملکلری شفاعاتچئ أدینمک، اۇنلاردان مدد اومماق شیرکتیر. اۇقودوغوموز آیتلر بونو نت اۇلاراق اۇرتایا قۇیماقتادئر. آللاهئن یانئندا باشقالارئنئ دا “قۇرویوجو-شفاعاتچئ” أدینمک، اینسانئ مۆشریک یاپار. قورئان شؤیلە دەر:
إِنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يُحْيِي وَيُمِيتُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ ﴿۱۱۶﴾ (سورة التوبة)
گرچک شو کی، گؤکلرین وە یرین مۆلکۆ آللاهئندئر؛ دیریلتیر وە اؤلدۆرۆر. سیزین آللاە ایلە بیرلیکتە ولینیز وە یاردئمجئنئز یۇقتور. (تەوبە سورەسی؛ 116)
آیتی دیققاتلئجا اینجەلەدیگیمیزدە گؤریۇروز کی؛ “دۇستونوز وە قورتارئجئنئز آللاەتئر” دەنمییۇر. بوندان دا اؤتە؛ “آللاەتان باشقا دۇستونوز وە قورتارئجئنئز یۇقتور” اویارئسئ یاپئلیۇر. یاعنی آللاها أن یاقئن دگرلی قوللار بیلە، بیزیم ایچین قورتارئجئلئق یاپامازلار. آللاە بیزیم أن بۆیۆک قورتارئجئمئز دگیل، “تک قورتارئجئمئزدئر”.
هر نامازئمئزدا؛ “دین گۆنۆنۆن مالیکی آللاەتئر” دییە فاتیحا سورەسیندە اۇقوروز. قۇنو ایلە ایلگیلی دیگر آیتلر دیققاتا آلئندئغئندا وریلن سارغئدئ چۇق راحات قاورارئز:
ثُمَّ مَا أَدْرَاكَ مَا يَوْمُ الدِّينِ ﴿۱۸﴾ يَوْمَ لَا تَمْلِكُ نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَيْئًا وَالْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ ﴿۱۹﴾ (سورة الإنفطار)
بیلیر میسین نەدیر دین گۆنۆ؟ اۇ گۆن، هیچ کیمسەنین باشقاسئ ایچین هیچبیر شەی یاپامایاجاغئ گۆندۆر. اۇ گۆن بویروق یالنئز آللاهئندئر. (اینفیطار سورەسی؛ 18-19)
دین گۆنۆنۆن صاحیبی آللاە اۇلدوغو حالدە، اۇنا یاقئن وارلئقلاردان مدد اوموپ شفاعات ایستەمک آللاهئن اۇ گۆنکۆ حاکیمییتینە اۇرتاق قۇشماقتئر. دین گۆنۆندە هر شەی آللاهئن ألیندەیسە بیر باشقاسئ بیزە نە تۆر یارار ساغلایابیلیر؟
قُلْ مَا كُنْتُ بِدْعًا مِنَ الرُّسُلِ وَمَا أَدْرِي مَا يُفْعَلُ بِي وَلَا بِكُمْ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَى إِلَيَّ وَمَا أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ ﴿۹﴾ (سورة الأحقاف)
دە کی: “بن رسوللرین ایلکی دگیلیم؛ بانا وە سیزە نە یاپئلاجاغئنئ دا بیلمییۇروم…” (آحقاف سورەسی؛ 9)
“بن آللاهئن رسولۆیۆم؛ واللاهی بانا نە یاپئلاجاغئنئ بیلمییۇروم!” (بوحاری)
فهمی چچن ایلکای
